مدیریت زیست بومی برای ۱۴ تالاب کشورعدم تامین آب در برخی تالابهانفع جوامع محلی از خدمات تالابها

زیست آنلاین: حمید ظهرابی، معاون محیط طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست گفت: برای ۱۴ تالاب در کشور برنامه مدیریت زیست بومی تصویب شده و برنامه مصوب دارند، برنامه ۷ تالاب تدوین شده و در مرحله تصویب به سر می‌برد.

معاون محیط طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست کشور در نشست خبری روز جهانی تالاب‌ها که در سازمان حفاظت محیط زیست برگزار گردید، گفت: تالاب‌ها یکی از مهم‌ترین اکوسیستم‌های طبیعی به شمار می‌روند و ارزش اکولوژیکی بسیار بالایی دارند.

حمید ظهرابی افزود: تالاب‌ها بر اساس برآوردهای متخصصان ده برابر جنگل‌ها ارزش اکولوژیک دارند. تالاب‌ها نقش بسیار زیادی در ترسیب کربن بر عهده دارند. تالاب‌ها فقط سه درصد از سطح کره زمین را به خود اختصاص داده‌اند اما نزدیک به سی درصد در ترسیب کربن سهم دارند. تالاب‌ها اگر تخریب شوند هم به عنوان یک عامل تولید گازهای گلخانه‌ای وارد عمل می‌شوند. سطح تالاب‌های تخریب شده به اندازه ۱۰درصد سوخت فسیلی در دنیا ایجاد گازهای گلخانه‌ای می‌کنند.

وی ادامه داد: تالاب‌ها غیر از ترسیب کربن کارکردهای دیگری همچون تعادل‌بخشی به سفره‌های آب زیرزمینی عمل می‌کنند و گاه مثل حد واسط آب‌های شور و آبهای شیرین عمل می‌کنند. تالاب‌ها می‌توانند مانند یک اسفنج در شرایطی که آب وارد حوضه آبریز می‌شود و سیلاب ایجاد می‌شود آب را جذب کنند و در شرایط خشکالی آب را برگردانند. تالاب‌ها در تنوع زیستی، در حوزه طبیعت‌گردی، تأمین معاش جوامع بومی نقشی مهم بر عهده دارند.

معاون محیط طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست بیان کرد: در هامون سیستان ۷۰ هزار نفر معاش شان وابسته به تالاب بوده و در هورالعظیم حدود ۱۲ هزار نفر و در شادگان حدود ۵ هزار نفر معیشت شان به صیادی و تالاب‌ها وابسته است. تالاب‌ها پهنه‌هایی هستند که اگر خشکیده شوند کانون خیلی جدی گرد و غبار خواهند بود و در کنار تثبیت گرد و غبار پهنه خود به عنوان یک عامل محدود کننده حرکت شن‌های روان عمل می‌کنند. حتی تالاب‌های ساحلی ما به عنوان یک مانع در مواجهه با توفان و سونامی عمل می‌کنند.

وی گفت: خدماتی که تالاب‌ها به انسان و اکوسیستم ارائه می‌کنند بسیار ارزشمند است. در موضوع تغییر اقلیم هم تالاب‌ها نقش مهمی دارند.
از سال ۱۹۷۰ تا الان ۳۵ درصد تالاب‌هایی که در جهان داشته‌ایم خشک شده‌اند. در دوم فوریه ۱۹۷۱ شهر رامسر زادگاه یک کنوانسیون بین‌المللی شد برای حفاظت از تنوع زیستی و حفاظت از تالاب‌های جهان. در آن سال ۱۸ کشور به این کنوانسیون پیوستند اما امروز این کنوانسیون که زادگاهش کشور ماست یک کنوانسیون جهانشمول شده و بیش از ۱۷۰کشور جهان عضو آن هستند و بیش از ۲۳۳۷ تالاب در آن به ثبت رسیده‌اند. کشور ما هم ۳۵ تالاب را در ۲۴ عنوان به ثبت رسانیده است.

