نگذاریم تالاب هایمان به بیابان تبدیل شوند

به گزارش زیست آنلاین، در حالی افغانستان بارها خود را متعهد به اجرای معاهده تقسیم آب رودخانه هیرمند دانسته که هنوز اتفاقی در این رابطه نیفتاده و همچنان رودخانه مشترک هیرمند و تالاب بین المللی هامون در خشکی ۱۰۰ درصد به سر می برد و هامون جازموریان نیز دچار قهر طبیعت شده است.
سه سال از ثبت تالاب بین المللی هامون به عنوان دوازدهمین ذخیره گاه زیست کره ایران می گذرد اما همچنان این تالاب خشک است. به گفته مسئولان ارشد وزارت نیرو در سیستان و بلوچستان در سال زراعی گذشته از ۸۲۰ میلیون مترمکعب حق آبه سالانه ایران از رودخانه هیرمند تنها ۳ میلیون مترمکعب یعنی سه دهم درصد آن وارد کشور شده است.
آبی که به اعتقاد کارشناسان محلی حق آبه قلمداد نمی شود چراکه در نتیجه بارش سنگین باران و سیلاب های غیرقابل کنترل ناشی از آن به سمت ایران روانه شده است. اما اکنون بیش از یک سال است که همین سیلاب جزئی هم در هیرمند جاری نشده و این رودخانه مرزی در ناحیه جنوب شرق کشورمان بی آب و خشک مانده است.

به جریان اندازی حق آبه رودخانه هیرمند در مجلس شورای اسلامیاین شرایط سبب شد تا خسارت گسترده ای به مزارع پیرامون رودخانه هیرمند در شمال سیستان و بلوچستان وارد شود و بیش از ۵۰ هزار هکتار زمین نیز بدون کشت باقی بماند. همین موضوع سبب شد تا نمایندگان مجلس طرح سئوال از وزیر امور خارجه در رابطه با حق آبه رودخانه هیرمند را در مجلس شورای اسلامی به جریان بیندازند.
وزیر امورخارجه برای پاسخ به این سئوال در صحن علنی مجلس شورای اسلامی حاضر شد و واکنش تندی نسبت به عدم رهاسازی حق آبه رودخانه هیرمند به وسیله افغانستان نشان داد و گفت که دو یادداشت اعتراضی در این رابطه به کابل ارسال شده است.
اگرچه افغانستانی ها این صحبت های محمد جواد ظریف را فوری پاسخ داده و اعلام کردند که این کشور متعهد به اجرای معاهده تقسیم آب سال ۱۳۵۱ رودخانه هیرمند است اما هنوز خبری از تعهد عملی در کار نیست و هیرمند همچنان خشک است.

بیشتر بخوانید: در حفاظت و احیای تالاب‌ها موفق نبوده‌ایم

هامون همچنان خشک و بی رمقخشکی رودخانه هیرمند علاوه بر خسارت به بخش کشاورزی سبب خشک ماندن تالاب بین المللی هامون نیز شده است، تالاب هایی که اگرچه تا کنون حق آبه زیست محیطی مشخصی از سوی افغانستان نداشته، اما با جریان هیرمند گاهی بخش هایی از آن در سال های گذشته آبگیری می شد.
اما خشک ماندن تالاب هامون در سال زراعی گذشته و جاری ‌سبب شد تا عیسی کلانتری رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در سفر اخیر خود به سیستان بعد از بازدید از این تالاب اعلام کرد.

هامون دیگر آن هامون پر آب سالهای گذشته نخواهد بودکه مردم باید قبول کنند هامون دیگر آن هامون پر آب سالهای گذشته نخواهد بود و این اتفاق هیچ زمان نمی افتد.
با این وجود کلانتری در این بازدید قول داد که احیای هامون در برنامه این سازمان قرار دارد و پیگیری های لازم در این زمینه اجرا می شود.
اما هم اکنون در روزجهانی تالاب ها خبری جز خشکی هامون نیست، روزی که دو دهه قبل در چنین روزی هامون زنده بود و هزاران سیستان و بلوچستانی از خوان نعمت آن بهره می بردند. ولی امروز دیگر خبری از آن اموج متلاطم هامون نیست و این دریاچه بزرگ آب شیرین تبدیل به یک بیابان شده است. بیابانی که به گفته مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری سیستان و بلوچستان با ۵۸۰ هزار هکتار مساحت در طول مدت وزش بادهای ۱۲۰ روزه سیستان به یکی از کانون های اصلی گردوغبار تبدیل شده است.
این مساحت خشک تالاب هامون بیش از ۲ برابر کانون‌های بحرانی ریزگرد و ۵.۵ برابر سطح کانون‌های جمعیتی شمال این استان است.

