وقتی صحبت از آب زیاد می شود اما هیچ کداممان کاری نمی کنیم

به گزارش زیست آنلاین، روز دوم فروردین روز جهانی آب است. روزی که قرار است، رسانه ها، فعالان آبی و محیط زیستی، دستگاه های مسئول و متخصصان به هر نحوی که می توانند، تلاش کنند تا توجه دست اندرکاران و تصمیم گیران را از یک سو و همین طور عموم مردم را از سوی دیگر به مسئله آب جلب کنند و از آن ها بخواهند تا برای نجات آب، همصدا شوند.

برای ما و در ایران، ضرورت این تلاش و احتیاج به همصدایی و همنوایی، بدلایلی که در ادامه مرور خواهیم کرد، در مناسبت هایی از قبیل روز جهانی آب دوچندان است؛ با این وجود اما آنچه در عمل رخ می دهد و بویژه در برداشتن گام هایی که از دست هر کداممان در این مسیر بر می آید، تناسب چندانی با این سطح از نیاز ندارد و در واقع می شود گفت که برخورد بسیاری از ما با مسئله آب به نحوی است که گویا هیچ مشکل خاصی در این رابطه وجود ندارد و یا اگر هم هست، ربطی به ما ندارد. نکته قابل تامل این که این بی تناسبی و بی توجهی، در سطوح مختلف از مدیران و تصمیم گیران تا کارشناسان و تصمیم سازان، تا اصحاب رسانه و نخبگان تاثیرگذار و تا سطح ذی نفعان و بهره برداران بخش کشاورزی و شرب و صنعت؛ کاملا فراگیر و عمومی است و علیرغم آن که از آب، بعضا بسیار "می گوییم" اما به تناسب جایگاهمان، بسیار کم، "اقدام می کنیم."

بیشتر بخوانید: چرا جهان نیاز به درک دقیق تری در مورد مصرف آب دارد

اما عمق ضرورت و گستردگی نیاز ما در بهره بردن از فرصت هایی نظیر روز جهانی آب چیست؟!
قصه پرغصه آب بارها بیان شده و بسیاری به احتمال زیاد، کم و بیش با آن آشنا هستند و در این جا نیز نمی خواهیم مجدد، از آب صحبت زیادی داشته باشیم (و خود، مصداقی از عنوان این یادداشت شویم) اما مرور تنها سه مولفه کلیدی، احتمالا خالی از لطف نیست تا برویم سراغ مطلب اصلی مدنظر متن حاضر:
-   متوسط وضعیت آب و هوایی کشور ما، حاکی از آن است که ما در هر سال کمتر از یک سوم متوسط سایر نقاط جهان، بارندگی داریم و از همین مقدار بارش هم، سه برابر بیش از متوسط جهانی، تبخیر داریم. این یعنی مستقل از این که در برهه هایی، نظیر پاییز سال اخیر (۹۷)، میزان بارش ها خوب باشد؛ در کشوری "کم آب" زندگی می کنیم.
-   رشد انفجارگونه جمعیت در نیم قرن اخیر، گسترش شهرنشینی و نحوه زیست، همگی موجب شده است تا نیاز آب در بخش های مختلف، جهش جدی داشته باشد.
-   مجموعه ای از عوامل تکنولوژیکی، سیاسی و اقتصادی دست به دست هم داده است تا برای تامین آب، فشارهای روزافزونی به منابع آب وارد کنیم، به طور نمونه آب های زیرزمینی که منبع اصلی تامین آب در کشور هستند (بالغ بر ۵۵% نیاز آبی کشور از طریق این منابع تامین می شود)، به طور بی امانی در معرض غارت قرار گرفته اند تا آن جا که گزارش رسمی شرکت مدیریت منابع آب در سال ۹۷ به ما می گوید که کسری مخزن تجمعی، یعنی آن مقدار آبی که از آبخوان ها اضافه بر ظرفیت و ورودی به آن ها برداشت کرده ایم و دیگر جبران نشده، بالغ بر ۱۳۰ میلیارد مترمکعب گردیده است. برای تصور کردن این حجم از تخریب، استخری را در نظر بگیرید که طول آن، فاصله مشهد تا تهران (تقریبا ۱ مییلیون متر) است. اگر عرض این استخر را ۱۰۰۰ متر فرض کنیم، باید ارتفاع آب در این استخر ۱۳۰ متر باشد تا مجموع حجم آب آن ۱۳۰ میلیارد مترمکعب یعنی عمق تجاوز ما از ظرفیت آبخوان ها در طول دهه های اخیر، بشود.
احتمالا از تصور استخر غول پیکر فراتر از تصور بالا، وحشت کرده اید؛ بد نیست که بدانید آمارهایی از این قبیل، متاسفانه کم نیستند: میزان فرونشست های ناشی از تخریب سفره های آب زیرزمینی، گستردگی بدمصرفی ها و ...

