ضربات جبران ناپذیر خشکسالی بر محیط طبیعی

به گزارش زیست آنلاین از ایسنا سهراب عسگری ، اظهار کرد: خشکسالی‌های اخیر که متأسفانه گریبان‌گیر اغلب نقاط کشور شده دلایل متفاوتی داشته و دارد.

وی با اشاره به اینکه برخی دانشمندان و محققان اعتقاد دارند که هر ۸۰ سال یکبار زبانه‌های خورشید شعله‌ورتر می‌شود و این امر خود گرما و متعاقباً خشکسالی را به دنبال دارد، افزود: نکته مستدل‌تر در خصوص خشکسالی‌های اخیر انتشار گازهای گلخانه‌ای است که اقلیم را تحت تأثیر قرار می‌دهند.

این فعال محیط زیست تأثیر گازهای گلخانه‌ای را ایجاد تغییرات در اقلیم عنوان کرد و گفت: اغلب نقاط کشور درگیر مشکل خشکسالی است اما، آنچه شاهدیم این است که در استان مرکزی عملاً چیزی به عنوان خشکسالی وجود ندارد. طبق نظرات مسئولان و کارشناسان هواشناسی استان نسبت بارش‌های باران در مقایسه با سال‌های گذشته تغییرات محسوسی نداشته اما، مشکل اینجاست که بارش‌ها دچار بی‌نظمی بیشتری شده است.

وی تصریح کرد: شرایط به گونه‌ای رقم خورده است که بارش‌های شدید در زمان بسیار اندکی رخ می‌دهند، این بارش‌ها به صورت روان‌آب‌ جاری می‌شوند و بعد از مدتی نیز همین بارش‌ها به دلیل تغییرات جوی تبخیر می‌شود و عملاً هرآنچه بارش داشتیم از دست می‌رود. مشکل دیگر اینجاست که بارش‌ها در زمانی رخ می‌دهد که نیازی به آب وجود ندارد.

عسگری نکته مثبت بارش‌ها را بارش به صورت برف دانست و با اشاره به اینکه با ذخیره برف در قله‌ها و آب شدن آن به مروز زمان می‌توان از بخشی از این منابع را مورد استفاده قرار داد و سفره‌های آب زیرزمینی غنی نیز ایجاد خواهد شد، اضافه کرد: بارش‌های نامنظم و بی‌موقع و برداشت‌ بیش از حد از آب‌های زیرزمینی مشکل خشکسالی را دو چندان کرده است.

وی اظهار کرد: اگر امروز خشکسالی‌ها بیشتر احساس می‌شود به این دلیل است که برداشت‌ از سفره‌های آب زیرزمینی بیشتر شده و هیچ جایگزینی برای آنها وجود ندارد، همه‌ی این عوامل خشکسالی‌ها را تشدید و محسوس کرده است.

نویسنده کتاب مقدمه‌ای بر ژئوپولتیک محیط زیست با بیان اینکه طبق بررسی‌ها و آمار، امسال دو درجه هوا گرمتر شده است، اضافه کرد: این افزایش دمای هوا فاجعه است و آسیب‌هایی را برای طبیعت و حیات‌وحش به دنبال خواهد داشت. این گرما، خشکی و تشنگی گیاهان و حیوانات را افزایش خواهد داد. حیات وحش به مانند انسان نمی‌تواند نیاز خود را رفع کند و این گرما و خشکسالی بیشترین ضربه را برای محیط طبیعی به دنبال خواهد داشت.

وی به تحقیقات ناسا در مورد خشکسالی ۳۰ سال آینده در ایران اشاره کرد و گفت: براساس این تحقیقات خشکسالی در ایران در سال ۲۰۰۰ و ۲۰۱۱ رخ داد و این روند در سال‌های ۲۰۲۵، ۲۰۳۲، ۲۰۳۴، ۲۰۳۵ و ۲۰۳۹ ادامه خواهد داشت و اوج آن طبق این مطالعات در سال ۲۰۳۹ خواهد بود که لازم است شرایط را برای این سال در نظر داشته باشیم و اقدامات اساسی را برنامه‌ریزی کنیم.

عسگری تأکید کرد: متأسفانه در طول این سال‌های خشکسالی هیچگونه اقدام مؤثری برای جبران صورت نگرفته است. با وجود اینکه برخی اساتید و محققان دانشگاهی این دغدغه‌ها را عنوان کرده‌اند اما، تاکنون اقدام جدی جهت رفع مشکلات صورت نگرفته است. در سال ۲۰۱۱ حدود ۱۷ هزار و ۵۰۰ مقاله ISI ارائه شد اما، حتی ۵۰۰ مقاله در مورد بررسی و رفع مشکلات این حوزه ارائه نشد تا پیشنهاداتی برای رفع چالش‌ها مطرح شود و امروز برای جلوگیری از بروز مشکلات حادتر باید کار و اقدام ریشه‌ای را دنبال کنیم.

وی درک درست مشکل را گام اول برای مواجهه با این بحران عنوان کرد و گفت: اگر تاریخ طبیعی ایران را دنبال کنیم کاملاً مشخص است که کشور امروز دچار خشکسالی نشده است اما، این نکته مطرح است که چرا در حال حاضر برای کنترل و رفع مشکلات ناتوان مانده‌ایم؟

این عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور اراک اضافه کرد: در گذشته کشور دارای سفره‌های آب زیرزمینی غنی بود اما، امروز به دلیل عدم مدیریت و برداشت‌های بی‌رویه این سفره‌ها را از دست داده‌ایم. اولین گام در این حوزه این است که میزان مصرف آب و ذخیره را به صورت دقیق بدانیم و در راستای حجم ذخایر و مصرف برنامه‌ریزی کنیم.

وی گفت: مسئولان امر اذغان دارند که ۷۰ درصد منابع آب در کشاورزی به هدر می‌رود اما، دقیقاً بعد از بیان این چالش هیچ اقدامی جدی در جهت فرهنگ‌سازی و اصلاح روش‌های کشاورزی صورت نگرفته و به راحتی ذخایر و سفره‌های آب زیرزمینی برداشت می‌شود و راحت‌تر از آن، هدر می‌رود، اینجاست که با چالش کم‌آبی و نهایتاً خشکسالی مواجه می‌شویم.

عسگری با تأکید بر اینکه در حال حاضر روش‌های کشاورزی غلط است و این شایسته نیست که به سادگی منابع ملی خود را از دست بدهیم، اظهار کرد: رفع مشکلات حوزه کشاورزی و مقابله با خشکسالی نیازمند عزمی جدی است. باید بیندیشیم و کارشناسی شده عمل کنیم، قطعاً اقدام کردن با چنین رویه‌ای این امکان را ایجاد می‌کند که با هزینه کم و عدم پیامدهای منفی بتوان روش‌ها را بهینه کرد و با این بحران به بهترین شکل ممکن مواجه شده و آن را کنترل کرد، لازم است که برای سال‌های آینده تدبیری درست اندیشیده شود.

https://zistonline.com/vdcgnu9w.ak9wy4prra.html