ضرورت ساماندهی داروهای گیاهی پیش از تأسیس داروخانه سنتی

امروزه به رغم فراوانی داروهای شیمیایی، استفاده از گیاهان دارویی در حال افزایش است و تولید و تجارت این گیاهان رقم قابل ملاحظه ای را به خود اختصاص داده است در حالی که مصرف طولانی و در برخی موارد مصرف مقطعی این داروهای شیمیایی می تواند، عوارض جانبی بر جا گذارد که بعضا از خود بیماری نیز خطرناک تر هستند. شاید به همین دلیل گرایش عمومی به استفاده از داروهای گیاهی و به طور کلی فرآورده های آنها روبه افزایش است.

طی یک قرن اخیر، گیاهان دارویی که قرن ها تنها برای درمان بیماری های مختلف در انسان ها بودند، جایگزینی به نام داروهای شیمیایی پیدا کرده اند و عطاری هایی که بوی خوش گیاهان دارویی آنها از چندین متر آن طرف تر به مشام افراد سالم و بیمار می رسید، جای خود را به داروخانه های متعددی داده اند که در قفسه های شیک آنها داروهای شیمیایی با نظم خاصی در کنار هم قرار گرفته اند.

ایران یکی از بکرترین و مستعدترین مناطق برای پرورش و تولید انواع گیاهان دارویی است. در گذشته از این ظرفیت طبیعی که کارکردی بهداشتی – درمانی دارد، بهره برداری چندانی نمی شد، اما طی ۱۰ سال گذشته کشت، پرورش و تولید اقلام دارویی، بهداشتی و آرایشی، مکمل های دارویی و خوراکی رشد چشمگیری داشته و شرکت های داروسازی به این سمت گرایش پیدا کرده اند.

با توجه به بازار بیش از ۱۰۰میلیارد دلاری فرآورده های گیاهی در جهان، ایران کمتر از ۱۰۰میلیون دلار از این سهم را به خود اختصاص داده است. خوشبختانه با روی آوردن مجدد به خصوص کشورهای پیشرفته به استفاده از فرآورده های گیاهی و مصرف روز افزون آن در جهان، چه در صنعت داروسازی و چه در صنایع غذایی و آرایشی - بهداشتی و با توجه به تنوع آب و هوایی کشور و امکان رویش اکثر گیاهان در آن، فرصتی طلایی نصیب کشورمان شده تا از آن به بهترین نحو ممکن استفاده کرده و حضورخود را در بازارهای جهانی بیش از بیش افزایش دهیم.

خبر تاسیس داروخانه‌های گیاهی که کمی پر سر و صدا بود، واکنش‌های زیادی را هم به دنبال داشت. بسیاری از داروسازان مخالف تاسیس این داروخانه‌ها بودند و علت این امر را وضعیت شغلی نامناسب داروسازان با تاسیس این داروخانه‌ها عنوان می کنند. که مطمئنا این دلیل و استناد به هیچ عنوان پذیرفته و قابل قبول نیست.

با توجه به سیاست‌های کلان سلامت (ابلاغیه مقام معظم رهبری) و همچنین با توجه به برنامه پنجم توسعه (بند "ه" ماده ۳۴ ) و همچنین سند ملی گیاهان دارویی و طب سنتی که مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی است و دیگر موارد قانونی، وزارت بهداشت مکلف است که زمینه توسعه فرآورده طبیعی و سنتی را مهیا کند.

وزارت بهداشت و درمان نیز باید زمینه دسترسی به این فرآورده‌ها همچنین ترویج مصرف آنها و جایگزین شدن آنها را با داروهای شیمیایی بیش از پیش ایجاد کند. البته ذکر این نکته ضروری است که تنها افزایش مصرف قاعدتا نمی‌تواند راهکار خوبی باشد و وقتی افزایش مصرف مطرح می‌شود یعنی افزایش مصرف درست و منطقی؛ یعنی باید تجویز منطقی فرآورده‌های طبیعی و سنتی باشد؛ به مفهوم دیگر یعنی این فرآورده‌ها کجا باید به کار روند و کجا استفاده نشوند.

