تالاب گاوخونی اصفهان، کانون بحران زیست محیطی

به گزارش زیست آنلاین از ایرنا، تالاب بین المللی گاوخونی(که باتلاق گاوخونی نیز خوانده می شد) نام تالابی در فلات مرکزی ایران در استان اصفهان در انتهای مسیر رودخانه زاینده رود است.

زاینده رود تامین کننده اصلی آب این تالاب است اما با خشک شدن این رودخانه در استان اصفهان، گاوخونی نیز خشک شده است.

خشکسالی از حدود ۱۰ سال پیش تاکنون گریبانگیر اصفهان شده و چند سالی است رودخانه زاینده رود که منشاء حیات این استان به شمار می آید در بیشتر ماه های سال، خشک است و آبی در آن جاری نمی شود.

به گفته فعالان محیط زیست اصفهان، تالاب گاوخونی محل زیست تعداد زیادی از فلامینگوهاست که اکنون از این تالاب مهاجرت کرده اند.

در سال ۶۵ تعداد ۳۰ هزار پرنده در تالاب گاوخونی زمستان خود را می گذراندند و این تالاب یکی از معتدل ترین مکانهای فلات مرکزی ایران بود اما امروز کمتر از ۵۰ گونه پرنده در گاوخونی حضور دارند و آب و هوای آن نیز تغییر کرده است.

فعالان محیط زیست همچنین از خشک شدن کامل تالاب می گویند و اظهار می کنند که اکنون می توان با موتورسیکلت عرض تالاب را به طول ۵۰ کیلومتر طی کرد.

یکی از اعضای انجمن طبیعت یاران شهر ˈورزنهˈ که در جوار تالاب گاوخونی قرار دارد در باره آخرین وضع این تالاب به ایرنا گفت: مقداری ناچیز آب از چاه های محلی که کشاورزان از آن برای آبیاری استفاده می کنند وارد این تالاب شده اما بدلیل گرمای هوا و خشکی تالاب بسیار سریع تبخیر می شود.

ˈاحمد شهبازیˈ افزود: اکنون مقداری پساب فاضلاب صنعتی نیز از محل کانالˈسگزیˈ وارد این تالاب می شود.

به گفته وی، قرار بود پساب تصفیه شده فاضلاب اصفهان به این تالاب سرازیر شود که هنوز این اتفاق نیفتاده است.

مدیرکل سابق حفاظت محیط زیست استان اصفهان در همایشی در سال گذشته تاکید کرد:تالاب گاوخونی اگر حال و روز امروز را نداشت می توانست از پیشروی کویر جلوگیری و ریزگردها را بطور چشمگیری مهار کند.

ˈکیومرث کلانتری افزود: تالاب گاوخونی می توانست تعدیلی در شرایط آب و هوایی اصفهان ایجاد کند و یکی از بزرگترین ذخایر گیاهی و جانوری کشور باشد.

نماینده مردم مبارکه در مجلس شورای اسلامی نیز در این زمینه گفته است: خشکسالی تالاب بین المللی گاوخونی یکی از مهمترین عوامل مؤثر در افزایش آلاینده های جوی در برخی از مناطق استان اصفهان است.

ˈعلی ایرانپورˈ افزود: خشکسالی تالاب ها سبب بروز ریز گرد ها و ذرات گرد و غبار می شود.

این اظهارات در حالی است که کارشناسان محیط زیست و اساتید دانشگاه ها در چند سال اخیر نسبت به خطر گسترش بیابان زایی در شرق اصفهان و تشدید آلودگی هوا بدلیل خشک شدن رودخانه زاینده رود و تالاب گاوخونی هشدار داده اند.

به گزارش ایرنا، روزهای سالم در اصفهان در سال های اخیر رو به کاهش بوده است بطوریکه در سال ۹۲ این تعداد به ۲۶۹ روز هوای سالم، دو روز هوای پاک، هفت روز خطرناک، ۱۸ روز بسیار ناسالم و ۶۹ روز ناسالم رسید.

