در زمان نوشتن این مقاله، اختلاف دمای بین خنکترین مرکز استان با گرمترین مرکز استان کشور به ۲۲ درجه میرسد. اردبیل با ۲۵ درجه و اهواز با ۴۷ درجه سانتیگراد بالای صفر، به ترتیب خنکترین و گرمترین شهرهای مراکز استانهای کشور هستند.
وب سایت Weather Underground نیز تقریبا چنین اطلاعاتی را ثبت کرده است. سایت The Weather Cannel نیز میزان رطوبت شهر اهواز را ۲۰ درصد و سرعت وزش باد را ۷ کیلومتر در ساعت و جنوب به شرق ثبت کرده است. The Weather Cannelبرای روزهای آینده اهواز هم دمای ۵۱ درجه را پیشبینی کرده است.
اگر به وب سایت WeatherSpark مراجعه کنید؛ میتوانید مشخصاتی از گرمترین روزهای اهواز را در آن بیابید.
گرمترین شهر جهان
در روز ۲۹ ژوئن، هشتم تیر ماه، این سایت نوشته است: در ۲۳ جولای گرمترین روز سال، دمای هوا در فرودگاه بینالمللی شهر اهواز به ۱۱۵ درجه فارینهایت یعنی بیش از ۴۶ درجه سانتیگراد و در ۱۲ ژانویه، در سردترین روز سال به ۶۳ درجه فارینهایت، برابر با ۱۷ درجه سانتیگراد رسیده است.
برهمین اساس، امروز ایندیپندنت نوشت: دمای شهر اهواز در ایران از ۱۲۷.۴ درجه [فارینهایت، برابر با ۵۳ درجه سانتیگراد] گذشت و به گرمترین دمای ثبت شده کره زمین با ابزارهای پیشرفته نزدیک شد.
اتین کاپیکیان، هواشناس آژانس هواشناسی فرانسه، در توییتر نوشت: دمای شهر اهواز عصر روز گذشته به ۵۳.۷ درجه سانتیگراد رسید.
به گفته این کارشناس، این میزان دما بالاترین دمایی است که در ایران به ثبت رسیده است و بیشترین دمایی است که در طول ماه ژوئن در آسیا احساس شده است.
در وب سایت Weather Underground آمده است که دمای شهر اهواز در ساعت ۴:۵۱ و نیز در ۵ عصر به وقت محلی حتی از دمای مذکور بالا رفت و به ۱۲۹.۲ درجه فارنهایت، [نزدیک به۵۴ درجه سانتیگراد] رسید. درصورتی که این رقم درست باشد این بالاترین دمایی است که بر روی زمین به ثبت رسیده است.
روزنامه واشیتنگتن پست هم در مقالهای به بررسی وضعیت هوای شهر اهواز پرداخته و نوشته است احتمالا دمای این شهر به رکورد گرمترین نقطهای در جهان که پیش از این ثبت شده، رسیده است.
طبق گزارش واشینگتنپست دمای مطربیه در کویت در ژوئیه سال ۲۰۱۶ و دره مرگ کالیفرنیا در ژوئن سال ۲۰۱۳ به ۱۲۹.۲ درجه رسیده بود.
سبقت گرمای ایران از رکوردهای جهانی
کوروش بهادری، مدیرکل هواشناسی خوزستان نیز روز پنجشنبه گفته بود: دمای هوای اهواز در روز چهارشنبه به ۵۳ درجه سانتیگراد رسید و اهواز گرمترین شهر جهان بود. حداقل در هفتههای اخیر در هیچ نقطهای از دنیا دمای ۵۳ درجه سانتیگراد نداشتیم.
بنا بر اعلام این کارشناس هواشناسی، روز چهارشنبه ۱۴ شهرستان خوزستان دمای ۵۱ و ۵۲ درجه سانتیگراد را تجربه کردند.
اما این فقط گرما نیست که بلای جان اهوازیها شده است بلکه هوای شرجی این منطقه بر مشکلات پیشروی ساکنان این شهر یک میلیون نفری افزوده است. به طوری که برخی کاشناسان هواشناسی اعلام کردهاند که به علت رطوبت زیاد دمای هوای اهواز احتمالا به ۶۰ درجه سانتیگراد هم رسیده باشد.
ناصر کرمی، اقلیم شناس و استاد دانشگاه در نروژ، سال گذشته در همایش «بررسی پیامدهای انتقال آب کارون» در اهواز گفته بود «اگر چه پیشبینیهای جهانی در سال ۲۰۷۰ شاهد گرم شدن ۲ درجهای کره زمین خواهیم بود ولی اکنون در برخی شهرهای استان این پدیده قابل مشاهده است. بنابراین اگر گفته میشود دمای زمین ۳ درجه افزایش پیدا میکند، باید بدانیم که منطقه ما پنج درجه گرمتر خواهد شد».
مجید شفیعپور رییس مرکز امور بینالملل و کنوانسیونهای بینالمللی سازمان حفاظت محیط زیست میگوید «دما در ایران با دارا بودن اقلیم خشک و نیمه خشک از ۱.۵ درجه سیلسیوس هم گرمتر شده است که این بسیار جلوتر از پیشبینیهای جهانی است و تاثیر آن بر منابع آبی و بروز گرد و غبار خود را نشان میدهد».
میتوان این پدیده را به گرمایش جهانی هم ربط داد. موقعیت جغرافیایی ایران طوری است در که نوار بیابانی دنیا قرار گرفته است. از نظر موقعیت جغرافیایی، ایران فاقد آب و هوای سرد است که معمولا در عرضهای بلند وجود دارد و اگر بعضی نقاط هوای زمستانی بسیار سرد است بیشتر به سبب ارتفاع زیاد از سطح دریاست نه عرض جغرافیایی بالا.
