بهرهبرداری از معدن بوکسیت شاهوار در شهرستان شاهرود بدون هماهنگی با سازمان حفاظت محیط زیست و فاقد مطالعات مدیریت محیط زیستی است .
به گزارش زیست آنلاین، حمید ظهرابی، معاون محیط طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست خاطر نشان کرد: فعالیت معدنی شرکت بهرهبردار این معدن، خارج از مناطق چهارگانه تحت حفاظت محیط زیست و در اراضی ملی استان قرار گرفته است. مجوز فعالیت آن نیز از سوی سازمان صنعت، معدن و تجارت استان سمنان صادر شده است.
وی ادامه داد: جانمایی، واگذاری و نحوه فعالیت این معدن بدون هماهنگی با اداره کل حفاظت محیط زیست سمنان بوده که به محض اطلاع از فعالیت معدن، نه تنها حفاظت محیط زیست استان مخالفت صریح خود را با فعالیت معدن اعلام کرده است بلکه به دفعات و طی مکاتبات متعدد صدمات و پیامدهای تخریبی فعالیت معدن را به دستگاههای ذیربط و نظارتی استان گزارش کرده است.
ظهرابی خاطرنشان کرد: از آنجا که این روند به نتیجه مطلوب نرسید، از طریق شورای عالی معادن، در حال پیگیری هستیم تا بهرهبردار این معدن مکلف به رعایت ملاحظات زیست محیطی شود.
معاون محیط طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست تاکید کرد: متاسفانه با اصلاح قانون معادن در مجلس، تنها درباره معادنی از سازمان حفاظت محیط زیست استعلام و تقاضای مجوز میشود که در محدوده مناطق چهارگانه تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست قرار دارند. ما در زمان تصویب این اصلاحیه قانون معادن در مجلس نیز اعتراض کردیم اما متاسفانه نمایندگان به این موضوع توجهی نشان ندادند.
وی افزود: ماموریت کلان سازمان حفاظت محیط زیست حفظ سلامت آب، خاک، هوا و تنوع زیستی در سراسر کشور است، نه فقط در مناطق چهارگانه. عدم توجه به ملاحظات زیست محیطی در هر نقطهای کشور میتواند باعث انتشار آلودگی و تخریب زیرساختهای مهم زندگی مانند آب، خاک و هوا شود و به همین دلیل سازمان حفاظت محیط زیست خارج از مناطق تحت مدیریت خود نیز مسئولیت نظارت دارد اما اصلاحیه قانون معادن راه را بر انجام این وظیفه مهم سازمان بسته است.
معاون محیط طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست همچنین تصریح کرد: از آنجا که اراضی تحت فعالیت معدن جز منابع ملی و خارج از مناطق چهارگانه تحت مدیریت این اداره کل است، واگذاری جهت فعالیت و پیگیری، تشخیص و تعیین حدود فعالیت و میزان تخریبهای صورت گرفته در عرصه یاد شده باید از سوی دستگاههای مسئول از جمله اداره کل منابع طبیعی استان صورت پذیرد.
کوه شاهوار با ارتفاع ۴۰۱۷ متر بلندترین قله در قسمت شرقی رشتهکوه البرز است. شاهوار در شمال شهرستان شاهرود و در مرز دو استان گلستان و سمنان واقع شده است.
به گزارش انرژی امروز، این کوه علاوه بر آنکه از مهمترین تامین کنندگان آب شهرستان شاهرود و روستاهای کوهپایه آن است، یکی از رویشگاههای ارزشمند «سروکوهی» (ارس) نیز محسوب میشود. از سوی دیگر، این قله نزد اهالی شاهرود به عنوان یکی از نمادهای طبیعی این شهرستان محسوب میشود و همواره مورد توجه است.
اخیرا تشکل های مردمی در استان سمنان نسبت به فعالیت های این معدن اعتراضاتی جدی را ابراز کرده اند. همچنین برخی نمایندگان مجلس نیز نسبت به فعالیت های این معدن انتقاد داشتند.
استاديار گروه زمين شناسي دانشگاه آزاد اسلامي شاهرود شهریور ماه سال گذشته (۹۶)در مورد استخراج ماده معدني بوکسيت از منطقه تاش در ارتفاعات کوه ۴۰۰۰ متري شاهوار شاهرود، يکي از مخاطرات را تخريب سنگ مخزن هاي آب کارستيک ارتفاعات شاهوار برشمرده بود. در ادامه به بخشی از سخنان وی در آن زمان پرداخته شده است.
استخراج بوکسیت از معدن شاهوار شاهرود و تأثیرات زیستمحیطیمعدن بوکسیت تاش که بهصورت روباز استخراج میشود با ایجاد انفجارهای بزرگ بار فوقانی سنگ معدن بوکست را که متأسفانه سنگهای آهکی به سن بیش از ۲۰۰ میلیون سال است تخریب میکنند تا در حفرات کارستیک این سنگآهک به ماده معدنی بوکسیت برسند
کل حوضه آبخيز شاهرود- بسطام با اين سيستم زهکشي آب تغذيه شده و سفره هاي زيرزميني دشت هاي شاهرود٬ مجن و پشت بسطام از اين سيستم آبراهه اي تغذيه مي شود لذا آب کل اين حوضه آبخيز که از منشا بارش هاي سالانه هزاران ساله و ذخيره شدن آنها در سفره هاي آب زيرزميني است از يک چنين ساز و کاري شکل گرفته است. سرچشمه و سرشاخه هاي اين سيستم جمع آوري آب در حوضه آبخيز شاهرود- بسطام از ارتفاعات شمالي شاهرود– بسطام يعني همان ارتفاعات شاهوار سرچشمه مي گيرد و هرگونه دست کاري زمين در اين سرشاخه ها داراي تأثير مستقيمي بر منابع آب حوضه آبخيز شاهرود- بسطام دارد.»