اواسط تابستان سال گذشته بود که سید حسن هاشمی روز شنبه در حاشیه مراسم ادغام طب سنتی در شبکه بهداشتی- درمانی کشور در پاسخ به پرسشی درباره داروخانه های گیاهی گفت: به زودی شاهد تاسیس داروخانه های یاد شده در کشور خواهیم بود. مجوز داروخانه های گیاهی به صورت داروخانه های زنجیره های صادر می شود و این مراکز مستقل از داروخانه های شیمیایی تشکیل می شوند.

وزیر بهداشت در خصوص پوشش بیمه ای داروهای گیاهی گفت: پیشنهاد پوشش بیمه ای داروهای گیاهی به شورای عالی بیمه ارائه شده است اما می دانیم که بیمه ها با مشکلات مالی شدیدی رو به رو هستند و طلبکاران زیادی دارند که امیدواریم در لایحه بودجه سال ۹۶، اعتبار لازم برای پوشش داروهای گیاهی در بودجه بیمه ها دیده شود.

وی ادامه داد: داروخانه های گیاهی به مرور و طی ۲ تا سه دهه در کشور گسترش می یابند و می توانند جایگزین عطاری ها شوند. پوشش داروهای طب سنتی در کتاب ارزش های نسبی خدمات سلامت نیز پیش بینی شده است اما هنوز بیمه ها بودجه ای برای این کار اختصاص نداده اند در حالی که یکی از راه های گسترش طب سنتی، پوشش بیمه ای داروهای گیاهی است.

وی گفت: فعلا مردم مجبورند داروهای گیاهی را با هزینه آزاد تهیه کنند، امیدواریم در آینده پوشش بیمه ای داروهای طب سنتی رخ دهد اما تا آن زمان با ادغام خدمات طب سنتی در شبکه بهداشتی بخشی از این داروها مورد حمایت وزارت بهداشت قرار می گیرد.

بر اعلام مسئولان و آمارهای منتشر شده در رابطه با میزان تولید و صادرات محصولات گیاهی دارویی، تاکنون بیش از ۸هزار گونه گیاهی در کشور شناسایی شده که از این تعداد ۲۳۰۰ گونه آن خواص دارویی، عطری، ادویه ای و آرایشی – بهداشتی دارند. ۱۷۰۰گونه هم کاملا بومی کشور بوده و خواص مختلف دارویی و خوراکی دارند.

سطح زیر کشت این گیاهان در کشور حدود ۸۰ هزار هکتار است که در برنامه جامعی که برای این منظور تهیه شده است قرار است این عدد به ۲۰۰هزار هکتار برسد. این اعداد و ارقام نشان از توانمندی و ظرفیت بالای کشور دارد که تاکنون مغفول مانده ولی با اقدامات مناسبی که ظرف چند سال اخیر صورت گرفته این مقدار در حال افزایش است.

طبق آمار وزارت بهداشت، حدود ۳درصد مردم ایران از داروهای گیاهی و ۹۷درصد از داروهای شیمیایی استفاده می کنند. طبق آمار حدود ۱۵۰ نوع داروی گیاهی و ۴۲۰۰ نوع داروی شیمیایی در بازار ایران موجود است. آمار مصرف گیاهان دارویی در دنیا نشان می دهد که ۸۰درصد از ۶میلیارد نفر جمعیت دنیا از داروهای گیاهی استفاده می کنند.

صادرات گیاهان دارویی، حالا کم کم به یکی از سودآورترین شاخه های اقتصاد کشاورزی تبدیل می شود. براساس پیش بینی فائو (سازمان جهانی خواربار و کشاورزی) حجم تجارت گیاهان دارویی تا سال ۲۰۵۰ تا ۱۰۰برابر شده و به ۵ هزار میلیارد دلار می رسد. این موضوع در شرایطی رخ می دهد که موضوع درمان بدون عوارض شیمیایی در کشورهای صنعتی جهان به صورت جدی پیگیری می شود.

بنابراین لازم است که توسعه و شدت بیشتری در این خصوص صورت بگیرد. استفاده از فناوری روز به منظور استحصال بیشتر و بهتر، مشارکت بخش خصوصی و استفاده از توان تحقیقاتی و اجرایی شرکت های دانش بنیان، حمایت های دولتی و بازاریابی اصولی چه در داخل و چه در خارج از مهم ترین راهکارها برای ثبات و توسعه در این بخش از کشاورزی به شمار می آید.

