اظهار نظر موافقان و مخالفان توافق نامه پاریس

توافقنامه پاریس در آذرماه سال ۱۳۹۴ با امضای ۱۹۵ کشور جهان نهایی شد. این توافقنامه به دنبال کنترل و کاهش انتشار گازهای گلخانه ای در جهان است و بر اساس آن، میزان افزایش گرمایش زمین تا سال ۲۰۵۰ میلادی باید زیر ۲ درجه باقی بماند.
توافقنامه پاریس در سال ۱۳۹۵ اجرایی شد و بسیاری از کشورها از جمله ایران آن را امضا کردند. لایحه الحاق رسمی ایران به این توافقنامه که به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده است، اکنون در انتظار تایید شورای نگهبان به سر می برد.
حاشیه جدی و خبرساز در این باره، خروج آمریکا از توافقنامه پاریس بود. نشست سران گروه ۲۰ که تیرماه گذشته در هامبورگ آلمان برگزار شد با خروج آمریکا از این توافقنامه بار دیگر تصمیم گیری بر سر مسائل زیست محیطی جهان را در هاله ای از ابهام ها و مخالفت ها قرار داد.
در حال حاضر نیز، پیوستن ایران به این توافقنامه با مخالفت ها و موافقت هایی روبه رو شده است.منتقدان با فضاسازی های رسانه ای تلاش می کنند تا نشان دهند این الحاق برای ایران بی ثمر خواهد بود و محدودیت هایی برای کشور ایجاد خواهد کرد. در حالی که بسیاری از مسئولان وزارت نیرو و مسئولان سازمان حفاظت محیط زیست از پیامدهای مثبت پیوستن ایران به این توافقنامه سخن می گویند.

** توافقنامه پاریس چیست؟
موافقتنامه پاریس که با هدف کنترل و کاهش انتشار گازهای گلخانه ای در جهان و جلوگیری از افزایش دمای کره زمین به امضا رسید، دارای اصولی است که یکی از مهمترین آن لزوم تصویب توافقنامه در مجالس کشورهای عضو است. تاکنون ۱۰۵ کشور جهان این موافقنامه را به تصویب رسانده اند که در صورت تصویب موافقتنامه در شورای نگهبان، ایران صد و ششمین کشوری خواهد بود که این موافقنامه را پذیرفته است.
مجلس شورای اسلامی ایران بیست و سوم آبان ماه سال گذشته لایحه موافقنامه پاریس را با ۱۴۹ رای موافق، ۶ رای مخالف و ۸ رای ممتنع از مجموع ۲۰۶ نماینده حاضر تصویب کرد.
«محمد مجابی» معاون توسعه مدیریت، حقوقی و امور مجلس سازمان حفاظت محیط زیست، تصویب این لایحه را نشانی از درایت مجلس دهم عنوان کرد و باعث افزایش جایگاه ایران دانست.
این توافقنامه شامل یک مقدمه و ۲۹ ماده است. آنچه اهمیت دارد این است که در ماده ۲ این توافقنامه هدف اصلی تقویت واکنش جهانی نسبت به خطر تغییر آب و هوا و حرکت در زمینه توسعه پایدار و مواردی از جمله ریشه کن کردن فقر مطرح شده است.
در مقدمه این لایحه نیز بیان شده است: با توجه به لزوم واکنش موثر و تدریجی نسبت به تهدید فوری تغییرات آب و هوایی براساس بهترین دانش علمی موجود و با عنایت به نیازهای خاص و شرایط ویژه کشورهای عضو کنواسیون چهارچوب ملل متحد در مورد تغییرات آب و هوا به خصوص کشورهایی که به طور ویژه در برابر عوارض نامطلوب تغییرات آب و هوایی آسیب پذیر هستند و ضرورت تامین مالی و انتقال فناوری در این زمینه وجود دارد این لایحه جهت تصویب به مجلس شورای اسلامی ارائه شده است.

** مخالفان چه می گویند؟
منتقدان توافقنامه پاریس که در ماه های گذشته با فضاسازی رسانه ای به دنبال خروج ایران از توافقنامه و تصویب نشدن آن از طرف شورای نگهبان بودند، در تلاش هستند تا نشان دهند که پیوستن ایران به این توافقنامه محدودیت ها و تهدیدات سیاسی و اقتصادی فراوانی برای کشور به همراه خواهد داشت.