ظهرابی اظهار کرد: کشور ما خشک و نیمه‌خشک است و ۱.۸ درصد مساحت ما را تالاب‌ها تشکیل می‌دهند در حالی که متوسط جهانی ۳ درصد است. در کشور خشکی مثل ایران ارزش تالاب‌ها چند برابر می‌شود. امسال روز جهانی تالاب را در بندر خمیر برگزار خواهیم کرد. به درخواست و حمایت جوامع بومی و مقامات استانی هرمزگان این اتفاق شکل گرفته که اتفاق خیلی خوبی است. جوامع بومی درخواست می‌کنند مراسم روز جهانی تالاب را در شهر آن‌ها برگزار کنیم تا توجه و حفاظت به تالاب‌های آن‌ها بیشتر شود.

تالاب لاهیجان

وی بیان کرد: شعار روز جهانی تالاب‌ها امسال «ما در مواجهه با تغییر اقلیم ناتوان نیستیم» انتخاب شده است. بشر می‌تواند با اقداماتی برای سازگاری خودش با تغییر اقلیم و با حفاظت از اکوسیستم‌های حیاتی مثل تالاب‌ها و جنگل‌ها نقشی مؤثر در کنترل اثرات تغییر اقلیم برعهده داشته باشد. توجه روز جهانی تالاب‌ها به موضوع تغییر اقلیم نشانگر آن است که تالاب‌ها چه نقش مهمی می‌توانند در مقابله با تغییر اقلیم عهده‌دار باشند.

معاون محیط طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست تصریح کرد: در چند سال گذشته سازمان محیط زیست تلاش کرده مدیریت تالاب‌ها را به شکلی اصولی‌تر پیش ببرد. مدیریت زیست‌بومی را به عنوان سیاست اصلی در مدیریت تالاب‌های کشور در پیش گرفته‌ایم. مدیریتی مشارکتی که متکی بر حضور همه ذی‌نفعان است.

وی گفت: بخش عمده احیای تالاب‌ها به تأمین آب بر می‌گردد که اراده‌ای همگانی را می‌طلبد. همه ما باید از بخشی از منابعی که در اختیار داشتیم بگذریم تا بتوانیم تالاب‌های تخریب شده را احیا کنیم و تالاب‌هایی که الان داریم را حفاظت کنیم. اگر همه ما بهره‌برداری‌هایمان را در حداکثر نگاه داریم و فشاری که به تالاب‌ها آورده‌ایم را ادامه بدهیم همه تالاب‌های ما نابود خواهد شد.

ظهرابی اظهار کرد: باید تلاش کنیم که به این وضعیت سوق پیدا نکنیم. موضوع مدیریت زیست بومی یکی از سیاست‌های اصلی سازمان محیط زیست است که در برنامه ششم و سیاست‌های مقام معظم رهبری هم ابلاغ شده است. الان قانون خاصی برای تالاب‌ها داریم. آیین‌نامه‌ اجرایی حفاظت و بهره‌برداری تالاب‌ها در دولت آخرین مراحلش را طی می‌کند و آنجا دیگر کسانی که باعث تخریب تالاب یا مانع رسیدن آب به تالاب می‌شوند مجازات‌ها و جرایمی برایشان پیش‌بینی شده است و قاضی نیز می‌تواند آن‌ها را سه تا پنج برابر افزایش دهد.

وی گفت: امروز در محیط زیست تکیه ما خیلی بر این نیست که با برخورد و مجازات و جریمه حفظ محیط زیست کنیم. امروز حفظ محیط زیست را در گرو مشارکت و همراهی مردم می‌بینیم.

معاون محیط طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست بیان کرد: برای ۱۴ تالاب در کشور برنامه مدیریت زیست بومی تصویب شده و برنامه مصوب دارند، برنامه ۷ تالاب تدوین شده و در مرحله تصویب به سر می‌برد و ۶ تالاب هم در مرحله تدوین به سر می‌برد.

وی اظهار کرد: موضوع تعیین نیاز آبی محیط زیستی تالاب‌ها در قانون حفاظت و بهره‌برداری تالاب و در برنامه ششم مورد تأکید قرار گرفته است. برای ۲۷ تالاب نیاز آبی تعیین شده، ۲۰ تالاب در دست مطالعه داریم و ۱۴ تالاب مورد توجه قرار گرفته که در سال‌های آینده مطالعه شود.

