زیست آنلاین: ایده آل ترین شکل توزیع یارانه ها، در قالب کارت اعتباری یارانه انرژی است، که قادر است به کامل ترین شکل ممکن تمام افراد را از یک سطح برابر یارانه بهره مند گرداند و یکی از موارد قابل توجه در اجرای این طرح منافع دوسویه دولت و مردم است.
تاریخ انتشار :شنبه ۵ آبان ۱۳۹۷ ساعت ۰۹:۳۵
کد مطلب : 79051
به بیانی دیگر، یکی از مشکلات بر سر راه تعیین قیمت برق آن است که در ایران عنوان هزینه های فرصت، مورد بررسی اصولی قرار نگرفته است به همین دلیل قبل از هرچیز، ضرورت موضوع حسابداری فرصت های از دست رفته باید مورد توجه قرار گیرد.
وی افزود: یکی از این فرصت های از دست رفته که هزینه بالایی به خود اختصاص داده و مشکلات عدیده ای را رقم زده است موضوع یارانه پنهانی است که از بیت المال (جمعیت هشتاد و یک میلیون و دویست هزار ایرانی براساس آخرین آمار سرشماری کشور)، به انرژی اختصاص می یابد.
بیشتر بخوانید: هزینه هر کیلووات ساعت برق حرارتی معادل ۷۲۱۰ ریال می باشد
وی به شرح بیشتر این موضوع پرداخته و یادآور شد: با هزینه های کلان بیت المال، برق تولید می شود و با کمترین اعداد و ارقام ممکن به صورت نابرابر و ناعادلانه در اختیار مشترکین و افراد قرار می گیرد، به بیان شفاف تر افراد به صورت ناعادلانه و نابرابر از یارانه برق بهره مند می گردند.
نوفرستی ادامه داد: زمانی که ایده کارت انرژی در اسفند ۹۲ ارائه شد، اولویت با انرژی مصرفی بخش خانگی بود (برق و گاز یا سوخت جایگزین) در واقع باید اظهار داشت بخش خانگی و غیر مولد، جایی است که انرژی را می سوزاند و عمدتا به هدر می رود و اتفاقا خروجی آن رفاه و آسایش مردم نیست اما چون در این زمینه طی فرایند اشتباهی "یارانه پنهان" تعلق می گیرد، مردم هیچگاه ارزش واقعی یک متر مکعب گاز یا یک کیلووات ساعت برق را لمس نمی کنند و ارزش آن را آن طور که باید درک نمی کنند، به طور مثال در حال حاضر در زمستان بخاری و شومینه را روشن کرده و به محض احساس گرما طیف گسترده ایی از مردم پنجره های خود را باز می کنند، این دقیقا به آن معناست که آن ها از ارزش واقعی گاز و برق مطلع نیستند. در صورتی که در حقیقت حداقل متوسط هزینه ای که از طریق بیت المال به عنوان یارانه پنهان به برق تولیدی تا نقطه مصرف تعلق می گیرد، ده برابر چیزی است که ما به عنوان قبض پرداخت می کنیم.
رئیس انجمن جامعه ایمن کشور، بیان کرد: ایده آل ترین شکل توزیع یارانه ها، در قالب کارت اعتباری یارانه انرژی برابر است، که قادر است به کامل ترین شکل ممکن تمام افراد را از یک سطح برابر و عادلانه از یارانه بهره مند گرداند و یکی از موارد قابل توجه در اجرای این طرح منافع دوسویه دولت و مردم است. به نحوی که با توجه به متوسط مصرف هر منطقه، حد مجازی برای آن در نظر گرفته می شود (مثلا سقف مصرف ۷۵ تا ۸۰% مشترکین هر منطقه) و با احتساب نرخ متوسط کشورهای همسایه یا متوسط نرخ صادرات و واردات، به نرخ آزاد شناور محاسبه و در کارت اعتباری شارژ می شود. حال با اعمال نرخ جدید، تک نرخی، آزاد و شناور و حتی حذف جدول پله های مصرف فعلی، در صورت مصرف کمتر، مازاد ریالی آن در اختیار مردم قرار می گیرد و این موضوع می تواند به یک عامل مهم انگیزشی در مدیریت مصرف برق خانگی و حتی گاز و بنزین تبدیل گردد.
اما واقعیت این است که در حاضر و با توجه به شرایط موجود، جامعه تحمل التهاب و شوک هزینه ای و تورمی جدید ندارد لذا با این نقطه یا راهکار ایده آل مطرح شده فاصله زیادی داریم، اگر نمی توانیم با اجرایی کردن طرح "کارت اعتباری یارانه انرژی برابر" به همه ایرانیان، عدالت کامل را در توزیع یارانه برق بین همه مشترکین برقرار کنیم اما می توانیم بی عدالتی محض فعلی را کاهش دهیم و در مسیر عادلانه تر کردن یارانه پنهان قدمی برداریم. لذا باید به راهکاری فکر کنیم که عموم جامعه را تحت الشعاع قرار ندهد و بتواند دوسویه عمل کند، هم کمک به جامعه و هم کمک به دولت در تامین پایدار برق مشترکین و صنایع.