مدیر کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: تالاب گاوخونی با توجه به شرایط کنونی می تواند با تشدید بیابانزایی و ایجاد کانونهای آلودگی، تهدیدها و آسیب های بسیاری برای کلانشهر اصفهان و حومه آن ایجاد کند.

«حمید ظهرابی» با اشاره به وجود تعدادی زیاد کانون های بحران در استان اصفهان افزود: تالاب گاوخونی نیز به یکی از نقاط بحرانی تبدیل شده است.

وی اظهار کرد: اراضی کشاورزی شرق اصفهان در حال تبدیل شدن به بیابان و کانونی برای تولید ریزگردهای محلی است که تهدید بزرگی برای این شهر به شمار می آید.

ظهرابی همچنین به وزش باد در فصل تابستان اشاره و تصریح کرد: در این فصل که خشکی هوا را داریم بیشتر وزش ها از ناحیه شرق و جنوب شرقی شهر صورت می گیرد که تهدیدی جدی است و منجر به تشدید بیابانزایی می شود.

یک کارشناس منابع طبیعی و محیط زیست اصفهان نیز گفت: کشاورزی، تنوع زیستی و محیط زیست رودخانه زاینده رود در انتهای اکوسیستم تالاب بین المللی گاوخونی از موضوع خشکسالی تاثیر گرفته و اکنون روبه نابودی است.

ˈفرح نسبˈ افزود: تالاب گاوخونی در بین یک اکوسیستم خشک و شکننده قرار دارد و در صورت زنده بودن می تواند براحتی از گسترش کویر جلوگیری کند.

*** اهمیت تالاب بین المللی گاوخونی کمتر از دریاچه ارومیه نیست

در سال های گذشته بویژه با روی کار آمدن دولت یازدهم، رسیدگی به وضعیت دریاچه ارومیه به صورت ویژه در دستور کار دستگاه های مرتبط بویژه سازمان حفاظت محیط زیست کشور قرار گرفت و بتازگی نیز ریاست جمهوری دستور آغاز عملیات اجرایی طرح احیای دریاچه ارومیه را صادر کرده است.

بر اساس این ابلاغیه، ۱۰ طرح جدید برای نجات دریاچه ارومیه به تصویب رسید و با ۱۴ طرح مصوب قبلی، اکنون تعداد مصوبات آن به ۲۴ طرح رسیده است و اعضای کارگروه نجات دریاچه ارومیه موظف شده اند تا مطالعات تکمیلی و جانبی را بمنظور تسریع در اجرا در صدر برنامه های خود قرار دهند.

در حالی که بسیاری از دوستداران محیط زیست از این اقدام بجای دولت در احیای دریاچه ارومیه خرسندند تعدادی نیز معتقدند که همان اندازه که به دریاچه ارومیه اهمیت داده می شود باید برای زنده نگه داشتن تالاب گاوخونی نیز اقدام کرد.

مدیرکل سابق حفاظت محیط زیست استان اصفهان با اشاره به عزم جدی دولت یازدهم برای حفظ عرصه های طبیعی ابراز امیدواری کرده است که حفاظت از تالابها و از جمله تالاب بین المللی گاوخونی در دستور کار هیات دولت قرار گیرد.

کلانتری تصریح کرد: عرصه طبیعی تالاب بین المللی گاوخونی بطور کامل حفاظت شده است و در صورت رسیدن آب به آن احیا می شود.

مدیرکل حفاظت محیط زیست اصفهان نیز گفت: لازم است یک اراده جمعی برای معرفی پیامدهای خشک شدن تالاب گاوخونی و اطلاع رسانی به مسئولین اتفاق بیفتد.

ظهرابی نیز اظهار امیدواری کرد که همانقدر که برای سایر دریاچه ها تلاش می شود برای گاوخونی و احیای آن نیز تلاش شود.

