چند راهکار برای حل بحران آب در کشاورزی

به گزارش زیست آنلاین، عرفانیان، با بیان این‌که در حال حاضر بیش از ۹۰ درصد آب ایران در بخش کشاورزی مصرف می‌شود، گفت: لازم است در این شرایط، بهره‌وری آب مدیریت شود که با انجام چند راهکار به راحتی می‌توان به این مهم دست یافت.

این کارشناس حوزه آب، یکی از روش‌های مدیریت آب در بخش کشاورزی را استفاده از سیستم آبیاری تحت فشار و انتقال شبکه‌های آب و هم‌چنین کشت محصولات براساس الگوی کشت دانست و افزود: اگر این محصولات را متناسب با اقلیم خاک، شرایط اقتصادی و اجتماعی هر منطقه کشت کنیم، قطعاً می‌توانیم حداکثر استفاده را از منابع آب موجود ببریم.

وی، با بیان این‌که در سال‌های اخیر استفاده از سیستم آبیاری تحت فشار رواج پیدا کرده است، اظهار کرد: متأسفانه این عمل در خیلی از بخش‌ها به دلیل نبود مدیریت مناسب یا عدم تخصیص مناسب منابع آب، موفقیت‌آمیز نبوده است.

عرفانیان تصریح کرد: باید به اولویت‌های اصلی در مدیریت منابع آبی توجه شود، زیرا تا قبل از بهبود شرایط فعلی، نمی‌توان اقدامات دیگری را انجام داد، چراکه این دست از اقدامات شاید در کوتاه مدت پاسخگو باشد، اما در درازمدت نمی‌تواند موجب افزایش بهره‌وری در بخش منابع آبی ایران شود.

بیشتر بخوانید: اقتصاد نمی‌تواند راهگشای حل بحران آبی در ایران باشد اهمیت تغییر الگوی کشت مناسب در ایراناین کارشناس حوزه آب، با اشاره به اهمیت تغییر الگوی کشت مناسب در ایران، ادامه داد: باید سازوکاری لحاظ شود که محصولات مناسب در مناطق مناسب کشت شود و می‌توان گفت تنها در این شرایط است که می‌توان بهره‌وری آب در بخش کشاورزی را ارتقا داد، لذا باید به این مهم توجه ویژه‌ای شود.

در این باره هم‌چنین هدایت فهمی - معاون دفتر برنامه‌ریزی کلان آب و آبفای وزارت نیرو - با اعلام هشدار درباره افزایش برداشت از منابع آب زیرزمینی به دلیل مزیت صادراتی محصولات کشاورزی، از اضافه برداشت متوسط سالانه شش میلیارد مترمکعب از آب‌های زیرزمینی خبر داد و افزود: اضافه برداشت از آب‌های زیرزمینی به‌طور متوسط سالانه شش میلیارد مترمکعب است و پیش‌بینی می‌شود که در صورت صادرات بی‌رویه در بخش کشاورزی و عدم رفع چالش‌های موجود، این رقم به بیش از ۱۲ میلیارد مترمکعب برسد.

وی با تاکید بر ضرورت مراقبت و حفاظت مؤثرتر از منابع آب زیرزمینی اظهار کرد: در حال حاضر مصرف ناخالص بخش کشاورزی از آب زیرزمینی حدود ۵۶ میلیارد مترمکعب و از آب‌های سطحی حدود ۳۴ میلیارد مترمکعب است. علاوه بر این، محاسبات و ارزیابی‌های انجام شده درباره بهره‌برداری بخش کشاورزی از منابع آب در سال آینده نشان می‌دهد که محصولات کشاورزی و دامی به‌شدت از مزیت صادراتی برخوردار خواهند شد، بنابراین در سال آتی با رشد تولید محصولات کشاورزی و صادرات قانونی و غیرقانونی آن، برداشت بیش‌تر از منابع آب کشور صورت می‌گیرد و دست‌اندازی به منابع آب، به‌ویژه آب زیرزمینی وارد مرز خطر خواهد شد.

بیشتر بخوانید: کنترل و صرفه جویی مصرف آب کشاورزی برای حل بحران خشکسالی سیستم آبیاری مدرن راهکار حل بحران آب

راه نجات آب ایران در دست کشاورزانیک کارشناس حوزه منابع آب معتقد است با توجه به وضعیت منابع آبی ایران باید به فکر افزایش بهره‌وری در حوزه کشاورزی باشیم، چراکه در حال حاضر بخش عمده‌ای از آب در این حوزه مصرف می‌شود و می‌توان با راهکارهای متعددی میزان مصرف آب را در این بخش کاهش داد.