بیشتر بخوانید: عدم شفافیت قیمت برق، عامل مشکلات صنعت برق
نوفرستی افزود: موضوع مهمی که متاسفانه توجه کمتری به خود جلب کرده است، بحث آلودگی هوا در ازای استفاده از سوخت به منظور تولید برق است. براساس آمار رسمی منتشر شده که فوت ناشی از آلودگی هوا در ایران ۲۷ هزار نفر اعلام شده که سهم تهران در این بین ۶ هزار نفر بوده است و این صرفا رقمی جداگانه از آمار بیماری های وابسته به آلودگی هوا است.
همچنین بر اساس مطالعات پژوهشکده ای در دانشگاه امیرکبیر، هزینه سلامت یاHEALTH COST آلودگی هوا ۴ تا ۵ درصد تولید ناخالص ملی برآورد شده است یعنی رقمی بالغ بر ۱۵ تا ۲۰ میلیارد دلار در سال.
با وجودی که می دانیم بخش عمده آلودگی هوا از منابع متحرک یعنی خودروهاست اما چه بخشی از این آلودگی سهم نیروگاه ها است؟ فقط بعنوان نمونه در گزارشی اعلام شده بود آلودگی هوا با دو نیروگاه اطراف کلانشهر اصفهان معادل آلودگی حاصل از ۸۰۰.۰۰۰ خودرو است.
البته لازم به ذکر است که حقیقتا کاهش سهم سوخت مایع از جمله مازوت و افزایش سهم گاز طبیعی از جمله کارهای برجسته دولت و وزارت نفت بوده و قابل تقدیر است و به کاهش آلودگی هوا کمک بسیاری کرده است .
نوفرستی اظهار کرد: در زمستان هرسال که بحران مصرف گاز در بخش خانگی اتفاق می افتد، وارونگی هوا نیز اتفاق می افتد. ولی در همین زمان، دولت بعلت به علت کمبود گاز در بخش خانگی، به ناچار گاز برخی نیروگاه ها، صنایع بزرگ و حتی جایگاه های CNG را قطع می کند. این موضوع باعث می شود نیروگاه ها از سوخت جایگزین مازوت استفاده کنند در نتیجه آلودگی اضافی ناشی از این اقدام دولت، در زمان وارونگی هوا بیشتر و بیشتر می شود.
نوفرستی افزود: باور اجتماعی در سطوح تصمیم ساز و تصمیم گیر جامعه به قیمت واقعی یا "ارزش اقتصادی و اجتماعی برق" موضوعی است که کمتر مورد توجه قرار گرفته و این امر موجب شده هر کیلووات ساعت برق با کمترین نرخ ممکن عرضه گردد.
برای تخمین، برآورد و حتی اتفاق نظر برای هزینه یا ارزش اقتصادی هر کیلووات ساعت برق، شواهد و ملاک های مقایسه ای خوبی وجود دارد.
وی یادآور شد: محاسبه هزینه واقعی تولید بر اساس هزینه واقعی یا ارزش و فرصت اقتصادی سوخت مصرفی نیروگاه ها، هزینه های تعمیر و نگهداری، هزینه های محیط زیستی (آلودگی هوا) و ... و در کنار آن، مد نظر داشتن متوسط نرخ صادراتی و حتی وارداتی بویزه در پیک مصرف و همچنین نرخ های تضمینی خرید برق تجدید پذیر از سوی دولت، معیارها و ملاک های خوبی برای تعیین هزینه یا ارزش اقتصادی تقریبی هر کیلووات ساعت است.
بیشتر بخوانید: نیازمند اصلاح ساختار برق در کشور هستیم
این موارد ملاک خوبی برای بیان هزینه فرصت اقتصادی به شمار می رود، که قطعا بالاتر از ۴۰۰ تومان برای هر کیلووات ساعت خواهد بود.