با اینکه رئیس سازمان غذا و دارو اعلام کرد که تاسیس این داروخانه‌ها نیاز به ضوابطی دارد و هنوز این ضوابط معین نشده، اما هنوز نگرانی‌ها در این خصوص برای جامعه داروسازان وجود دارد. حتی شنیدن این خبر مبنی بر اینکه مسئول داروخانه‌های گیاهی داروسازان سنتی و عمومی هستند، نتوانست این بحران را به پایان برساند.

از سوی دیگر نفیسه حسینی یکتا، رئیس انجمن علمی طب سنتی ایران در بیانیه‌ای نسبت به تاسیس این داروخانه‌‌ها واکنش نشان داد و گفت: «با توجه به اقبال جامعه به استفاده از درمان‌های سنتی و داروهای طبیعی وجود مراکز علمی ارائه خدمات در قالب داروخانه‌های سنتی و طبیعی زیر نظر متخصصین داروسازی سنتی و همچنین داروسازان عمومی دوره‌دیده به‌شدت احساس می‌شود.»

رئیس انجمن علمی طب سنتی ایران در بیانیه خود به وضعیت نامناسب مراکز ارائه گیاهان دارویی اشاره کرد و تصریح کرد: «همچنین وضعیت نابسامان عرضه گیاهان دارویی در شرایط فعلی که بر مسئولین امر پوشیده نیست و بارها توسط متخصصین و دلسوزان تذکر داده شده و بعضاً منجر به آسیب‌های مالی و جانی به افراد جامعه شده است و همچنین لزوم نگاه تخصصی، ساختارمند و ملی به مقوله گیاهان دارویی ایجاب می‌کند مراکز تخصصی عرضه گیاهان دارویی و فرآورده‌های طب سنتی همگام با گسترش این رشته تخصصی فعالیت کنند.»

واقعیت این است که عطاری‌ها در چند سال گذشته رشد قارچ گونه‌ای داشته‌اند. اگر سال‌ها پیش در هر محله و محدوده یک عطاری بود و پیرمرد باتجربه‌ای که به درستی لقب عطار را یدک می‌کشید، آن را اداره می‌کرد این روزها کوچه‌ها و خیابان‌ها و بسیاری از مراکز خرید، یک عطاری دارند که با چسباندن کاغذهای رنگی روی شیشه‌های مغازه، وعده لاغری، ترک اعتیاد، پرپشت شدن مو، درمان ناتوانی جنسی و… را به خریدارانشان می‌دهند.

در این عطاری‌ها معمولا کسانی متصدی هستند که تخصص و اطلاعات کافی در این زمینه ندارند.فروشندگان جوان جای پیرمردها و حکیم باشی‌های قدیمی را گرفته اند. و بسته بندی‌های شیک داروهای گیاهی و کوهی محصول وطن جای خودشان را به گیاهان عجیب و غریب هندی و تایوانی و چینی داده اند که متخصصان طب سنتی این رویه را نادرست می‌دانند.

فرهنگ سازی و ایجاد فرهنگ درست در این زمینه مهم است؛ ما باید به تقاضاهای مردم پاسخ واقعی بدهیم و با توجه به اینکه مردم به این فرآورده ها نیاز دارند و در فرهنگ بسیاری از مردم مصرف این فرآورده ها وجود دارد و با توجه به اینکه شاهد مصرف رو به رشد این فرآورده ها در دنیا هستیم؛ بنابراین مردم باید اطلاعات و مشاوره خوبی در مورد این فرآورده ها بگیرند.

بیشتر کارشناسان این حوزه نظر بر این دارند که مصرف این فرآورده ها در کشور می تواند و ظرفیت دارد که بیشتر شود؛ چرا که مصرف این فرآورده ها در کشورهای پیشرفته بسیار بالاتر است. بی شک تاسیس داروخانه های گیاهی می تواند نقش تاثیرگذاری در فرهنگ سازی استفاده از داروهای سنتی و طبیعی داشته باشد و با این کار مردم به مصرف داروهای گیاهی تشویق می شوند.