ظهرابی گفت: حتما با دستیابی به نیاز ایده آل آبی تالاب فاصله داریم چون شرایط آبی کشور ما اجازه نمی‌دهد. اما برای این که به سمت تامین منابع آبی حرکت کنیم مرتبا تالاب‌ها را رصد می‌کنیم. در حال حاضر متکی به آمارهای وزارت نیرو هستیم اما به دنبال آن هستیم که خود سازمان محیط زیست پایش آنلاین در مبادی ورودی تالاب‌ها را داشته باشد و با میزان آبی که باید تخصیص پیدا کند مقایسه کنیم.

وی در پایان بیان کرد: برخی تالاب‌های ما در انتهای حوضه آبریز هستند که عمده مشکل ما در این بخش است و تأمین حقابه آن‌ها با دشواری‌ها و پیچیدگی‌های زیادی همراه است. مسائل اقتصادی و اجتماعی فراوانی داریم. باید در همه بخش‌ها مصرف را کاهش جدی بدهیم و چند سال این روند را ادامه بدهیم تا آرام آرام تالاب احیا شود. بخشی از تالاب‌های ما متکی به آب زیرزمینی هستند. آنجا هم دشواری‌های خاص خودش را به دلیل وابستگی معیشتی مردم به بهره‌برداری از آب‌های زیرزمینی داریم.

بیشتر بخوانید: زیباترین و مهم ترین تالاب های بین المللی ایران عدم تحقق تامین آب برخی تالاب ها علی رغم داشتن سال آبی پربارمدیر دفتر اکوسیستم‌های تالابی سازمان حفاظت محیط زیست گفت: اگر امسال و چند سال بعد سال آبی پرباری داشته باشیم با توجه به خالی شدن مخازن آب زیرزمینی شاهد تأمین آب در برخی تالاب ها نخواهیم بود.

مسعود باقرزاده کریمی، مدیر دفتر اکوسیستم‌های تالابی سازمان حفاظت محیط زیست، در این نشست که به مناسبت روز جهانی تالاب‌ها برگزار گردید، گفت: عددی که حقابه دریاچه ارومیه از منابع آب سدهاست، ۲ میلیارد و ۵۷۸ میلیون متر مکعب است که در سال گذشته آبی، ۵۴ درصد در حوضه دریاچه ارومیه محقق شود و در تالاب‌های اقماری هم اعداد متنوع بود و در مجموع ۵۴ درصد محقق شد.

مسعود باقرزاده کریمی افزود: امسال سال آبی خوبی بوده و زمان رهاسازی هم زمستان است که در حال حاضر بیش از جدول تأمین شده است. تراز کنونی دریاچه امروز ۱۲۷۰.۶۴ است که نسبت به سال گذشته ۳۲ سانتی‌متر افزایش داشته است و امیدواریم ادامه پیدا کند.

وی در پاسخ به پرسشی درباره دلایل تأمین نشدن حقابه تالاب‌ها تأکید کرد: برخی از تالاب‌های ما همچون هامون وابسته به منابع آبی خارج از کشور است. در مورد تالاب گاوخونی اتفاق دیگری افتاده و آن هم بارگذاری به مراتب بیشتر از توان آبی حوضه آبریز بوده که اکنون با یک بدهی آب انباشته رو به رو هستیم. حتی اگر امسال و چند سال بعد هم سال آبی پرباری داشته باشیم با توجه به خالی شدن مخازن آب زیرزمینی شاهد تأمین آب به شکلی که در زاینده‌رود جریان داشته باشد، نخواهیم بود.

تالاب شادگان

مدیر دفتر اکوسیستم‌های تالابی سازمان حفاظت محیط زیست گفت: جریان وقتی از بالادست رودخانه آغاز می‌شود اول آب زیرسطحی را تأمین می‌کند و بعد مازاد آن آب رودخانه را تأمین می‌کند. الان در کوهرنگ و زردکوه بارندگی مناسب بوده اما در رودخانه آب نمی‌بینیم که دلیلش خالی بودن آبخوان‌ها و بدهی انباشته است. این‌ها به دلایل توسعه ناپایدار است. چه بسا ما ناگزیر شویم کشاورزی را آنجا تعطیل کنیم. کما اینکه کشت برنج ممنوع شد و اکنون کاهش یافته است.

