عدم تامین حقابه زیست محیطی تالاب ها را به منشا گرد و غبار تبدیل می کند

به گزارش زیست آنلاین ایران دارای بیش از هزار تالاب است که از این تعداد ۸۴ تالاب جزو تالاب های با اهمیت بین المللی و از این مجموع ۲۴ تالاب در کنوانسیون رامسر که معاهده ای بین المللی با هدف حمایت از تالاب ها است، به ثبت رسیده است.

بر اساس برآوردهای صورت گرفته، ۸۰ درصد تالاب های کشور در وضعیت بحرانی یا در معرض خطر بسیار جدی قرار دارند و هفت مجموعه تالاب های &#۳۹; آلاگل، آلماگل و آجی گل&#۳۹;، &#۳۹; شورگل، یادگارلو و درگه سنگی&#۳۹;، &#۳۹; انزلی&#۳۹; ، &#۳۹;شادگان&#۳۹; ،&#۳۹; نیریز و کمیجان&#۳۹; ، &#۳۹; هامون&#۳۹; و &#۳۹; خور خوران&#۳۹; در فهرست مونترو قرار گرفتند که با تلاش سازمان حفاظت محیط زیست، سال گذشته مجموعه تالاب های &#۳۹; آلاگل، آلمال گل و آجی گل&#۳۹; از این فهرست خارج شد.

در فهرست مونترو تالاب هایی ثبت می شوند که دارای تغییرات اکولوژیک شده و در معرض نابودی قرار گرفته اند.

*** در صورت عدم تامین حقابه زیست محیطی، تالاب ها به منشا گرد و غبار تبدیل می شوند

به اعتقاد کارشناسان اگر به وضعیت تالاب ها از لحاظ تامین حقابه زیست محیطی آنها رسیدگی نشود به منشا گرد و غبار در کشور تبدیل خواهند شد مانند تالاب هورالعظیم که اکنون به منبع گرد و غبار داخلی تبدیل شده و مردم استان های جنوبی و غربی کشور را درگیر کرده است که اگر به آن رسیدگی نشود تهران را هم درگیر خواهد کرد.

اهالی خوزستان و اهواز در اواخر بهمن ماه با پدیده ریزگردها با شدت بسیار زیاد و حتی ۶۶ برابر حد استاندارد مواجه شده بودند و مشکلات زیادی را برای آنها به همراه داشت که بر این اساس با تاکید مقام معظم رهبری بر حل این مشکل کارگروهی متشکل از وزارتخانه های نفت، نیرو، جهاد کشاورزی، کشور، سازمان های هواشناسی و حفاظت محیط زیست تشکیل و در آن بسته اجرایی و عملیاتی مقابله با ریزگردها تهیه و در سفر ابتکار معاون رییس جمهوری و رییس سازمان حفاظت محیط زیست به استان خوزستان رونمایی شد.

ریزگردها در اهواز خسارات زیادی در زمینه مختلف سلامت و تاسیسات رفاهی از جمله برق به بار آورد که به گفته &#۳۹; اسدالله اسدیان &#۳۹; مدیرعامل شرکت توزیع نیروی برق خوزستان، بروز پدیده ریزگردها ۱۰میلیارد ریال خسارت به شبکه های توزیع برق این استان وارد کرده است.

وی گفت: با وقوع پدیده ریزگردها فقط در شهرستان های آبادان، ماهشهر، خرمشهر و اروندکنار بیش از دو میلیارد ریال خسارت به شبکه توزیع برق وارد شد، همچنین باد شدید همراه با گرد و غبار نیز بیش از هشت میلیارد ریال خسارت به شبکه برق ۱۶شهرستان دیگر وارد کرد و ۱۰۶اصله پایه برق در این استان شکسته و ۲۸ دستگاه ترانس و دیگر تجهیزات شبکه ای نیز سوخته و از مدار خارج شد.

وی اضافه کرد: بر اثر گرد و غبار نیز ۹۵۴ هزار متر شبکه برق و یک هزار و ۷۵ دستگاه ترانس آلوده شده که کار شستشوی آن با استفاده از ۶۳۷ هزار لیتر آب مقطر و معمولی انجام شد.

همچنین رضا رفیعی مسوول روابط عمومی مرکز مدیریت حوادث و فوریت های پزشکی خوزستان در این باره گفت: بر اثر وقوع پدیده ریزگرد بیش از ۲۰۰ نفر به عبت تنگی نفس به بیمارستان ها مراجعه کردند که ۱۳ نفر بستری عادی، ۶ نفر بستری ویژه در CCU و ۲۱۱ نفر با اکسیژن درمان سرپایی شدند.