بدون شک مانند همه برنامه های جدید، داروخانه های گیاهی نیز موافق و مخالفانی دارد که نظرات آنان قابل نقد است. عمده مخالفت ها از سوی داروخانه داران بوده است نه از گروه کثیری از داروسازان اما مسئولان بهداشتی و درمانی کشور باید منافع مردم را درنظر بگیرد. باید اولویت تمام برنامه های بهداشتی و سلامتی مسئولان مردم باشند و اطلاعات کافی در زمینه فرآورده های طبیعی و سنتی به نفع سلامت و منافع مردم در اختیار آنها قرار بگیرد.

مطمئنا تاسیس داروخانه های گیاهی، منافع زیادی برای داروسازان دارد و زمینه اشتغال بسیاری از آنان را ایجاد خواهد کرد؛ ضمن اینکه تهدیدی هم برای داروخانه های موجود در این زمینه وجود ندارد.

قربانی:غفلت دستگاه‌‌های متولی در راه‌اندازی داروخانه‌های گیاهی

محمدحسین قربانی با اشاره به عدم ساماندهی به وضعیت نامناسب داروهای شیمیایی و گیاهی، گفت: در حال حاضر شاهد عرضه داروهای قاچاق در عطاری ها هستیم این در حالی است که نسبت به بهبود وضعیت آنها اقدام موثری صورت نگرفته است.

نماینده مردم آستانه اشرفیه در مجلس شورای اسلامی، با یادآوری اینکه داروهای گیاهی جایگاه ویژه ای در کشور نداشته و نسبت به سروسامان دادن وضعیت آنها غفلت شده است، افزود: به علت عدم همکاری میان سازمان صنعت، معدن و تجارت ( اتاق اصناف) و سازمان غذا و دارو علیرغم آنکه وزیر دستور راه اندازی داروخانه های گیاهی را ابلاغ کرد اما این موضوع مورد غفلت واقع شده است.

قربانی با بیان اینکه داروهای گیاهی امروزه در تمامی داروخانه های رسمی عرضه می شود، ادامه داد: به نظر می رسد اگر داروخانه های گیاهی تاسیس شود تداخل فضا میان این داروخانه ها با داروخانه های رسمی انجام می شود.

این نماینده مردم در مجلس دهم، با بیان اینکه داروهای گیاهی باید ساماندهی شوند، تصریح کرد: اگر فروش و عرضه این داروها به عطاری های سنتی واگذار شود موردی ندارد اما اگر قرار است این داروها تنها در داروخانه های گیاهی عرضه شود برای آنها مقرون به صرفه نیست زیرا در حال حاضر مردم اطلاعات لازم را در مورد این داروها نداشته و اقبال مردم نسبت به استفاده از آنها مناسب نیست از این رو امکان متضرر شدن آنها وجود دارد.

وی ادامه داد: تعداد داروهای گیاهی زیاد نیست و حتی ذائقه مردم به سمت و سوی استفاده از داروهای گیاهی سوق نیافته است؛ بهتر است در وهله اول نسبت به ساماندهی این داروها اقدام کرد سپس اقدام به تاسیس داروخانه کرد تا صاحبان داروخانه های گیاهی متضرر نشوند.

نماینده مردم آستانه اشرفیه در مجلس دهم، افزود: اگر بدون کار کارشناسی و فراهم نمودن زیرساخت ها اقدام به تاسیس داروخانه های گیاهی کرد ممکن است این مراکز برای تامین نیازهای خود اقدام به عرضه و فروش داروهای قاچاق کنند.

وی یادآور شد: داروهای گیاهی باید به مردم معرفی شوند تا ذائقه آنها به سمت استفاده از این داروها سوق پیدا کند سپس جایگاه فروش این داروها مشخص شود.

نایب رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی، با بیان اینکه نمی توان داروخانه های مجوزدار را از فروش داروهای گیاهی منع کرد، تصریح کرد: شرح وظایف داروخانه های گیاهی و داروخانه های عمومی باید از هم تفکیک شوند تا هر کدام به وظیفه خود عمل کنند.