برخی مخالفان مدعی اند که توافق پاریس دارای شبهات مالی چون بار مالی ۱۷ میلیون دلاری برای ایران است.
در حالی که «مجید شفیع پور» رییس مرکز امور بین‌ الملل و کنوانسیون‌ های سازمان حفاظت محیط زیست در پاسخ به این دسته عنوان کرد، «درهیچ جای توافق‌ نامه در مورد اینکه کشورها باید تعهدی از جنس تامین اعتبار و هزینه کردن داشته باشند، وجود ندارد و تنها الزام شده که کشورهای توسعه‌ یافته برای افزایش تاب آوری از طریق بانک‌ های چند جانبه مثل بانک جهانی، بانک‌های چند جانبه آسیایی، بانک توسعه اسلامی و از طریق همکاری‌های دوجانبه، زمینه انتقال فناوری را در عرصه سازگاری و در عرصه کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای اقدام کنند.»
برخی رسانه های منتقد دولت نیز در ماه های اخیر، مخالفت خود را با پیوستن ایران به این توافقنامه در گزارش ها و گفت وگوهای خود ابراز کردند. به ادعای منتقدان، پیوستن ایران به این پیمان بین‌ المللی مانع از تحقق سیاست‌ های کلان کشور خواهد شد. از این رو، گمان می برند که این توافق هیچ سودی برای ایران ندارد و نباید چشم بسته آن را پذیرفت.
از نگاه مخالفان، متن موافقتنامه کشور را متعهد به رها کردن منابع نفت و گاز خواهد ساخت و اگر کشور در دوره‌ ای با افزایش بهره‌ وری انرژی، انتشار دی ‌اکسید کربن را کاهش دهد، با توجه به الزام بلندمدت بند ۱۹ ماده ۴، در سال ‌های بعد، گریزی از رها کردن منابع نفت و گاز خود نخواهد داشت؛ زیرا طبق این بند باید سیاست‌ های اقتصادی و صنعتی خود را بر پایه منابع موجود در کشور قرار ندهد، این به‌ معنای از دست دادن فرصت استفاده از این منابع در مسیر پیشرفت و توسعه برای همیشه ارزیابی می ‌شود.
استدلال مخالفان در بیان این ادعا این است که اگر قرار است با کاهش انتشار گازهای گلخانه ای مانع گرمایش زمین شویم، عدالت حکم می کند که نخست کشورهای صنعتی، تولید گازهای گلخانه ای خود را کاهش دهند.
بر پایه نظر دسته ای دیگر از منتقدان سیاست های زیست محیطی دولت، عمل به توافق پاریس هیچ تاثیری بر کاهش آلودگی هوای تهران نخواهد گذاشت.
«مهدی اسکندری» کارشناس مسائل بین الملل در تارنمای اندیشکده راهبردی تبیین بر این ادعا پافشاری می کند که «با اجرایی شدن این توافقنامه میزان تقاضا و در نتیجه قیمت نفت کاهش خواهد یافت و در نتیجه در اقتصاد ایران تأثیرگذار خواهد بود.»
اسکندری بر این باور است که صنایع دیگر ایران نیز وابسته به منابع نفت و گاز است و در رشد اقتصادی ایران اختلال ایجاد می‌کند. ایران تا سال ۲۰۲۵ با محدودیت‌ های چشم‌ گیری در صنایع‌ هسته‌ای خود مواجه است و به نظر می‌آید تعداد نیروگاه‌‌ های اتمی ایران (با وجود حرکت به سمت ساخت نیروگاه‌ های جدید) نمی‌ تواند رقم قابل توجهی از نیاز انرژی کشور را در برهه کاهش مصرف نفت و گاز تامین کند. با کاهش مصرف نفت و گاز در ایران و جهان، منابع مالی ایران کاهش و تامین انرژی در کشور نیز با اختلال روبرو شود.