عبدالله سلیمانی در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان این‌که در حوزه برنج‌کاری می‌توان با استفاده از روش آبیاری متناوب میزان مصرف آب را کاهش داد، اظهار کرد: اگر کشاورزان ۲۵ روز بعد از نشا، آبیاری متناوب را آغاز و تا زمان برداشت ادامه دهند، نه تنها میزان مصرف آب کاهش می‌یابد، بلکه میزان برداشت محصول افزایش پیدا خواهد کرد.

وی با تاکید بر این‌که با این روش می‌توان ۲۰ درصد میزان مصرف آب را در کاشت برنج کاهش داد، تصریح کرد: اگر کشاورز مطمئن باشد که از طریق آبیاری متناوب می‌تواند محصول خود را برداشت کند، بی‌شک از این روش استفاده خواهد کرد، اما نگرانی که برای کشاورزان وجود دارد، این است که در نوبت‌های آب‌دهی با مشکل بی‌آبی مواجه شوند.

به گفته این کارشناس حوزه منابع آب، در حال حاضر کمتر از ۴۰ درصد کشاورزان از این روش برای آبیاری و برداشت محصول خود استفاده می‌کنند که این در شرایطی است که روش آبیاری متناوب می‌تواند برداشت محصول را تا حد قابل توجهی افزایش دهد.

سلیمانی تصریح کرد: لازم است در حوزه مصرف آب در بخش کشاورزی، سازوکارهایی در نظر گرفته شود که میزان مصرف آب در این حوزه کاهش یابد و به نظر من، با انجام یک هماهنگی میان بخش‌های مختلف می‌توان به راحتی به این مهم دست یافت.

در حال حاضر، سهم زیادی از آب ایران در بخش کشاورزی مصرف می‌شود و این در شرایطی است که میزان هدررفت آب در این حوزه نیز بسیار زیاد اعلام شده و به اعتقاد کارشناسان، لازم است که راه‌کارهایی برای کاهش مصرف آب در این حوزه انجام شود. علاوه بر این در حال حاضر قیمت دریافتی بابت تأمین آب‌بهای کشاورزی از آب زیرزمینی تقریباً رایگان و درباره آب سطحی، حداکثر سه درصد هزینه تأمین آن است. در بخش شرب نیز برای بخش شهری حدود ۴۷ درصد و در روستاها، تنها ۲۴ درصد هزینه تمام‌شده تأمین آب، از مصرف‌کننده دریافت می‌شود. اختصاص یارانه به بخش کشاورزی در بسیاری از کشورهای جهان امری معمول است ولی مدیریت مقدار و چگونگی تخصیص آن مسئله بسیار مهمی است که به‌خصوص باید از منظر اقتصادی موردتوجه قرار گیرد.

کارشناسان، بر این باورند که باید توجه کرد مفاهیم اصلاح قیمت آب و واقعی کردن قیمت آن از هم متفاوت هستند، در اصلاح قیمت، وضع موجود پذیرفته‌شده و بر اساس سیاست‌های دولت تغییراتی در آن اعمال می‌شود؛ اما در واقعی کردن قیمت، اصلاح ساختار اقتصاد آب مدنظر است که طبق گفته‌های رضا اردکانیان - وزیر نیرو - اصلاح ساختار فقط منحصر و محدود به وزارت نیرو نیست. بلکه باید آب، محیط‌زیست، خاک و منابع طبیعی با هم و در کنار هم دیده شوند که بهترین نتیجه حاصل آید.

وی با بیان این‌که ورود بخش خصوصی به بحث اقتصاد آب که زیرساخت‌های بازار آب را شکل می‌دهد نیز تأثیر بسزایی در بهبود کیفیت مدیریت عرضه و بهره‌برداری مطلوب‌تر از آب خواهد داشت، اظهار کرد: از نمونه‌های موفق عملکرد سرمایه‌گذاران در حوزه آب، فروش آب بسته‌بندی است. از سوی دیگر وزارت کشاورزی نیز با ورود به مقوله آب مجازی، کشت‌های فرا سرزمینی مشروط به واردکردن محصولات و تنظیم سیاست‌های صادرات و واردات محصولات کشاورزی، افق روشن‌تری را برای اصلاح مشکلات و ورود بخش خصوصی فراهم کرده است.

بیشتر بخوانید: افزایش تولید محصولات کشاورزی در کنار بهینه‌سازی مصرف آب https://zistonline.com/vdcdjx0j.yt0z96a22y.html