امینی فرد:۷۵ درصد از داروهای گیاهی وارداتی است

محمدنعیم امینی فرد در رابطه با تحت پوشش بیمه قرار گرفتن داروهای گیاهی پرمصرف با بیان اینکه قبل از این اقدام باید داروهای گیاهی از سوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی استانداردسازی شود، گفت: داروهایی باید تحت پوشش بیمه قرار گیرند که مراحل استانداردسازی آنها طی شده و در این رابطه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نیز باید این موضوع را مد نظر قرار دهد.

نماینده مردم ایرانشهر در مجلس شورای اسلامی، با یادآوری تاکیدات مقام معظم رهبری بر بازشناسی، تبیین، ترویج، توسعه و نهادینه کردن طب سنتی در سیاستهای ابلاغی، گفت: برای تحقق این سیاست ها باید نحوه عرضه داروهای گیاهی استانداردسازی و داروخانه های تخصصی ایجاد شود؛ البته برای اجرای این سیاست ها باید قانون تصویب شود و سپس نسبت به تحقق آنها گام برداشت زیرا مواردی که در سیاست ها آمده حتما ضمانت اجرایی نداشته و دستگاه های اجرایی باید نسبت به اجرای آنها گام بردارند؛ البته کمیسیون بهداشت و درمان مجلس بررسی و پیگیری این سیاست ها را در دستور کار قرار می دهد.

وی با بیان اینکه اقبال مردم به استفاده از داروهای گیاهی افزایش یافته است، گفت: با وجودی که ظرفیت قابل توجهی از گیاهان دارویی در کشور داریم که این گیاهان در هیچ کجای دنیا یافت نمی شود اما متاسفانه بیش از نیمی یا سه چهارم داروهای گیاهی موجود در کشور وارداتی است.

این نماینده مردم در مجلس دهم، از بی توجهی نسبت به ظرفیت طب سنتی و همچنین گیاهان دارویی در کشور انتقاد کرد و گفت: هر چند می توان از ظرفیت های مناسب گیاهان دارویی در کشور درآمدزایی کرد اما متاسفانه خیلی به این موضوع پرداخته نشده است.

نماینده مردم ایرانشهر در مجلس دهم، با تاکید بر اینکه استانداردهای طب سنتی در کشور باید ارتقا یابد، ادامه داد: عرضه داروهای گیاهی باید به شکل علمی و در داروخانه انجام شود زیرا در حال حاضر داروهای گیاهی از سوی برخی عطاری ها عرضه می شود که نظارتی درستی بر عملکرد آنها صورت نمی گیرد و شاهد تخلفاتی در این حوزه هستیم.

عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی، افزود: متاسفانه گیاهان دارویی به کشورها صادر و سپس این گیاهان به صورت فنی آوری شده در قالب داروهای گیاهی و دیگر فرآورده ها وارد و ارز از کشور خارج می شود این در حالی است که با ساماندهی گیاهان دارویی و جلوگیری از خام فروشی می توان از این صنعت درآمدزایی و اشتغال زایی کرد.

حمزه:تاسیس داروخانه‌های گیاهی عامل کاهش تخلفات عطاری‌ها

احمد حمزه با بیان اینکه سایر اقلام داروهای گیاهی پرمصرف که تحت پوشش بیمه قرار نگرفتند باید تحت پوشش بیمه قرار گیرند، گفت: داروهایی گیاهی امروزه در قالب اشکال دارویی مدرن مانند قرص و شربت در کارخانه های داروسازی تولید و به شکل فرآورده های دارویی عرضه می شوند که بخش قابل توجهی از این داروها برای درمان بیماری ها استفاده شده و هزینه آنها را مردم می پردازند بنابراین از آنجایی که اقبال مردم به استفاده از داروهای سنتی افزایش یافته بهتر است سایر اقلام گیاهان دارویی و سنتی پرمصرف تحت پوشش بیمه قرار گیرد تا هزینه ها از جیب مردم پرداخت نشود.

نماینده مردم کهنوج، فاریاب، منوجان، رودبار و قلعه‌گنج در مجلس شورای اسلامی، ادامه داد: از آنجایی که برخی داروهایی گیاهی که در عطاری ها عرضه می شوند تاکنون ساماندهی نشدند بنابراین به صلاح نیست که تحت پوشش بیمه قرار گیرند زیرا در وهله اول باید ساماندهی سپس تحت پوشش بیمه قرار گیرند.

