افزایش تولید محصولات کشاورزی در کنار بهینه‌سازی مصرف آب

به گزارش زیست آنلاین، علیرضا الماس‌وندی، مدیرعامل سابق شرکت مدیریت منابع آب ایران، با بیان این‌که میزان آب مصرفی ایران در بخش کشاورزی قابل مقایسه با کشورهای دنیا نیست، اظهار کرد: در اکثر کشورهای دنیا، برای این میزان تولید محصول کشاورزی تنها ۳۰ میلیارد مترمکعب آب مصرف می‌شود که لازم است در ایران نیز با انجام اقداماتی هم‌چون توسعه کشت‌های آبی زیرسطحی و کشت‌های گلخانه‌ای این موضوع را مدیریت کرد.

وی، با اشاره به مصرف ۹۰ درصدی آب کشور در حوزه کشاورزی، ادامه داد: دولت باید به دنبال ایجاد راهکارهای تجربی و عملی برای کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی باشد، علاوه بر این، باید قوانین و مقرراتی در این حوزه تنظیم شود و دولت نباید این مساله را برعهده کشاورز بگذارد.

مدیرعامل سابق شرکت مدیریت منابع آب ایران با تاکید بر این مساله که در طول سال‌ها، نتوانسته‌ایم در این حوزه، نتایج محدودی را به دست آوریم، گفت: همان‌طور که دولت در بخش‌های تأمین هم‌چون سدسازی و تونل سرمایه‌گذاری می‌کند، باید در بخش توزیع شبکه‌های شهری و کشاورزی نیز سرمایه گذاری کافی کند که میزان مصرف آب تا حجم قابل توجهی در حوزه کشاورزی کاهش یابد.

الماس‌وندی ادامه داد: اگر کشاورز بتواند با میزان مصرف آب کمتر، محصول بیش‌تری را تولید کند، قطعاً حاضر خواهد بود تا برای آب نیز هزینه بیش‌تری بپردازد که از این طریق، دولت می‌تواند سرمایه‌گذاری خود را در این حوزه پس بگیرد.

بیشتر بخوانید: بازدهی آب مصرفی بخش کشاورزی ۴۰ درصد کمتر از متوسط استاندارد جهانی

کشاورز برای کاهش مصرف غیرضروری آب انگیزه ندارددر این باره، رضا اردکانیان - وزیر نیرو - چندی پیش با بیان این‌که مقایسه قیمت پایین آب با سایر نهاده‌ها در بخش کشاورزی نشان می‌دهد که چرا کشاورز، انگیزه چندانی برای کاهش مصرف غیرضروری آب ندارد، تصریح کرد: در حال حاضر قیمت دریافتی بابت تأمین آب بهای کشاورزی از آب زیرزمینی به‌عنوان یکی از نهاده‌های کشاورزی، تقریباً رایگان و درباره آب سطحی، حداکثر سه درصد هزینه تأمین آن است. در بخش شرب نیز برای بخش شهری، حدود ۴۷ درصد و در روستاها تنها ۲۴ درصد هزینه تمام شده تأمین آب، از مصرف کننده دریافت می‌شود.

واقعی کردن قیمت، اصلاح ساختار اقتصاد آب او افزود: البته اختصاص یارانه به بخش کشاورزی در بسیاری از کشورهای جهان امری معمول است، ولی مدیریت مقدار و چگونگی تخصیص آن مسئله بسیار مهمی است که بخصوص باید از منظر اقتصادی مورد توجه قرار بگیرد. باید توجه کرد که مفاهیم اصلاح قیمت آب و واقعی کردن قیمت آن از هم متفاوت هستند، در اصلاح قیمت، وضع موجود پذیرفته شده و بر اساس سیاست‌های دولت تغییراتی در آن اعمال می‌شود؛ اما در واقعی کردن قیمت، اصلاح ساختار اقتصاد آب مدنظر است.

بیشتر بخوانید: کنترل و صرفه جویی مصرف آب کشاورزی برای حل بحران خشکسالی

اصلاح ساختار فقط منحصر و محدود به وزارت نیرو نیستوزیر نیرو تاکید کرد: اصلاح ساختار فقط منحصر و محدود به وزارت نیرو نیست. بلکه باید آب، محیط زیست، خاک و منابع طبیعی با هم و در کنار هم دیده شوند تا بهترین نتیجه برای کشور حاصل آید. ورود بخش خصوصی به بحث اقتصاد آب که زیرساخت‌های بازار آب را شکل می‌دهد نیز تأثیر بسزایی در بهبود کیفیت مدیریت عرضه و بهره‌برداری مطلوب‌تر از آب خواهد داشت.

اما از نمونه‌های موفق عملکرد سرمایه‌گذاران در حوزه آب، فروش آب بسته‌بندی است. ازسوی دیگر، وزارت کشاورزی نیز با ورود به مقوله آب مجازی، کشت‌های فراسرزمینی مشروط به وارد کردن محصولات به کشور و تنظیم سیاست‌های صادرات و واردات محصولات کشاورزی، افق روشن‌تری را برای اصلاح مشکلات و ورود بخش خصوصی فراهم کرده است.