*** سد سازی ها

سد سازی های بی رویه و غیر کارشناسی یکی از دلایل اصلی خشک شدن تالاب ها و بسیاری از حوضه های آبی است، به عنوان مثال وضعیت بحرانی دریاچه ارومیه نتیجه سد سازی های بی رویه در حوضه آبی آن است.

۱۰ رودخانه دائمی و ۱۴ رودخانه فصلی در حوضه آبی دریاچه ارومیه جاری هستند که آب ۵ رودخانه اصلی تغذیه این دریاچه شامل زولا، شهرچایی، مهاباد، زرینه رود و آجی چای توسط سدها کنترل می شود که این به معنای کاهش آب ورودی به دریاچه است.

بنابر اعلام وزارت نیرو سدهایی که در حوضه دریاچه ارومیه وجود دارد حدود ۱.۷ میلیارد مترمکعب ظرفیت ذخیره سازی دارند، بخشی از سدها نیز در حال ساخت هستند و بخشی نیز در حد مطالعه اند.

این در حالی است که در کشوری مانند امریکا در چند سال گذشته ۱۰ سد با هدف حفاظت از محیط زیست تخریب شده است.

*** حفر چاه های غیر مجاز

حفر چاه های غیر مجاز و عمیق که منجر به برداشت بی رویه از منابع آبی زیر زمینی می شود از دیگر دلایل خشک شدن حوضه های آبی و تالابی کشور است که اگر به درستی مدیریت نشود قطعا تا آخرین قطره مصرف خواهد شد که در آن صورت دیگر قابل جبران نخواهد بود.

*** کشاورزی به روش سنتی بیشترین ضربه را به محیط زیست وارد کرد

۹۲ درصد منابع آبی کشور در بخش کشاورزی استفاده می شود که این میزان مصرف حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد بازدهی دارد بنابراین بیشترین درصد آب هدر می رود که باید وزارت جهاد کشاورزی در این زمینه برنامه ریزی داشته باشد و تلاش کند کشاورزی از روش سنتی به روش پیشرفته سوق داده شود.

روش غرقابی در کشاورزی که شیوه ای سنتی است موجب هدر رفت میزان زیادی آب می شود که اگر با فرهنگ سازی و برنامه ریزی آبیاری قطره ای جایگزین این روش سنتی شود قطعا تا بسیار زیادی از هدر رفت آب جلوگیری می شود.

همچنین اینکه تلاش شود از محصولاتی متناسب با جغرافیا و شرایط منابع آبی یک منطقه استفاده شود، به عنوان مثال هندوانه یک محصول پر آب است بنابراین بهتر است از کاشت آن در مناطق کم آب خودداری شود.

*** منشاء خارجی ریزگردها

البته باید در نظر داشت که موضوع ریزگردها و به طور کلی محیط زیست یک مساله فرامرزی است و کشورهای متعددی در بروز آن دخیل هستند بنابراین حل آن نیازمند همکاری های بین المللی است.

بررسی ها نشان داده است منشا اصلی ریزگردهای خارجی از کشورهای یمن، سودان، عراق، سوریه، کویت و بیابان های عربستان (ربع الخالی) است که در این میان سهم عراق از همه بیشتر است و اسحاق جهانگیری معاون اول رییس جمهوری در سفر اخیر خود به عراق، تفاهم نامه همکاری دو طرف برای مقابله با ریزگردها را امضا کردند.

*** موافقت مجلس با اختصاص ۶۰ میلیارد تومانی به سازمان محیط زیست

اما مساله مهم اینجاست که مقابله با چنین پدیده ای نیازمند تامین بودجه و اعتبارات کافی است که مجلس شورای اسلامی با اعتبار ۶۰ میلیارد تومان پیشنهادی سازمان حفاظت محیط زیست برای تامین تجهیزات لازم برای رفع این مشکل مخالفت کرد اما در جلسه علنی ۱۱ اسفند مجلس شورای اسلامی با اختصاص این میزان مبلغ در رابطه با بند (ش) ماده ۲۲۴ قانون برنامه پنجم موافقت شد.

محمد مجابی معاون پارلمانی سازمان حفاظت محیط زیست به خبرنگار علمی ایرنا گفت: این سازمان پیشنهاد داده بود تا رقم ۶۰ میلیارد تومان از محل درآمد عوارض آلاینده های زیست محیطی که در لایحه دولت است برای تهیه تجهیزات پایش آلودگی های زیست محیطی به سازمان داده شود که مجلس شورای اسلامی با آن موافقت نکرد.

