مروری بر آلودگی زمین های کشاورزی جنوب تهران

شدید ترین نوع آلودگی در خاک، فرسایش نام دارد، که به شکل مستقیم و غیر مستقیم عناصر طبیعی موجود در خاک را از بین می برد. می توان گفت مهم ترین عامل ایجاد فرسایش خاک، استفاده بی رویه و بیش از حد از زمین های کشاورزی است. همچنین از بین رفتن پوشش گیاهی و استفاده از سموم کشاورزی نیز در پیدایش و سرعت بخشیدن در فرسایش خاک تاثیر گذار هستند و موجب کاهش حاصلخیزی و بهره وری خاک خواهند شد.
موضوع آلودگی خاک نیز دقیقا همانند سایر آلودگی ها مهم و حیاتی است، اما متاسفانه به دلیل آن که مانند آلودگی هوا و آب، تاثیرات سریع و ملموسی ندارد و در طولانی مدت عوارض خود را نشان می دهد، کمتر مورد توجه قرار گرفته است.

به گزارش زیست آنلاین، رئیس کمیته محیط زیست شورای شهر، در شهریور ۱۳۹۳ اعلام کرد که از سال ها پیش بسیاری از اراضی کشاورزی که در مجاورت تهران قرار دارند توسط فاضلاب آبیاری می شدند که این امر تنها برای مدتی کوتاه و مقعطی متوقف شد و پس از آن، دوباره به اجرا در آمد.
در این سال گزارش شد که دشت ورامین و روستای فیروز آباد، بالاترین میزان مصرف فاضلاب را داشته و به طور کامل آبیاری آن ها وابسته به فاضلاب است.

جنوب تهران از آلوده ترین مناطق ایران در بحث آلودگی خاک معرفی شد
دکتر روح الله امینی، مدیر امداد و درمان سازمان بسیج جامعه پزشکی کشور، جنوب تهران را به عنوان یکی از آلوده ترین مناطق ایران در بحث آلودگی خاک معرفی کرد و گفت: متاسفانه، خاک مناطق جنوب پایتخت که می توان گفت بیشترین زمین های کشاورزی و یا سبزی کاری را در بر گرفته اند، توسط نشت نفت از پالایشگاه های جنوب و نفوذ ذرات و فلزات سنگین و دفع پسماند ها، زباله ها و پساب ها، تحت آلودگی شدید قرار دارند. وی عنوان کرد که تولید و نفوذ باران های اسیدی که حاصل فعالیت کارخانه ها و خودرو های آلوده می باشند نیز از دیگر عوامل آلودگی خاک به شمار می آید.

یکی از بحث برانگیز ترین موضوعات آن سال ها این بود که پسماند های صنعتی به دلیل وجود فلزات سنگین خصوصا درصد های بالای سرب، تصفیه نشده و مستقیم به سمت جنوب تهران روانه می شوند و متاسفانه جنوب تهران دقیقا مکانی است که بیشترین زمین های کشاورزی و سبزی کاری را به خود اختصاص می دهد.

علی محمد شاعری، رییس ستاد محیط زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران در سال ۱۳۹۴، اشاره کرد که حدود ۳۰ هزار هکتار از زمین های کشاورزی واقع در اطراف جنوب تهران با آب های آلوده آبیاری می شوند.
وی همچنین در خصوص اقدامات انجام شده، در جهت راه گشایی و سرعت بخشیدن به تصفیه فاضلاب، اظهار کرد، با تصویب ماده ۲۷ و انجام برنامه ۵ ساله با همکاری دیگر سازمان های متولی، پروژه های بازچرخانی و استفاده مجدد از آب های روان، به اجرا در خواهد آمد.
مهندس محمد حقانی، رییس کمیته محیط زیست شورای اسلامی شهر تهران درتاریخ ۱۵ آذر ۱۳۹۵ در خصوص ذرات سرب، نیکل و کروم که از طریق خاک وارد زنجیره و هرم غذایی شده و به شکل مستقیم سلامت انسان ها را تهدید می کنند اظهار نگرانی کرد و گفت: حداقل ۷ منبع آلوده کننده در خاک وجود دارد که در ادامه به آن اشاره شده است:
۱) لوله های قدیمی و فرسوده نفت و گازوییل
۲) فرسودگی مخزن های ذخیره سازی آنها
۳) فرسودگی مکان های عرضه کننده سوخت
۴) پالایشگاه نفت تهران
۵) مرکز دفن زباله کهریزک
۶) اراضی کشاورزی واقع در جنوب تهران
۷) ریزش های حاصل از باران های اسیدی