در خوشبینانه ترین حالت، اگر هزینه اقتصادی یک کیلووات ساعت را محاسبه کنیم و هزینه تولید، توزیع، انتقال سرمایه گذاری و نگهداری شبکه و طبق قانون هزینه های زیست محیطی را در آن لحاظ کنیم و حتی با فرصتهای اقتصادی قابل جایگزین که اشاره شد (نرخ صادرات و واردات و نرخ خرید تضمینی برق تجدید پذیر) مقایسه کنیم، کمترین میزانی که همه کارشناسان نیز بر آن توافق نظر دارند، مبلغ ۴۰۰ تومان بعنوان حداقل هزینه، ارزش فرصت اقتصادی هر کیلووات ساعت خواهد بود درحالیکه در برخی محاسبات، اعدادی تا بیش از ۲ برابر این عدد هم مطرح است و این امر موجب شده است که در مصرف امروز برق ما بی عدالتی در بهره مندی از یارانه پنهان بیداد کند. مفروض داشتن هزینه اقتصادی ۸۰۰ تومان، اگر نه برای کل اما حداقل برای مصارف بالای الگوی مصرف ۸۰% مشترکین بخش خانگی، فرضی منطقی است.
نوفرستی ادامه داد: جدول زیر نشان دهنده میزان یارانه پنهان به ازای مصرف کیلووات ساعت برق است. اگر ارزش هر کیلو وات ساعت برق را ۴۰۰ تومان در نظر بگیریم، خانواری که از ۱۰۰ کیلووات ساعت در ماه مصرف می کند از یارانه پنهان معادل ۳۵۱۰۰۰ ریال در ماه بهره می گیرد.
بی عدالتی محض اشاره شده در بهرمندی مشترکین از یارانه پنهان در این جدول/ نمودار مشخص است. پرمصرف ها، از جیب کم مصرف ها و مشترکین زیر الگوی مصرف، از یارانه چند برابری برخوردارند. و این یعنی مشترکین محروم و کم مصرف بدون آن که مطلع باشند در پرداخت این هزینه ها سهیم هستند، یعنی از جیب آنها به نفع پرمصرف ها.
نوفرستی خاطر نشان کرد: برای کاهش بی عدالتی در بهرمندی از یارانه پنهان بعنوان یک چالش جدی اقتصادی و اجتماعی، ساده ترین و اجرایی ترین راه حل و کمترین اقدام مورد انتظار"تعیین تعرفه مازاد بر الگوی مصرف در مشترکین پر مصرف" است، ساختار این پیشنهاد اصلاح تعرفه، با عنوان تعرفه کلی مشترکین پر مصرف تفاوت دارد، به بیان واضح تر در این تعرفه مشترکی که بیش از حد الگوی مصرف برق از ان استفاده نماید، می بایست قیمت تمام شده واقعی را تنها برای مصرف مازاد (و نه از ابتدا)، بپردازد، در این صورت مشترکان دو پله اخر مصرف مورد اخطار و تهدید به قطعی برق و موارد اینچنینی نمی شوند و تنها مجازند مشابه همه مشترکین تا حد الگوی مصرفی که توسط ۸۰ درصد مشترکین رعایت شد است از جدول تعرفه ای یارانه برخوردار باشند و اگر بیش از آن مصرف داشته باشند، تنها نسبت به مازاد مصرف خود باید بهای واقعی آن را بپردازند.
این راهکار یعنی اصلاح و افزایش جهشی تعرفه پله های مصرفی بالای جداول تعرفه ها و حتی حفظ تعرفه سطوح پایین، بر اساس مدل IBT و تجربیات موفق و منتشر شده در کشورهای مختلف است. بر اساس تجربیات کشورها، اگر ما هم این راهکار ساده و مورد حمایت بیش از ۸۰% مشترکین (یعنی حمایت و پشتوانه اجتماعی قوی) را بکار بگیریم می توانیم انتظار کاهش بیش از ۱۰ درصد در کل مصرف برق مشترکین را داشته باشیم.
نوفرستی در نهایت افزود: برطبق آمار وزارت نیرو ۲۰ درصد مشترکین در مناطق عادی ۴۲ درصد برق منطقه را مصرف می کنند و در مناطق گرمسیری نیز بیش از ۵۰ درصد برق منطقه را مصرف می کنند، بنابراین اگر همین ۲۰ درصد مشترکین هر منطقه با مکانیزمی که در اصلاح ساختار تعرفه بر اساس مدل IBT و تجربیات موفق دنیا پیشنهاد شد، الگوی مصرف را رعایت کنند و مانند سایر همشهریان خود (یعنی همان منطقه آب و هوایی) مصرف نمایند، ۸ تا ۱۰ هزار مگاوات برق آزاد گشته و این یعنی نه تنها در سال ۹۸ آینده بحران خاموشی نخواهیم داشت بلکه تداوم صادرت برق نیز پایدار خواهد بود و به توسعه سرمایه گذاری در این صنعت هم کمک خواهد کرد.
https://zistonline.com/vdcb8gbz.rhb9spiuur.html
zistonline.com/vdcb8gbz.rhb9spiuur.html
تگ ها
آخرین عناوین
پربيننده ترين
تمام حقوق محفوظ بوده و استفاده از مطالب
سایت با ذکر منبع بلامانع است.