وی افزود: اما در جلسه ۱۱ اسفندماه مجلس شورای اسلامی مبلغ ۶۰ میلیارد تومان در رابطه با بند (ش) ماده ۲۲۴ قانون برنامه پنجم با رای بیش از دو سوم نمایندگان مجلس به تصویب رسید.

وی اظهار کرد: قرار است این میزان مبلغ برای جلوگیری از شدت مشکلاتی مانند خشکسالی، پدیده گرد و غبار، پایش تالاب ها، رودخانه ها و دریاچه ها در اختیار سازمان محیط زیست قرار گیرد.

مجابی گفت: این مبلغ در لایحه دولت ۵۵ میلیارد تومان بود که با رای اکثریت نمایندگان مجلس به ۶۰ میلیارد تومان افزایش یافت که نشان از توجه نمایندگان مجلس به محیط زیست دارد.

*** استفاده از مالچ های بیولوژیک

مالچ پاشی یکی از راهکارهای مقابله با این پدیده است که به اعتقاد رییس سازمان حفاظت محیط زیست اجرای این کار نیازمند تحقیق علمی است زیرا مالچ از فرآورده های نفتی است و به مرور زمان به طبیعت خسارت وارد می کند بنابراین باید از مالچ های بیولوژیک استفاده کرد.

*** تهیه بسته اجرایی مقابله با ریزگردها

معصومه ابتکار معاون رییس جمهوری و رییس سازمان حفاظت محیط زیست به خبرنگار علمی ایرنا گفت: این سازمان بر تعهدات و عملکرد دستگاه ها بر اساس مصوبه هیات دولت در بسته اجرایی مقابله با ریزگردها نظارت خواهد داشت.

وی درباره بسته اجرایی مقابله با ریزگردها توضیح داد: در این بسته وظایف و تکالیف هر سازمان و وزارتخانه مرتبط با ریزگردها مشخص و به تصویب هیات دولت رسیده است و باید هر کدام از نهادها بر اساس وظایف مشخص شده عمل کنند.

ابتکار افزود: در استان خوزستان دو تالاب مهم شادگان و هورالعظیم وجود دارد که از اهمیت زیست محیطی زیادی برخوردار است و رسیدگی به وضعیت آنها به وزارت نفت واگذار شده است تا دریچه های بیشتری را به سمت تالاب هورالعظیم باز کند زیرا به علت استخراج نفت دایکی ( میان بندی ) وسط تالاب کشیده که موجب خشک شدن یک بخش عظیمی از آن شده است.

وی گفت: همچنین وزارت جهاد کشاورزی مکلف شد ۳۰ هزار هکتار از نقاطی که به عنوان منشاء ریزگرد شناسایی شده اند را درختکاری، بوته کاری و مالچ پاشی کند که برنامه ها و اعتبارات این بسته اجرایی برای اسفند ماه سالجاری و سال ۹۴ پیش بینی شده است.

وی با بیان اینکه تکالیفی نیز برای وزارت نفت تعیین شد، افزود: در تالاب هورالعظیم محدودیت هایی برای ورود آب وجود دارد که قرار است این محدودیت ها برداشته شود و مکان هایی که نفت به گونه ای موجب تخریب سرزمین شده است اقدامات موثر مانند درختکاری و یا مالچ پاشی انجام شود.

معاون رییس جمهوری گفت: وظایفی نیز در زمینه مقابله با بحران و مدیریت شرایط به عهده وزارت کشور گذاشته شد، همچنین قرار شد وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی تسهیلات لازم و تجهیزات اورژانسی را فراهم کند.

رییس سازمان حفاظت محیط زیست افزود: در این بسته اجرایی سازمان حفاظت محیط زیست موظف شد نسبت به پایش و کنترل وضعیت هوا از طریق دستگاه های سنجش هوا و با همکاری سازمان هواشناسی اقدام کند و سازمان هواشناسی نیز باید نسبت به پیش بینی زودتر وقوع پدیده های گرد و غبار اقدامات لازم را انجام دهد.

معاون رییس جمهوری افزود: وزارت خارجه نیز مکلف شد تا نسبت به همکاری لازم دو جانبه و چند جانبه برای حل مشکل ریزگردها اقدام کند.

ابتکار معتقد است: خشکسالی علت اصلی بروز ریزگردها است و این مساله هم دست فرد یا سازمان خاصی نیست بلکه به گرم شدن زمین و تغییر اقلیم و بخشی هم به فقدان مدیریت بر عرصه های سرزمینی در منطقه بر می گردد.

http://www.irna.ir/fa/News/۸۱۵۳۲۷۳۹

https://zistonline.com/vdcfc0dv.w6dxxagiiw.html