بیشتر بخوانید: فرهنگسازی مهم ترین راهکار احیای منابع طبیعی و تالاب ها

حال جازموریان هم خوب نیستعلاوه بر تالاب بین المللی هامون تالاب جازموریان نیز در جنوب شرق سیستان و بلوچستان حال و روز خوبی ندارد و به یکی از کانون های اصلی گردوغبار برای کشور تبدیل شده است. جازموریان هم مانند هامون منبع کشاورزی و دامپروری مردم جنوب سیستان و بلوچستان بود که بر اثر سیاست های نادرست در حوضه آبریز روز به روز رو به افول رفت اما جای خوشحالی است که مسئولان محیط زیست کشور و سیستان و بلوچستان هنوز از احیای این تالاب ناامید نشده اند و سعی دارند با اصلاح سیاست ها و رایزنی با استان های مجاور دوباره حیات را به جازموریان بازگردانند.
با این حال روند بیایان زایی در سیستان و بلوچستان رو به افزایش است و با توجه به کاهش بارندگی ها و کاهش منابع آبی استان هم اینک اولویت با موضوعاتی مانند کنترل ریزگردهاست. حال که این دو تالاب به عنوان منابع طبیعی امرار معاش مردم در شمال و جنوب سیستان و بلوچستان از بین رفته است انتظار می رود با سیاست های به موقع و درست اجتماعی و اقتصادی بتوان حیات تازه ای به زندگی مردم این استان بخشید.
به گزارش ایرنا تالاب بین المللی هامون در زمان پرآبی زیستگاه بیش از ۱۸۳ گونه پرنده، ماهی و گیاهان بومی بوده که اکنون به دلیل خشکسالی در این تالاب سه کانون ریزگرد ایجاد شده و به گفته رئیس پژوهشکده تالاب بین‌المللی هامون کاملاً بحران‌زده شده است.
هامون نام دریاچه ای اساطیری در شمال سیستان و بلوچستان است که سبب منفعت کشورهای ایران، افغانستان و پاکستان می شده و از دیرباز زندگی این منطقه حول این دریاچه شکل گرفته بود، از زمان رستم دستان و حتی قبل از آن نام این دریاچه را می توان در متون بسیار قدیمی مشاهده کرد، اما این موضوع به همان زمان قدیم باز می گردد و اینک هامون حدود ۲۰ سال است خشکیده و تمام مشاغل و فعالیت های اطراف آن نیز دچار نیستی و نابودی شده و جز رنج و درد برای مردم چیز دیگری ندارد.
تالاب بین المللی هامون یکی از تالاب های مهم دنیا و بزرگترین دریاچه آب شیرین در سراسر فلات ایران محسوب می شود که با مساحتی حدود ۵۷۰۰ کیلومتر مربع و دامنه عمق یک تا ۵ متر در ناحیه کویری و بیابانی شرق کشور، در منطقه سیستان واقع شده است.
این تالاب از سه بخش به نام های هامون پوزک در شمال شرقی، هامون صابُری در شمال و هامون هیرمند در غرب و جنوب غربی سیستان شکل گرفته است.
بخش وسیعی از هامون پوزک و قسمت عمده هامون صابُری در خاک افغانستان و بقیه هامون ها در خاک ایران قرار دارد.
سطح هر یک از هامون ها بسته به میزان آب ورودی، فصول پر بارش، خشکسالی ها و ترسالی ها تفاوت داشته و تابعی از آب جریان یافته در رودخانه هیرمند، خروجی پشت سدها و رودخانه های فصلی دیگر است که در زمان پرآبی هر سه هامون به هم متصل شده و تالاب بزرگ بین المللی را تشکیل می دهند.

https://zistonline.com/vdccx4qm.2bqoo8laa2.html