ساحل ۳۳۸ کیلومتری مازندران در دریای خزر اکنون درمحاصره تعداد زیادی رودخانه آلوده و پسماندهای برجا مانده از بهره برداران (مسافران) است که ساماندهی نشدن این وضعیت می تواند کل این ساحل را در آینده نه چندان دور از حیز انتفاع خارج کند.
در حال حاضر آب افزون بر ۲۰ رودخانه مازندران به دریای خزر می ریزد که اکثر این رودخانه ها به دلیل عقب ماندگی این استان از فاضلاب شهری دارای آلودگی زیست محیطی ناشی از رهاسازی فاضلاب خانگی هستند. بیشترین دبی آب دریای خزر در مازندران از محل منابع رودخانه ای مربوط به تجن در ساری، هراز در آمل و چالوس در غرب این استان است. طبق آمارمنابع رسمی سالانه ۴۰۰ میلیون مترمکعب انواع آلاینده ها درشمال کشورتولید می شود که فقط ۴۰ درصد آن تصفیه و بقیه به صورت مستقیم و غیر مستقیم به دریای خزر می ریزد. معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست اظهار کرد : ۱۳۴ شناگاه در سواحل خزر در بین سه استان شمالی کشور وجود دارد که تعدادی از این شناگاه ها به دلیل ورود آب رودخانه های آلوده به پسماند خانگی و صنعتی قابل استفاده نیستند. پروین فرشچی گفت که تمام سواحل شمالی و جنوبی کشور برای ایجاد شناگاه های سالم برای شناگران مورد پایش قرار می گیرد و شناگاه های آلوده نیز با پرچم زرد نشانه گذاری می شوند. وی افزود : باید دستگاه های متولی اقدام لازم را برای جلوگیری از ورود پسماند خانگی و صنعتی به سواحل کشور بخصوص شمال انجام دهند و محیط زیست نیز با این واحدهای آلاینده برخورد می کند. پروین فرشچی گفت : همه باید تلاش کنیم تا رفع این مشکل به اولویت اول دولت تبدیل شود و برای کشوری بدون زباله گام های موثری برداریم. وی ادامه داد : متاسفانه نتوانستیم بهره برداری پایداری از دریای خزر داشته باشیم و در سال های اخیر مشکلاتی اعم از چالش های زیست محیطی، کاهش تنوع زیستی، کاهش ماهیان خاویاری ، آلودگی های نفتی و کشاورزی بسیار آزار دهنده بوده است. فرشچی گفت : در گذشته عدم همکاری بخش های مختلف در دریای خزر بسیار آزار دهنده بود که خوشبختانه در این دولت همکاری و تعامل خوبی میان ارگان های دریایی و سازمان های وابسته به آن ایجاد شده است. وی افزود : برای اولین بار ۱۸ ارگان دریایی در ایران توانستند در دولت تدبیر و امید در قالب سند توسعه دریایی اهداف خودشان را دنبال کنند. معاون سازمان محیط زیست کشور گفت : اقتدار دریایی برای ایران بسیار مهم است و اگر خواهان این اقتدار هستیم باید توانمندی های خودمان را در زمینه های علمی، فناوری ، امنیت و اتحاد داخلی ارتقاء بخشیم تا بهتر بتوانیم از ظرفیت های خوب دریای خزر بهره مند شویم. وی افزود : بر اساس حقوق بین الملل نیز تعهداتی در خصوص دریای خزر اعم از کاهش گاز گلخانه ای و همچنین حفاظت از دریاها داریم که برای اجرایی شدن این قوانین نیازمند همکاری تنگاتنگ دستگاههای ذیربط هستیم . معاون بهره برداری شرکت آب و فاضلاب شهری مازندران نیز می گوید: در حال حاضر حدود ۱۱ درصد فاضلاب شهری این استان جمع آوری و بقیه رها می شود . محمد رضا محمودی میانگین تولید سالانه فاضلاب خانگی شهرهای استان را ۱۲۰ میلیون متر مکعب اعلام کرد و افزود : تنها ۱۹ میلیون متر مکعب آن برابر ۱۶ درصد به داخل کانال فاضلاب شهری می ریزد. وی اظهار داشت : مقدار ۵۳ میلیون متر مکعب برابر با ۴۴ درصد فاضلاب شهری وارد سفره های زیر زمینی و ۴۸ میلیون متر مکعب برابر با ۴۰ درصد نیز وارد آب های سطحی ،رودخانه ها و دریا می شود. معاون بهره برداری شرکت آب و فاضلاب شهری مازندران گفت : ورود این مقدار فاضلاب به حفره های زیر زمینی ،رودخانه و دریا ،فاجعه زیست محیطی محسوب می شود. وی تراکم بالای واحد های مسکونی ،کمبود و گران بودن زمین برای ایجاد تصفیه خانه ،هزینه سنگین شبکه و لوله گذاری از چالش های جدی اجرای فاضلاب شهری استان دانست. * فاضلاب خانگی منشاء اصلی آلودگی دریای خزر معاون دریایی محیط زیست مازندران می گوید که آب ۲۰ رودخانه در این استان به دریای خزر می ریزد که اکثر این رودخانه ها به دلیل انتقال مستقیم و یا غیر مستقیم فاضلاب خانگی به رودخانه ها دچار آلودگی هستند که این آلودگی در برخی رودخانه ها به دلیل کاهش دبی آب ناشی از خشکسالی بیشتر است. سید مریم موسوی می افزاید: محیط زیست به دلیل احاطه قانونی که بر فاضلاب واحدهای صنعتی حاشیه رودخانه ها دارد؛ احتمال آلودگی این منابع آبی از فاضلاب صنعتی بسیار ناچیز است که شاید این اندک نیز ناشی از واحدهای شن و ماسه باشد. وی افزود : این درحالیست که در بخش خانگی، اکثر فاضلاب خانگی شهرهای مازندران به صورت مستقیم و یا از طریق چاه های جاذب به رودخانه می ریزد و از آن جا نیز به دریای خزر وارد می شود و آلودگی برخی شناگاه ها نیز ناشی از ورود فاضلاب خانگی و شیرآبه زباله دپو شده برخی شهرهای ساحلی در کنار سواحل خزر است. وی آلودگی میکروبی موجود در ۱۲ شناگاه ساحل خزر در مازندران که در غرب این خطه شمال کشور ساماندهی شده را ناشی از فاضلاب شهری و شیرآبه زباله می داند. وی افزود : اگرچه براثر بارش باران در این استان بعضا خودپایشی را در رودخانه ها و حتی شناگاه های آلوده داریم، ولی پایش فصلی از شناگاه ها و سواحل خزراز سوی محیط زیست انجام می شود. وی اضافه کرد : هم اکنون بیش از ۱۰ ایستگاه پایش در سواحل خزر و رودخانه های استان از سوی محیط زیست مستقر شده که آلاینده ها را پایش و با دستگاه ها و واحدهای آلاینده نیز برخورد می کند. موسوی اظهارداشت : به دلیل برخی تنش های اجتماعی ناشی از ورود محیط زیست برای برخورد با فاضلاب های خانگی و زباله، این دستگاه دست به عصا در این مسایل وارد می شود تا بتواند کارش را بدون ایجاد تنش و با فرهنگ سازی انجام دهد. معاون محیط زیست دریایی مازندران گفت در شرایط فعلی وضعیت بحرانی را پیرامون آلودگی دریای خزر نداریم، ولی با جمع شدن فاضلاب های خانگی از رودخانه ها وضعیت ما به سمت عادی شدن نیز می تواند سوق پیدا کند. وی فرهنگ سازی را مهمترین راهکار برای کاهش آلودگی رودخانه ها و سوحل خزر می داند و معتقد است که برخوردهای سلبی با این معضل اجتماعی نمی تواند از ضمانت اجرایی بالایی برخوردار باشد و با فرهنگ سازی بخش زیادی از معضل آلودگی دریای خزر و حتی رودخانه و محیط طبیعی ما رفع می شود. موسوی افزود : درسال های اخیر تشکل های زیست محیطی پا به میدان گذاشتند که تا حد زیادی بخشی از معضلات اجتماعی در این حوزه را کاهش دادند و امیدواریم این روند با سطح آگاهی مردم از مزایای سواحل تداوم داشته باشد. معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی مازندران نیز معتقد است که اکثر رودخانه های استان به دلیل ورود فاضلاب خانگی با آلودگی میکروبی مواجه اند که ورود آب این رودخانه به دریای خزر، بخشی از این دریا نیز با آلودگی میکروبی دچار شده است. دکتر محسن اعرابی گفت که ورود آب آلوده این رودخانه ها به دریای خزر شناگاه ها را نیز آلوده کرده و از نظر ما ۴۰ درصد از شناگاه ها آلوده هستند. در مازندران با ۳ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر جمعیت ۱۱ درصد از خانوارهای شهری از فاضلاب شهری برخوردارند و به نسبت میانگین کشوری مازندران از لحاظ فاضلاب شهری ۳۳ درصد عقب تر است.