هلسینکی؛ الگوی شهرهای طرفدار محیط زیست

به گزارش زیست آنلاین، سید محسن طباطبایی مزدآبادی، دبیر کل انجمن علمی اقتصاد شهری ایران در گفت‌وگویی درباره محیط زیست و شهرها اظهار کرد: با توجه به اینکه شهرها با رشد جمعیت متراکم‌تر شده و نیاز بیشتری برای ایجاد محیطی امن‌تر و سرسبزتر در آن‌ها احساس می‌شود، شهرسازی سازگار با محیط زیست می‌تواند محلات مسکونی را متراکم، مناسب برای پیاده‌روی، مجهز به وسایل نقلیه عمومی کرده و با تدوین آیین‌نامه اجرایی در زمان مناسب و پیش گرفتن ملاحظات اقتصادی نسبت به ضرورت‌های حفظ محیط زیست اقدام کرد.

وی ادامه داد: شهرها به جهت برقراری ارتباط بین مردم به وجود می‌آیند و ساختار و تراکم یک شهر نشان‌دهنده چگونگی برقراری این ارتباط است. هرچه یک شهر متراکم تر، به هم پیوسته‌تر و منسجم‌تر باشد، تجارت و تبادل ایده و اطلاعات نوگرایی و افزایش بهره‌وری اقتصادی و رفاه مردم امکان‌پذیرتر و آسان‌تر خواهد بود.

دبیر کل انجمن علمی اقتصاد شهری ایران بیان کرد: از اواسط قرن بیستم تاکنون، مواجهه با برنامه‌ریزی جابجایی شهری در اطراف نقاط توسعه شهرها و خودروهای انفرادی همراه با عوامل منفی و غیرپایدار، از جمله راهبندان آلودگی هوا و آلودگی صوتی، کمبود فضا، ترافیک و مرگ‌های مرتبط با آلودگی هوا و..., همراه بوده است. در نتیجه اجرای مدل‌های اقتصادی و اجتماعی، سبب ایجاد آن شده است که اکثر کشورهای در حال توسعه این مضرات را به اطراف شهرها منتقل کنند.

طباطبایی تصریح کرد: پس از انقلاب صنعتی به دلیل استفاده بی‌رویه از منابع انرژی محیط زیست دچار ضررهایی شده است که در برخی موارد این آسیب‌ها بازگشت‌ناپذیر است. متأسفانه سوزاندن سوخت‌های فسیلی برای تولید انرژی جهت مصارف خانگی، صنعتی و یا حمل و نقل در شهرها همچنان ادامه دارد و نقش آن در زمینه آلودگی هوا همچنان پررنگ است.

وی ادامه داد: همانطور که مشخص است، استفاده بیش از حد از سوخت‌های فسیلی نقش عمده‌ای در آلودگی هوا و خصوصاً آلودگی هوا کلانشهرها دارد که البته با توسعه پایدار و استفاده از از فضای سبز می‌توان تا حدودی بر این مسئله غلبه کرد و شهرها را به شهر دوستدار محیط زیست تبدیل کرد. تغییرات زیست محیطی حاصل فعالیت های انسانی دائماً در حال تغییر محیط زیست است به همین جهت نیاز است امروز محیط زیست شهری تغییرات اساسی داشته باشد.

این استاد دانشگاه تهران توضیح داد: انسان با درک این موضوع که خطر نابودی محیط زیست و معضلات ناشی از آن، امروزه به فکر جبران گذشته افتاده و با ارائه نظریه‌ها و راهکارها سعی در ایجاد تعادل و بهسازی مصرف سوخت و جایگزینی آن با منابع تجدیدپذیر دارد. یکی از این ایده‌هایی که در این راستا وجود دارد، ایجاد شهرهای دوستدار محیط زیست است؛ در شهرسازی امروز طرح ایده‌هایی چون باغ شهرها، پارک‌سازی و تلاش برای زنده ساختن و سلامت شهرها در برابر منابع عظیم آلودگی مطرح است که اجرایی شدن آن‌ها همیاری و همکاری تمام ارگان‌ها را می‌طلبد.

طباطبایی اضافه کرد: یکی از مواردی که می‌تواند در شهرهای دوستدار محیط زیست مفید و موثر باشد، احداث ساختمان با مصالح دوستدار محیط زیست است که کمترین آسیب را به محیط زیست وارد کند. انتشار گرد و غبار ناشی از عملیات ساختمانی در مناطق مختلف، پخش آلودگی‌های شیمیایی ناشی از تولید مصالح ساختمانی، آلودگی گازی و ذرات معلق که ناشی از حمل و نقل مصالح ساختمانی به محل مورد نظر ایجاد شده، تولید زباله‌های ساختمانی همه از صنعت ساختمان‌سازی مدرن نشأت گرفته، بنابراین لازم است که طراحی‌ها در ساختمان‌های جدید به سوی کاهش آلودگی‌های زیست محیطی حرکت کند.

وی شهر هلسینکی را نمونه شهر دوستدار محیط زیست دانست و گفت: این شهر نمونه نحوه توسعه کاربری زمین، خانه‌سازی و حمل و نقل در دهه آینده است، 15 شهرداری این شهر و سازمان‌های دولتی در توسعه اینترنت سهیم هستند و مجموعه حمل و نقل شهر هلسینکی مسئولیت برنامه‌ریزی سیستم جابجایی را به عهده داشته و شهرداری مسئول کاربری زمین و برنامه‌ریزی خانه‌سازی شده است.

دبیر کل انجمن علمی اقتصاد شهری ایران ادامه داد: این دو مجموعه با همکاری یکدیگر هر چهار سال نقشه شهر را ترسیم می‌کنند که این نقشه شامل موضوعاتی مانند آن است که در کدام مناطق در آینده باید خانه‌سازی شود، چگونه سیستم حمل و نقل عمومی به جهت سرویس‌دهی بهتر به نیازهای کل منطقه توسعه یابد و چگونه خانه به حد کافی عرضه شود و در عین حال کیفیت خانه‌سازی و محیط زندگی تضمین شود.

طباطبایی گفت: برنامه‌ریزی توسعه استراتژیک در شهر مونترال کانادا نیز از نمونه‌های توسعه شهر دوستدار محیط زیست است؛ افزایش سرویس سیستم‌های حمل و نقل عمومی تا 60 درصد تا سال 2035، توسعه شبکه حمل و نقل عمومی توسط سیستم‌های جدید مترو، تراموا و خطوط اتوبوس تندرو، تشویق به استفاده بیشتر از کاربری زمین و توسعه فشرده در طول کل دوره‌های اصلی حمل و نقل عمومی و دسترسی‌ها به جهت جذب 60 درصد از افزایش جمعیت پایتخت از مواردی است که در این برنامه تعریف شده است.

وی با بیان اینکه اقدامات جهت رسیدن به اهداف توسعه پایدار اغلب با محدودیت های زیاد سیاسی، اقتصادی اجتماعی و محیط زیستی روبروست، خاطرنشان کرد: عدم وجود تمایل سیاسی، اعمال فشار انبوه‌سازان، غیررسمی بودن توسعه شهری، عدم هماهنگی بین توسعه شهری و روش‌های جابجایی، اعمال نفوذ قوی سیاسی و اجتماعی شرکت‌های خودروساز اعمال مشاوره‌ها و سیاست‌گذاری برای خرید خودرو و نحوه زندگی و عادات زندگی شهروندان، باعث مشکل شدن تغییر عادات قدیمی می‌شود./تسنیم