وی بیان کرد: از نظر مقایسه، دریاچه ارومیه ابعاد وسیع تر و عوامل تهدیدکننده متنوعی دارد و جزو مناطق تحت مدیریت و حفاظت محیط زیست بشمار می آید و شاید به همین دلیل است که بخشی از تمرکز سازمان حفاظت محیط زیست به آن سمت رفته است.

ظهرابی با اشاره به اینکه تالاب گاوخونی نیز برای اصفهان اهمیت بسیار دارد، افزود: اطلاع رسانی به مردم و مسئولین، حضور مردم و پیگیری نمایندگان مجلس و مسئولین نقش زیادی در حل مشکلات این منطقه و اجرا شدن راهکارها دارد.

*** تامین حق آبه گاوخونی، راه حل احیای این تالاب بین المللی

در حالی که کارشناسان، مدیریت نادرست منابع آب، توسعه بی رویه کشاورزی، احداث سد در بالادست و بهره برداری بی رویه از منابع آبی را مهمترین دلایل خشکی تالاب گاوخونی می دانند، تامین حق آبه این تالاب را نیز بهترین راهکار برای احیای آن معرفی کرده اند.

کلانتری، مهمترین راهکار برای احیای تالاب گاوخونی را تأمین حق آبه، مدیریت یکپارچه بر حوزه آبریز زاینده رود ، تعیین حدود تالاب بمنظور جلوگیری از تعرض، جلوگیری از بهره برداری معادن و ارتقاء درجه حفاظت آن به منطقه حفاظت شده و بهره برداری متوازن جوامع محلی عنوان کرده بود.

مدیرکل حفاظت محیط زیست اصفهان نیز یکی از درخواست های استان برای احیای تالاب گاوخونی را جاری شدن آب رودخانه زاینده رود و تخصیص حق آبه تالاب به آن اعلام کرد.

ظهرابی با تاکید براینکه مسئولین هیچگاه نسبت به این موضوع بی توجه نبوده اند، افزود: در آخرین جلسه شورای عالی آب تاکید شد که وزارت نیرو مکلف است حق آبه تالاب گاوخونی را در طول رودخانه و برای تالاب تامین کند.

به گفته وی، تا چند ماه آینده سا جاری باید وزارت نیرو این مصوبه را اجرایی کند.

عضو کمیسیون کشاورزی و نماینده مردم مبارکه در مجلس شورای اسلامی نیز با بیان اینکه اکنون هیچ آبی به تالاب گاوخونی وارد نمی شود، گفت: تمام تالابها دارای حق آبه قانونی بوده و برای ادامه حیات خود نیازمند بهره مند شدن از حق آبه هستند.

ایرانپور با اشاره به اینکه در سالهای گذشته این حق آبه قانونی به تالاب بین المللی گاوخونی اختصاص نیافته است، افزود: تالابهایی مشابه گاوخونی اصفهان در کشور وجود دارد و برنامه های مورد نیاز برای احیای این تالابها باید در قالب طرح ملی اجرایی شود.

در حالی که تالاب گاوخونی بدلیل تداوم خشکی زاینده رود و نرسیدن آب به آن در آستانه حذف شدن از فهرست تالاب های بین المللی قرار دارد باید دید آیا همت دولت یازدهم در رسیدگی به مسائل محیط زیست منجر به تخصیص حق آبه این تالاب و جاری شدن رودخانه زاینده رود در ماه های آینده می شود.

تالاب گاوخونی به وسعت تقریبی ۴۷۶ کیلومتر مربع در ۱۶۷ کیلومتری جنوب شرق اصفهان در کنار شهر ورزنه واقع است.

این تالاب یکی از ۲۴ تالاب ایرانی ثبت شده در کنوانسیون بین المللی رامسر است.

این کنوانسیون برای حفاظت از تالابهای بین المللی و پرندگان مهاجر تشکیل شده است.

https://zistonline.com/vdcjhoet.uqevhzsffu.html