وی با یادآوری تاکیدات مقام معظم رهبری بر بازشناسی، تبیین، ترویج، توسعه و نهادینه کردن طب سنتی در سیاستهای ابلاغی، ادامه داد: بر خلاف آنکه انتظار می رفت در سال های اخیر وضعیت طب سنتی در کشور بهبود یابد اما بهبود آن به کندی صورت می گیرد؛ البته در این باره شاهد راه اندازی رشته و تاسیس دانشکده های طب سنتی در کشور بودیم و به موفقیت هایی در زمینه طب و داروسازی سنتی دست یافتیم هر چند هنوز تا نقطه ایده آل فاصله داریم.

این نماینده مردم در مجلس دهم با بیان اینکه وزارت بهداشت در برنامه ششم موظف شد خدمات طب سنتی را در نظام سلامت جای دهد، تصریح کرد: دولت موظف به انجام این کار است و باید در جهت تحقق این مصوبه تلاش کند؛ برای تحقق این مصوبه وزارت بهداشت می تواند واحدهایی را در واحدهای درسی دانشجویان پزشکی عمومی تحت عنوان آشنایی با طب سنتی قرار دهد تا دانشجویان بعد از فارغ التحصیل شدن آشنایی کافی و لازم را با طب سنتی داشته باشند.

حمزه تاسیس داروخانه های گیاهی را در کاهش تخلفات عطاری ها، رعایت استانداردها، جلوگیری از خام فروشی گیاهان دارویی و سروسامان دادن به وضعیت طب سنتی موثر دانست و گفت: بهتر است وزارت بهداشت در جهت تاسیس هر چه سریع تر داروخانه های گیاهی درکشور گام بردارد.

نماینده مردم کهنوج، فاریاب، منوجان، رودبار و قلعه‌گنج در مجلس دهم، با انتقاد از اینکه از ظرفیت های موجود برای تولید و صادرات گیاهان دارویی استفاده نشده است، گفت: کشور از شرایط اقلیمی مناسب و مطلوبی برای گسترش و تولید گیاهان دارویی برخوردار است اما متاسفانه از این ظرفیت به درستی استفاده نشده و به گونه ای هنوز تا نقطه ایده آل فاصله داریم.

عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی، از خام فروشی گیاهان دارویی انتقاد کرد و با تاکید بر اینکه تولید و عرضه گیاهان دارویی باید قانونمند و ضابطه مند شود، تصریح کرد: هر چند در راستای درآمدزایی، رونق اقتصاد و اشتغال زایی می توان از ظرفیت گیاهان دارویی بهره برد اما متاسفانه در زمینه فرآوری و بسته بندی گیاهان دارویی اقدامات موثری انجام نشده است؛ انتظار می رود شرکت های دانش بنیان کشور که در حال شکل گیری هستند ورود گسترده ای به این موضوع پیدا کرده و اسانس ها و عصاره ها را استخراج و با استفاده از آنها اشکال دارویی مدرن را تهیه و تولید و در اختیار جامعه قرار دهند.

نماینده مردم کهنوج، فاریاب، منوجان، رودبار و قلعه‌گنج در مجلس دهم، با بیان اینکه مجلس باید حمایت لازم را برای سرمایه گذاری در حوزه طب سنتی و گیاهان دارویی داشته باشد، گفت: برای جلوگیری از خام فروشی گیاهان دارویی باید تسهیلات لازم به کشاورزان اختصاص یابد قانونمند شدن تولید و عرضه گیاهان دارویی و اختصاص تسهیلات مناسب به کشاورزان می تواند از بروز تخلفات در این حوزه جلوگیری کند.

عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی، از برداشت های بی رویه و غیرتخصصی، چرای بی رویه دام در مراتع و همچنین تخریب مراتع در حوزه گیاهان دارویی انتقاد کرد و افزود: با اجرا و تحقق طرح اسکان عشایر می توان از چرای بی رویه دام در مراتع و انقراض نسل گیاهان دارویی جلوگیری کرد؛ باید با کشت گیاهان دارویی کم آب در جهت رونق اقتصادی روستایی حرکت کرد.

منبع: خبرگزاری خانه ملت

https://zistonline.com/vdcizqaq.t1ar52bcct.html