بیشتر بخوانید: راهکارهای نجات کشور از بحران کم آبی

البته خیلی مهم نیست که چنین آمارهایی را مرور کنیم، کانون اهمیت در حوزه آب، شاید این باشد که به بهانه فرصت روز جهانی آب، هر کداممان حداقل یک کار و یک رویه جدید را برای آب در دور و بر خودمان آغاز کنیم، بی آنکه با این توجیه که سهم من، در مجموع، مگر چه قدر است؟!! از زیر بار مسئولیت پذیری شانه خالی کنیم (برداشتن سنگریزه هایی که در نهایت کوه ها را جابجا خواهند کرد، را در نظر داشته باشید.)
در سطح عموم ذی نفعان و بهره برداران، یعنی همین من و شمای شهرنشین، این گام ها می تواند بسیار متنوع باشد، از یک حساسیت نسبت به چکه شیرهای آب یا دورریز مواد غذایی که انبوهی آب برای تولید آن صرف شده بگیرید، تا نصب وسایل کاهنده ها در منزل یا خرید یک سایه بان برای کولر در فصل گرمای پیش رو و تا گفتگو در جمع های خانوادگی آغاز سال جدید برای آب و جلب توجه ها به این که باید کاری کرد و ....
در سطح رسانه ها، نخبگان و جریان های تاثیرگذار بر افکار جامعه، این مسئولیت ها پررنگ تر است و گسترش آگاهی و سواد آبی، راهیابی های جدید و میان رشته ای به مسئله آب و افزایش سطح مطالبه گری برای نجات آب، شاید مهمترین گام های عملی باشند.
اما سهم و نقش سطح تصمیم گیران و مسئولین هم که اغلب دوست داریم با نشانه رفتن انگشت اتهام به سوی آن ها، توجیهی برای وضع موجود بیابیم هم که احتمالا از همه مشخص تر است. البته در یادداشت "گويا سهم ما از سياستمداران، تنها نااميديست" ۲۸ آذر ماه ۹۷ در روزنامه اعتماد و همین طور یادداشت "تداوم رویکردها و اقدامات ناسازگار با کم آبی" در روزنامه همشهری در ۱۷ بهمن ۹۷، نوشته شد که به نظر دولتی که خود را به شدت محیط زیستی معرفی می کرد و وزارت نیرویی که با رویکردهای دلربا و راهبردهای امیدوار کننده ای در یکی دو سال اخیر، ظاهر شده بود؛ در نهایت، بعضا در همان مسیر اقدامات روزمره (نظیر حفر چاه های جدید در کلانشهر ها برای عبور از تابستان پیش رو) یا سطحی و صرفا شعاری و پرطمطراق (نظیر تغییر ساختار حاکمیتی آب البته عمدتا از جنس تغییر ساختار سازمانی) قدم بر می دارد، اما به مصداق همان بحث سنگریزه ها، فرصت روز جهانی آب برای این سطح نیز می تواند فرصت ارزشمندی برای بازبینی ها و "آغاز از خود"، باشد.
---
شعار روز جهانی آب امسال، "آب برای همه" است و با بحثی که در سطور قبل شد، شاید یک وجه این شعار هم، مسئولیت همه یا نقشی که هر کدام از ما می توانیم برعهده بگیریم، باشد.
بیاییم در هر جایگاهی که هستیم، در روز دوم فروردین امسال، یک کار و رویه جدید برای نجات آب، در اطراف خود پیاده کنیم.
یک سنگریزه را جابجا کنیم وقتی همه در خوابیم...

https://zistonline.com/vdcjiteo.uqeyxzsffu.html