مدیریت مصرف آب نیازمند برنامه کلان است خادم عباسی، استاد دانشگاه آزاد در رشته کشاورزی نیز پیشتر با اشاره به اینکه مدیریت مصرف آب در کشور نیازمند برنامه کلان بوده و هست، گفته بود: مصرف آب باید در قالب یک برنامه با نگاه ملی از سوی دولت های گذشته برنامه ریزی و اجرا می شده که به شرایط امروز ختم نشود.
سعید خادم عباسی با بیان این که بهینه سازی مصرف آب نباید تنها در بخش کشاورزی باشد، افزود: برنامه های زیربنایی در بخش آب باید در تمام بخش های کشور تدوین شود.
وی کاهش سهم آب بخش کشاورزی را ضروری و نیازی برای حفظ منابع آبی برشمرد و گفت: در برخی موارد کشاورزان در گذشته بیشتر از سهم خود از چاه ها برداشت می کردند و اجرای سامانه های نوین راهی برای بررسی دقیق میزان برداشت و مصرف کشاورزان است.
این استاد دانشگاه با تاکید بر به کارگیری روش های علمی در مصرف آب، بیان کرد: روش های نوین مبتنی بر علم تنها آبیاری قطره ای نیست، بخش کشاورزی کشور هنوز ثمره ای از تحقیقات مبتنی بر ایده افزایش تولید با آب کمتر ندیده است.
وی فشار مضاعف بر کشاورزان را به صورت دستوری نادرست دانست و تاکید کرد: برای بهینه سازی مصرف آب کشاورزی، دولت ها ابتدا باید خود را مسوول بدانند و روش ها را اصلاح کنند تا این که کشاورز را مقصر بدانند و به کشاورزان برای کاهش مصرف فشار بیاورند.
وی بر تحقیقات علمی برای استفاده از آب های شور تاکید کرد و گفت: مانند کشورهای اروپایی که دارای منابع آبی کافی هم هستند باید به فکر استفاده دوباره و مصرف آب در چرخه مجدد باشیم.

بیشتر بخوانید: توسعه تجدیدپذیرها جایگزین کشاورزی در مناطق کم آب

کشاورزی نیازمند آب با محاسبات علمی رئیس هیات مدیره نظام صنفی کشاورزی استان سمنان نیز تابستان امسال در میزگرد ایرنا با تاکید بر این که کاهش مصرف آب بخش کشاورزی یکسویه میسر نیست، گفت: اگر کشاورزی در کشور علمی و یکپارچه شود روش های علمی در انتقال و مصرف آب جوابگو خواهد بود.
رشید پرهام بر محاسبه دقیق راندمان آب در بخش کشاورزی در کشور تاکید و خاطرنشان کرد: برنامه ریزان کشوری باید آگاه باشند مصرف آب در بخش کشاورزی با مباحثی مانند اشتغال پایدار، امنیت غذایی و استقلال کشور گره خورده است.
وی بهینه سازی انتقال آب به مزارع را وظیفه دولت دانست و گفت: وظیفه کشاورزی استفاده درست از آب در داخل مزرعه یا باغ است، و در این مرحله است که باید آب برنامه ریزی شده به کار کشاورزان بیاید.

متولی مدیریت آب در کشور معلوم نیست مدیر آب و خاک و امور فنی مهندسی جهادکشاورزی استان سمنان تصریح کرد: نگاه سیستمی به مصرف آب در کشور ضعیف است یعنی مشخص نیست متولی مدیریت آب چه وزارتخانه ای است، وزارت نیرو، جهادکشاورزی یا منابع طبیعی.
حسین شاهینی، نبود سیاستگذاری های فرابخشی و بالادستی را یکی از دلایل اجرای طرح های مختلف از سوی وزارتخانه های مختلف ذکر و اضافه کرد: سیاست های کلان حوزه آب باید مکمل هم باشند ولی کاهی متناقض هم می شوند، نمی شود از جهادکشاورزی تامین امنیت غذایی کشور را متوقع بود و از سویی سیاستگذاری کشت در برخی موارد متاثر از وزارت نیرو باشد.
رئیس هیات مدیره نظام صنفی کشاورزی استان سمنان در این میزگرد با بیان این که مدیریت یکپارچه در ارایه الگوی کشت و مصرف در کشور نداریم، گفت: حتی این بی برنامگی در بخش عرضه و نبود و نوسان بازار فروش محصولات دامن کشاورزان را می گیرد.
رشید پرهام تاکید کرد: همین که الگوی کشت را وزارت جهادکشاورزی می دهد و سهمیه آب را وزارت نیرو تعیین می کند باعث چالش بخش کشاورزی است، در حالی که همان قدر که الگو موردنیاز و ضرورت کشاورزی امروز است حفظ سهمیه آب نیز برای کشاورزان حیاتی است.

https://zistonline.com/vdcb9gbw.rhbgspiuur.html