باقرزاده کریمی ادامه داد: در مورد دریاچه بختگان هم دلایل دیگری وجود دارد و به هر حال چالش اصلی در تأمین آب است. تالاب هورالعظیم تا نیمه اول ۹۷ استرس آبی داشت اما بارش‌های ما بی‌سابقه بوده و اکنون حتی سرازیر شدن آب به سمت بخش عراقی تالاب‌ را هم شاهد هستیم. وضعیت خوبی در تالاب ایجاد شده و زادآوری و تخم‌گذاری پرندگان را شاهد هستیم که نوید تالاب خوبی در سال‌های آینده را می‌دهد.

بیشتر بخوانید : تالاب‌ ها به دلیل سیاست‌ های اشتباه زیست محیطی رو به نابودی می روندحضور جامعه محلی در فرآیند برنامه‌ریزی ها تالاب هامدیر طرح بین‌المللی حفاظت از تالاب‌ها گفت: موضوعی که به عنوان یک پروژه بین‌المللی روی آن خیلی کار می‌کنیم این است که جوامع محلی از منافع کارکردها و خدمات یک تالاب به لحاظ اقتصادی منتفع شوند.

ابوالفضل آبشت مدیر طرح بین‌المللی حفاظت از تالاب‌ها در این نشست گفت: برای ۱۴ تالاب مهم کشور برنامه مدیریت تهیه کردیم که بخشی از موضوع مربوط به این برنامه به مشارکت مردم باز می گردد. جامعه محلی از همان ابتدا در فرایند برنامه‌ریزی ها نیز دخیل بود.

ابوالفضل آبشت افزود: موضوعی که به عنوان یک پروژه بین‌المللی روی آن خیلی کار می‌کنیم این است که جوامع محلی از منافع کارکردها و خدمات یک تالاب به لحاظ اقتصادی منتفع شوند.

وی تصریح کرد: «پرداخت برای خدمات اکوسیستمی» از جمله ابزارهای اقتصاد محیط زیست است که اکنون در تالاب کانی برازان از تالاب‌های اقماری حوضه آبریز دریاچه ارومیه آن را اجرا می‌کنیم.

مدیر طرح بین‌المللی حفاظت از تالاب‌ها تأکید کرد: یکی از ۶ اولویتی که آنجا درآمده موضوع کیفیت آب است. آبی که از سد مهاباد وارد تالاب می‌شود در مسیر به شدت آلوده می‌شود و این را از طریق مشارکت جامعه محلی پیگیری می‌کنیم. ۴۷ کشاورز آنجا فعالیت می‌کنند که تلاش می‌کنیم برای آن‌ها فعالیت‌ها و معیشت‌هایی همچون آبزی‌پروری و گردشگری را فراهم می‌کنیم به شرط آنکه از فعالیت منجر به آلوده شدن آب تالاب خودداری کنند.

آبشت گفت: کار بزرگ دیگری که پنج سال است با حمایت ژاپن انجام می‌دهیم آن است که پنج هزار کشاورز دور تا دور دریاچه ارومیه را مجهز به تکنیک‌هایی برای کاهش مصرف آب می‌کنیم بدون اینکه بار مالی زیادی برایشان داشته باشد.

وی تصریح کرد: با اینکه ۸۵ درصد منابع مالی را در اختیارشان می‌گذاریم خیلی‌ها وارد کارزار آبیاری نوین نمی‌شوند ولی تلاش می‌کنیم این ۵ هزار کشاورز را به تکنیک‌هایی که برخی از آن‌ها اتفاقاً از قبل هم موجود بوده است، مجهز کنیم. گاهی با این روش‌ها ۳۰ تا ۴۰ درصد کاهش مصرف آب حاصل می‌شود که برای خود کشاورزان و حتی جهاد کشاورزی هم باورنکردنی است.

https://zistonline.com/vdcdnj05.yt0nf6a22y.html

مدیریت زیست بومی برای ۱۴ تالاب کشور/عدم تامین آب در برخی تالابها/نفع جوامع محلی از خدمات تالابها