نظارت، حلقه گمشده تولید و عرضه ارگانیک

محصولات ارگانیک تولید این محصولات ساز و کارهای مشخصی دارد به نحوی که باید مطابق با استاندارد، تولید شود که استادندارد های به کار رفته در کشور عموما یا استاندارد ملی ارگانیک ایران است با نام استاندارد ۱۱۰۰۰ که برای عرضه محصولات ارگانیک در داخل کشور استفاده می شود. و یا استاندارد بین المللی است که بیشتر استاندارد اتحادیه اروپا استفاده می شود که برای صادرات محصولات ارگانیک کاربرد دارد.
برای اینکه گواهی شود که تولیدکنندگان ارگانیک مطابق با این استاندارد ها عمل می کنند، شرکت های گواهی دهنده ارگانیک کار بازرسی و نظارت در مزارع را بر عهده دارند. چند شرکت گواهی دهنده ارگانیک که از مرکز ملی تایید صلاحیت ایران(NACI) مجوز اصلی فعالیت می گیرند در ایران مشغول به فعالیت هستند. بیشتر این شرکت ها نمایندگی شرکت های بازرسی و گواهی ارگانیک خارجی را دارند. در حال حاضر محصولات ارگانیکی که در حدود ۶۰ فروشگاه ارگانیک کشور به فروش می رسند دارای لوگوی این شرکت های گواهی هستند که نشان از گواهی شدن این محصول دارد.
در این مرحله، از آنجا که نظارت نهایی بر عرضه و فروش این محصولات که یک وظیفه حاکمیتی است و ارگان های مرتبط مانند وزارت بهداشت باید نظارت مستمر داشته باشد، این زنجیره کامل نیست و وظیفه نظارتی متاسفانه انجام نمی شود. در حال حاضر انجمن ارگانیک ایران بخشی از این کاستی را بر عهده گرفته و فروشگاه های تحت نظارت خود را بازرسی و کنترل می کند تا محصولات غیر ارگانیکی با نام ارگانیک وارد نشود و تولید کنندگان عضو انجمن نیز با استفاده از لوگوی انجمن، به مصرف کنندگان خود این اطمینان را می دهند که علاوه بر لوگوی شرکت های گواهی که بازرسی و گواهی ارگانیک را بر عهده داشتند، انجمن ارگانیک نیز روند توزیع و راستی آزمایی تولید آنان را زیر نظر دارد.
البته در سال های اخیر افراد سود جو با سو استفاده از واژه ارگانیک و نیز سو استفاده از خلا قانونی و اجرایی مرتبط، محصولات غیر ارگانیک خود را به نام ارگانیک و یا با واژه های مشابه آن به فروش می رسانند که جای تأسف دارد که چرا یک مکانیسم نظارتی فراگیر وجود ندارد تا این زیاده خواهی سوداگرانه اعتماد های به وجود آمده را سلب نکند.
۲) محصولات سالم: تولید محصولات سالم بر خلاف محصولات ارگانیک هنوز از یک مکانیسم واحدی برخوردار نیست و برای آن چهارچوب های قانونی مدونی نوشته نشده است که سبب می شود مصرف کنندگان سر در گم باشند. عموما در حال حاضر یک نوع گواهی با نام گواهی IPM از سوی وزارت جهاد کشاورزی صادر می شود که نشان از آن دارد که محصولات با گواهی IPM در مزارعی تولید شدند که مدیریت تلفیقی آفات در آن انجام شده که سعی دارد بیشتر از روش های مبارزه بیولوژیک، آفات کنترل شوند. غیر از این، گواهی دیگری وجود ندارد و استفاده از واژه سالم اگر با قیمت گران تر عرضه شود می تواند موجبات سو استفاده را فراهم آورد.
عموما انتظار می رود با توسعه کشاورزی اکولوژیک در کشور که بیشتر نگاهی اکوسیستمی به فرایند تولید و عرضه محصولات کشاورزی دارد، محصولات کشاورزی به سمت سلامت بیشتر سوق یابند. در این قسمت یکی از شیوه های مناسب در نبود مکانیسم های قوی قانونی و نهادی، ایجاد شبکه سازی در تولید و عرضه محصولات سالم راهگشا خواهد بود به نحوی که تولید کنندگان کشاورزی اکولوژیک و مصرف کنندگان در ارتباط مستقیم قرار گیرند و یا از طریق فروشگاه های امین، نظارت بر تولید داشته باشند که در دنیا نیز نمونه هایی از این شبکه سازی وجود دارد و بعضا موفق هم بوده است.
دکتر حسین محمودی عضو پژوهشکده علوم محیطی دانشگاه شهید بهشتی معتقد است برای پویایی بازار محصولات سالم که شناسایی آن توسط مصرف کنندگان سخت است ، ساز و کارهای قانونی و استاندارد سازی و حلقه های نظارتی باید تقویت شود. به ویژه بخش نظارتی که نقش وزارت بهداشت در آن پر رنگ است. در واقع تا حدودی این نقش نظارتی را انجمن ارگانیک بر عهده گرفته است و بر محصولاتی که در فروشگاههای ارگانیک عرضه می شود نظارت دارد اما این نظارت ها کافی نیست.
توان کشور ما در تولید محصولات سالم بالاست به شرطی که ظرفیت سازی های لازم انجام شود. حدود ۸۰ درصد کشاورزان ما را کشاورزان خرده پا تشکیل می دهند که بسیاری از آنان استعداد مدیریت مزارع اکولوژیک را دارند. برای عملیاتی شدن این مهم، نیاز به حمایت مالی هدفمند است. در حال حاضر آگاهی مصرف کنندگان به اهمیت محصولات سالم بالا رفته و این افزایش آگاهی، موتور محرکه توسعه تولید محصولات ارگانیک و سالم خواهد بود.

https://zistonline.com/vdcjtxem.uqetxzsffu.html