معماری منظر ابزاری برای دستیابی به توسعه پایدار

کنفرانس بین المللی معماری منظر خاورمیانه با موضوع "منظر در گذار" در ۱۷ و ۱۸ اردیبهشت ماه در تهران برگزار می شود. به همین منظور خبرنگار زیست آنلاین با محمد مطلبی، رییس منطقه خاورمیانه فدراسیون بین المللی معماران منظر (ایفلا) در خصوص این حرفه و رویکرد آن به گفتگو پرداخت.
مطلّبی گفت: حرفه معماری منظر در ایران نسبتا جدید است و به دو دلیل، خیلی خوب به آن پرداخته نشده است. اولین دلیل این است که آموزش ها در ایران استاندارد نیست. هم اکنون سه رشته در دانشگاه های ایران وجود دارد که مستقیما مرتبط با معماری منظر هستند اما هیچ کدام از آنها با شاخص های مورد نظر ایفلا و یونسکو در ارتباط با آموزش معماری منظر همخوانی کامل ندارند. ماهیت این رشته همه جانبه نگری است. یک معمار منظر در حالت ایده آل هم باید نسبت به طیف وسیعی از دانش ها از جمله جامعه شناسی، اکولوژی، بسترشناسی، برنامه ریزی محیط زیست، گیاهشناسی، معماری، شهرسازی، عمران و بسیاری از دیگر دانشها آگاهی داشته باشد. نگاه یک معمار منظر به زیست گاه های انسانی و محیط های طبیعی نگاهی وسیع، چند لایه و همه جانبه است برای درک گستره این حرفه لازم است بدانیم که در دنیا یکی از حرفه هایی که بر روی پارک های ملی کار می کند معماری منظر است و در عین حال طراحی یک باغ بام روی بام یک ساختمان کوچک را نیز معماران منظر انجام می دهند. یک مهندس معمار نقطه ای به موضوع پروژه اش نگاه می کند و عمدتا محدوده عملش یک سایت با ابعاد و مرزهای مشخص است در حالی که یک معمار منظر سیستمی به موضوع نگاه کرده و تاثیر عوامل بیرونی بر سایت و تاثیر سایت بر عوامل بیرونی را در مقیاسی وسیع زیر نظر دارد.
دلیل دوم این است که این حرفه بنا بر ماهیت بین رشته ای نیازمند همکاری با سایر حرفه هاست. متاسفانه بسیاری از متخصصان حرفه های مرتبط نسبت به گستره فعالیت های معماری منظر آشنایی مناسبی ندارند و یا اگر هم آشنایی دارند بخاطر منافع حرفه ای خود اجازه رشد معماری منظر را نمی دهند. در ایران روابط بین بخشی به نحو مناسبی تعریف نشده است. سازمان ها فعالیت های درون سازمانی را هر طور شده و با هر کیفیتی انجام می دهند اما در رابطه با کار بین بخشی به دلیل عدم تعامل مناسب، کار پیچیده می شود.
رییس منطقه خاورمیانه ایفلا با اشاره به کار بین سازمانی در همه دنیا در این رشته افزود: در کشورهای توسعه یافته با اینکه دستگاه های مختلفی وجود دارند که در حیطه معماری منظر نقش آفرین هستند اما راهکارهایی دیده شده است که معضلات روابط بین سازمانی را به حداقل ممکن برساند و رویکرد منظر بعنوان یک لایه در تمامی فعالیت های این دستگاه ها دیده شود. بعنوان مثال در اتحادیه اروپا، کنوانسیون منظر اروپا یک سند پایه محسوب می شود که در موضوعات مختلف مورد استناد قرار می گیرد.
وقتی در یک کشور بعنوان مثال یک نیروگاه را در دل جنگل می سازند اما تاثیر منفی بر ساختار محیط طبیعی ندارد به این دلیل است که علاوه بر مهندسان عمران، مکانیک یا برق، متخصصینی که نگاه کلان تری به موضوع دارند و زمینه های مختلف مانند بحث های محیط زیستی را در کنار مباحث فنی در نظر می گیرند نیز در ساخت این پروژه همکاری می کنند.
مطلّبی در ادامه گفت: ما ادعا نمی کنیم که می توانیم رویکرد حال حاضر کشور در روابط بین سازمانی را عوض کنیم، اما با برگزاری رویدادهای علمی و همایش ها، ممکن است برخی از مسئولین و دست اندرکاران از این رویکرد با خبر بشوند و نظر مثبتی نسبت به آن پیدا کنند. البته لازم است که این نوع اقدامات تداوم داشته باشد.
وی افزود: هدف معماری منظر افزایش کیفیت زندگی است. اینکه در یک شهر یک پروژه تعریف می کنیم باید بررسی کنیم که چه تاثیری بر کیفیت زندگی دارد. هر پروژه جنبه های مختلفی دارد که باید بررسی شود. در حال حاضر ارزیابی های زیست محیطی برای پروژ ها وجود دارد اما این ارزیابی ها همه جانبه نگر و مداوم نیست. در صورتی که ارزیابی باید یک فرایند باشد و اگر توسعه ای هم اتفاق می افتد، ارزیابی ها در زمان بهره برداری هم باید تداوم داشته باشد.
عضو هیات اجرایی ایفلا با اشاره به وجود این نگاه در دنیای قدیم ادامه داد: ما در گذشته شخصیت هایی مانند شیخ بهایی یا ابوریحان بیرونی داشتیم که در ریاضی، نجوم، معماری، طبابت خبره بودند و حکیم نامیده می شدند. این اشراف خود به خود دید کلان به آن ها می داد و به همین خاطر هم آثاری که توسط این افراد ایجاد شده همچنان پابرجا و واجد ارزش است. امادر دوران مدرن بین رشته ها مرز کشیده شد و رشته های مختلف کاملا از هم جدا شدند. امری که اکنون در ایران با ان مواجهیم. در حالیکه هم اکنون رویکردهای پست مدرن به فعالیت های میان رشته ای گرایش دارد. امروزه در ایران پروژه های زیادی از منظر زیبایی شناسی وجود دارد اما اینکه با دید همه جانبه به آن ها نگاه شده باشد اینطور نیست.

https://zistonline.com/vdccp0qe.2bqoo8laa2.html