همین موقعیت جغرافیایی با دوری از دریاهای بزرگ به ویژه جریانات هوایی موجب شده است تا آب و هوای ایران خشک و بری باشد.
ایران در منطقهای از کره زمین قرار گرفته است که به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص آن، دانشمندان اقلیم شناس بارها تاکید کردهاند که تغییرات اقلیم و گرمایش زمین بیشترین تاثیر را در این منطقه به جا خواهد گذاشت.
امروزه هم به راحتی میتوان اثر تغییرات اقلیم در بیشتر مناطق ایران بخصوص در استانهای جنوبی و شرق کشور به خوبی مشاهده کرد.
یک مشکل جهانی
اخیرا وب سایت eceee وابسته به «انجمن اروپایی اقتصاد با انرژی کارآمد» در گزارشی اعلام کرده بود که از سال ۱۹۸۰ خطراتی که بشر را تهدید میکند به طور فزایندهای افزایش یافته و حتی اگر انتشارات گازهای گلخانهای به شدت کاهش یابد، باز هم تا سال ۲۱۰۰ بیش از ۴۸ درصد مردم جهان در معرض خطرات ناشی از تغییرات اقلیم خواهند بود.
بر اساس اعلام این وبسایت یک سوم جمعیت جهان هماکنون تحت تاثیر شرایط اقلیمی هستند که باعث ایجاد امواج مرگآور گرما شده و از سویی تجمع گازهای گلخانهای در اتمسفر باعث شده است که اجتناب از این خطرات اجتنابناپذیر شود و مناطق گستردهای از کره زمین با مرگ و میر ناشی از افزایش دما مواجه شوند.
و از سویی خطرات امواج گرما را تغییرات اقلیم تشدید کرده و حتی اگر گازهای گلخانهای کنترل شوند باز هم تا انتهای این قرن، نزدیک به نیمی از جمعیت جهان به صورت دورهای در خطر قرار گیری در معرض امواج کشنده گرما قرار خواهند گرفت.
از این رو، گرمای چند روز گذشته در بسیاری از مناطق ایران به ویژه اهواز یکی از علائم پدیده تغییرات اقلیم هست.
دولت به استانداران ۹ استان اختیار داده است تا ساعات کار و فعالیت ادارات را با تشخیص خود و با توجه به دمای هوا تغییر دهند.
از این رو استانداران استانهای هرمزگان، خوزستان، بوشهر و سیستان و بلوچستان و بعضی از شهرهای استانهای کرمان، فارس، یزد، ایلام و سمنان که دمای بالاتر از ۴۵ درجه دارند زمان کار ادارات را به ساعات ۶:۳۰ صبح تا ۱۳:۳۰ تغییر دهند.
کارشناسان هواشناسی و نیز متخصصین بهداشت از مردم خواستهاند تا از ترددها غیرضروری در حوالی ظهر تا اویل غروب خودداری کنند. از کشاورزان هم خواسته شده است که آبیاری مزارع را به اوایل صبح و اوایل شب موکول کنند.
در نهایت
به هر حال اگر نتوان در کوتاه مدت روند افزایش دمای کره زمین را متوقف کرد اما توسعه پایدار شهرها یکی از راهکارهایی است که به این وسیله میتوان اثرات تغییرات اقلیم بر زندگی ساکنین این شهرها را کمتر کرد.
موج گرمایی که در روزهای اخیر ایران را تحت تاثیر قرار داده است، فقط محدود به همین مناطق خشک و گرم نبوده است بلکه در مناطقی مثل تبریز که دمای هوا در آنها به طور معمول در شرایط معتدل قرار دارد نیز رخ نموده است.
از سویی میزان بارشهای معمول کشور نیز در سال جاری نسبت به سال گذشته کاهشی سه درصدی داشته است. از این رو تنش آبی در کلانشهرهایی چون اصفهان، بوشهر، بندرعباس، شیراز، کرمان و مشهد و نیز ۲۸۹ شهر دیگر به وضوح قابل مشاهده است. و معاون وزیر نیرو اعلام کرده است که منابع آب و مصرف آب در این شهرها در حالت سر به سر قرار دارد.
موضوع کمبود آب در کشور به مرحلهای رسیده است که علاءالدین بروجردی، رییس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی، گفته است «بحران آب عملا وارد مقوله امنیتی شده و ما ناگزیر شدیم در کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس کمیته امنیت آب را تشکیل دهیم».
هرچند بایستی تشکیل کمیته امنیت آب در کشور را به فال نیک گرفت، اما به نظر میرسد این کمیته بسیار دیر تشکیل شده است. کمبود آب به همراه گرمای کم سابقه در بسیاری از استانهای کشور چون سیستان و بلوچستان، کرمان و خوزستان زندگی را برای مردم این مناطق تلخ کرده است.
در نهایت باید اعلام کرد افزایش شدید دمای هوای نه تنها در ایران، بلکه در تمام نقاط دنیا، پدیدهای است که حاصل ندانمکاریهای بشر و توسعه ناپایدار شهرهاست. ایران نه تنها یکی از بزرگترین قربانیان پدیده تغییرات اقلیم هست که یکی از بزرگترین عوامل ایجاد این تغییرات نیز هست.
بنابراین به نظر میرسد تشکیل کمیتهای برای مقابله با تغییرات اقلیم نیز بسیار ضروری است. کمیتهای که بتواند به کاهش اثرات یکی از پیامدهای تغییرات اقلیم یعنی امواج گرمای شدیدی که ایران را در بر گرفته است، کمک کند.