وی افزود برای مثال پالایشگاه نفت تهران، زمینی به مساحت ۴ تا ۵ هزار هکتار از خاک‌ را به مواد آلاینده نفتی آلوده کرده است. همچنین مرکز دفن زباله کهریزک، زمینی به وسعت ۸۰۰ هکتار را تا عمق ۱۰۰ متری آلوده کرده و علاوه بر آن، آلودگی حاصل از آن، چاه های اطراف را تا شعاع ۴ کیلومتری، تحت تاثیر قرار داده است.
وی تصریح کرد: میزان فلزات سنگین موجود در خاک مناطق و اراضی کشاورزی جنوب تهران، در حدود ۴ تا ۸ برابر حد مجاز است و این امر نشان دهنده آلودگی شدید خاک در این مناطق است.
البته لازم به ذکر است که در این راستا، زهره عبادتی، رئیس اداره حفاظت از محیط زیست شهرستان ری، با اشاره به صحت نداشتن آلودگی جدی خاک های جنوب تهران گفت، آلودگی هایی وجود دارد ولی این وضع اصلا نگران کننده نیست و شایعات مطرح شده صحت ندارد.
محسن اسلامی زاده، مدیر دفتر محیط زیست و کنترل کیفیت آب منطقه ای تهران، نیز با تاکید بر گفته های زهره عبادتی افزود، اعلام ۶ هزار هکتار خاک آلوده جنوب تهران و حوالی آن، کاملا مبالغه آمیز بوده و به هیچ وجه صحت ندارد و عدد برآوردی مناطق با خاک های آلوده را حدود هزار هکتار اعلام نمود.

آخرين وضعيت از آلودگي زمين هاي جنوب تهرانزیست آنلاین برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه به گفت و گویی مختصر با خانم دکتر رضی، رئیس گروه خاک سازمان حفاظت محیط زیست پرداخت.

رئیس گروه خاک در مورد آلودگی خاک زمین های جنوب اظهار کرد: بر طبق قانون ۲۸ آیین نامه حفظ نباتات، ورود آلودگی به محصولات کشاورزی بر عهده وزارت بهداشت است. البته شورای شهر تهران نیز موظف است که از ورود این محصولات آلوده به بازار جلوگیری به عمل آورد.
وی در ادامه بیان کرد: به طور کلی با توجه به اینکه خاک قدرت پالایندگی بالایی دارد، قادر است آلودگی های موجود را تا ميزان زيادي در خود انباشت كند، بنابراین، می توان گفت که آلودگی در سطوح پایین، موضوع نگران کننده ای نخواهد بود. و افزود: در حال حاضر، برای اولین بار استاندارد کیفیت خاک در ۴ بخش تدوین شده است که شامل آلودگی خاک، شاخص های حداکثر بار آلودگی مجاز، شاخص ارزیابی خطر و برآورد هزینه های ناشی از خطر می باشد و حتی در سازمان حفاظت محيط زيست، سایتي نیز بر اساس این ۴ ویژگی طراحی شده است و به راحتی می توان با ارائه اطلاعات مختصری از خاک، مانند ph و نوع کاربری و ... متوجه شد که آیا خاک آلودگی دارد؟ این آلودگی به چه میزان است؟ و چه کارهایی برای کاهش آلودگی موجود می توان انجام داد؟
رضی در پاسخ به میزان محدودیت ها و جرایم منابع آلاینده اظهار کرد: به طور کلی، میزان دقیق هزینه های ناشی از هر صنعتی که آلودگی ایجاد کند، برآورد و به صورت جدی دادگاهی در این زمینه تشکیل خواهد شد.
اما متاسفانه بر طبق بند ب ماده ۳۸ قانون اساسی، ميزان اين جرايم و هزينه هاي حاصل از منابع آلاينده در نهايت، تحت عنوان مالیات بر ارزش افزوده به دهیاری ها و شهرداری ها تعلق می گیرد و در بعضی موارد به جاي اختصاص يافتن به مشكلات و معضلات موجود در اين زمينه به اجرای امور دیگری مانند حقوق کارکنان اختصاص می یاید.
وی در پایان به این نکته اشاره کرد که به دلیل اینکه آلودگی خاک ماهیتا آلودگی عمودی محسوب می شود، یعنی از سطح به عمق و گاها آب های زیر زمینی نفوذ پیدا میکند، نمی توان گفت که میزان آلودگی چند برابر حد مجاز یا استاندارد می باشد و میزان آن در هر منطقه عددی متفاوت است. اما به طور کلی می توان گفت که میزان آلودگی بیشتر از حد استاندار می باشد.
در نهایت باید یاداور شد که آلودگی خاک قادر است صدمات جبران ناپذیری به سلامت کشور وارد کند و انواع بیماری های عفونی و صعب العلاج نظیر سرطان را به بار آورد. بنابراین می بایست تمامی سازمان های متولی در این خصوص مانند وزارت جهاد کشاورزی، نیرو و بهداشت با کمک مجلس شورای اسلامی و دیگر سازمان‌ ها و ارگان‌ های دولتی و غیر دولتی با همکاری و مشارکت مردم، در پاک سازی و ایمن سازی خاک از هر نوع آلودگی تلاش کنند.

https://zistonline.com/vdcjtoem.uqehxzsffu.html