با توجه به نتایج آنالیز نمونههای بوکسیت معدن تاش برای تعیین عناصر کمیاب٬ مقادیر بعضی از فلزات سنگین نظیر سرب(Pb)٬ نیکل (Ni)٬ کرم (Cr)٬ آرسنیک (As)٬ در نمونههای بوکسیت تاش بالا است. بنابراین با فرایند استخراج بوکسیت از میان سنگهای آهکی و خرد کردن آنها عناصر فلزات سنگین نامبرده وارد منابع آبی مجاور ماده معدنی شده و از طریق سیستم زهکشی آبهای ناحیه به سرتاسر حوضه آبخیز شاهرود-بسطام منتقل میشود. این فلزات سنگین دارای خطر بیماریزایی اثباتشده در مناطق مختلف دنیا است.
شهر شاهرود به دليل کمبود آب طرحي را در دست اجرا دارد که از منطقه قطري از آب هاي چشمه هاي حوضه آبخيز علي آباد گرگان به حوضه آبخيز شاهرود- بسطام منتقل کند. در حالي که با اين تخريب وسيع در منطقه معدن بوکسيت تاش شيب توپوگرافي در مرز اين حوضه آبخيز به سمت حوضه آبخيز علي آباد گرگان تغيير مي کند و بخشي از منابع آبي متعلق به حوضه آبخيز شاهرود- بسطام در اين مرز از اين حوضه آبخيز جدا مي شود و مشکل کمبود آب شهر شاهرود بيشتر خواهد شد.
فلزات سنگين اگرچه که مقادير اندکي دارند ولي براي اينکه سيستم دفعي انسان قادر به دفع آنها نيست٬ به صورت تجمعي در بدن انسان افزايش مي يابد و نهايتا سبب بيماري در فرد مي شود.
استخراج سنگ معدن بوکسيت به روش معدن کاري روباز و با انفجار دوباره سبب توليد ريزگرد در منطقه مي شود. ريزگردهايي که مقادير زيادي اکسيدها و هيدروکسيدهاي آلومينيوم دارند. اين ريزگردهاي حاوي آلومينا تاثير نامطلوب بر انسان و گياهان برجاي مي گذارد.
ممکن است اين سؤال مطرح شود که اين عناصر در سنگ معدن قبل از استخراج هم وجود داشته و چرا در آن زمان در اعماق زمين بيماري زا نبوده اند؟ جواب اين است که درست است که اين فلزات سنگين در ماده معدني از ابتدا وجود داشته است اما ماده معدني بوکسيت در دل آهک هاي سازند اليکا در ميان حفرات کارستيک اين سنگ بسته بندي شده و از دسترس آب هاي زيرزميني و آب هاي جاري دور بوده اند و اين عناصر نمي توانسته اند در حالت اوليه خود وارد منابع آب شوند.
با استخراج بوکسيت از دل زمين و خرد کردن سنگ به قطعات ريز و در سطح زمين در تماس مستقيم با آب هاي جاري آنها را آلوده مي کند و آب هاي زيرزميني منطقه هم در اثر اين فرايند آلوده مي شوند، با انفجارات معدني ريزگردهاي توليدشده حاوي مقادير زيادي از اين فلزات سنگين هستند که از طريق تنفس وارد سيستم تنفس انسان مي شود. اين ريزگردها خاک منطقه را هم آلوده کرده و محصولات کشاورزي منطقه آلوده به اين فلزات سنگين مي شوند.
بر اساس مطالعات سازمان بهداشت جهانی (WHO) ریزگردهای با قطر ۲.۵ تا ۱۰ میکرون با نفوذ در سیستم تنفسی سبب مشکلات تنفسی٬ بالا رفتن ریسک بیماریهای قلب و عروق٬ تولد نوزادان نارس٬بیماریهای سیستم عصبی٬ میشود این عوامل بهویژه بر روی کودکان شدیدتر از بزرگسالان است و از طرف دیگر مجاورت معدن بوکسیت تاش با جنگلهای هیرکانی الستان در ضلع شمالی معدن سبب از بین رفتن درختان جنگلی این ناحیه میشود. بطوریکه معدنکاری بوکسیت در کشور جامائیکا و مالزی سبب تخریب وسیع جنگلها و گیاهان جنگلی این کشورها شده است
دلیل اینکه مردم شاهرود به آبوهوای این شهر افتخار میکنند گرادیان حرارتی کوه شاهوار است که متأسفانه برخی با دست خودشان این گرادیان و ظرفیت حرارتی ویژهای که خداوند ایجاد کرده را نابود میکنند لذا شرایط برای زندگی کردن دشوارتر میشود
سنگ معدن بوکسیت بهصورت پراکنده در کوه وجود دارد و برای بهرهبرداری باید تمام این کوه با انفجار برداشته شود و تخریب سنگ معدن مخزن آب را با هیچ پولی نمیتوان جبران کرد .
ايجاد جاده هاي معدني براي دسترسي کاميون ها به ماده معدني تخريب وسيع دامنه هاي شاهوار را سبب شده است. تردد وسيع کاميون هاي حمل مواد معدني در جاده هاي خاکي معدن از ديگر عوامل توليد غبار و آلودگي هوا در ناحيه است.