به باور این گروه از منتقدان، توافقنامه پاریس باعث محدودیت در میزان مشتریان نفت و گاز ایران خواهد شد.در این میان، برخی شبهات دیگری درباره توافقنامه پاریس مطرح شده است که بیان می کند این توافق می‌تواند محدودیت هایی را در مسیر پیشرفت کشور و توسعه ایجاد کند و مانعی برای تحقق اقتصاد مقاومتی باشد.

** دفاع موافقان از الحاق ایران به توافقنامه پاریس
پیش از تفاهم کشورهای جهان بر سر توافقنامه پارس، رهبر معظم انقلاب اسلامی سیاست های کلی محیط زیست را در آبان ماه همان سال (۹۵)ابلاغ کردند. یکی از بندهای ابلاغیه مقام معظم رهبری به گسترش اقتصاد سبز اختصاص یافت که بر مبنای آن «صنعتِ کم‌کربن، استفاده از انرژی ‌های پاک، محصولات کشاورزی سالم و ارگانیک و مدیریت پسماندها و پساب‌ها با بهره‌گیری از ظرفیت‌ها و توانمندی‌های اقتصادی، اجتماعی، طبیعی و زیست‌محیطی» است؛ هدفی که در توافقنامه پاریس نیز دنبال می شود.
بنابراین، تلاش برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ ای یک تکلیف ملی به شمار می رود. در سیاست ‌های کلی نظام در حوزه محیط زیست نیز بر اصلاح الگوی مصرف تاکید شده است.
با توجه به اینکه ایران در زمره ۱۰ کشور عمده تولیدکننده گازهای گلخانه‌ ای قرار دارد و به دنبال همسوکردن برنامه‌ های توسعه ‌ای خود با اقتصاد کم‌ کربن است، این توافقنامه ظرفیت مناسبی برای دستیابی به این اهداف باشد.
استفاده از انرژی های تجدیدپذیر بر اساس این توافقنامه موضوعی است که ایران پیش تر به صورت داوطلبانه اعلام به استفاده ازآن کرده بود. توسعه اقتصاد سبز و گسترش استفاده از انرژی های تجدیدپذیر علاوه بر اینکه آلودگی زیست محیطی از خود برجای نمی گذارد، عامل مهی در صادرات و حفظ ذخایر انرژی کشور نیز خواهد بود.
سال ها است که مسئولان و فعالان محیط زیست نسبت به حفظ منابع و ذخیره آن ها برای نسل های آینده هشدار می دهند. جایگزینی انرژی های پاک و تجدیدپذیر در کنار اصلاح الگوی مصرف انرزی کمک بزرگی به حفظ ذخایر آب، نفت و گاز خواهد کرد.
در همین راستا، «حمید چیت چیان» وزیر نیرو در حاشیه نشست هیات دولت چهارم مردادماه اعلام کرد که پیوستن به توافق پاریس بسیار ارزشمند است و حتی یک بند از این توافقنامه برخلاف منافع ملی ایران نیست.
وی تاکید کرد: در توافقنامه پاریس هیچ الزام و اجباری بر دوش دولت ها گذاشته نشده است و هر کشور بنا به ظرفیت خود به صورت داوطلبانه اقداماتی را عنوان کرده است.
چیت چیان در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه گفته می شود توافقنامه پاریس جلوی توسعه ایران را می گیرید، گفت: کسانی که این حرف را می زنند با متن توافق پاریس آشنایی ندارند.
در عین حال نیز موافقان تعهدنامه پاریس و مسئولان سازمان محیط زیست بر این باورند که با پیوستن به این موافقت‌نامه می‌توان سیاست‌های کلان نظام در حوزه اصلاح الگوی مصرف را اجرایی کرد.
«معصومه ابتکار» رییس سازمان حفاظت محیط زیست نیز در دفاع از الحاق ایران به این توافقنامه گفت: در حال حاضر اقتصاد و محیط زیست ایران گریبانگیر الگوی نادرست مصرف انرژی است و سرانه مصرف انرژی در ایران ۹ برابر اروپا است. عوارض این مصرف انرژی، آلودگی هوا است.
از نگاه ابتکار، با توجه به تغییر اقلیم ایران و به وجود آمدن شرایط خشکسالی، پیوستن به این توافق عاملی برای جبران خسارت ها، حفظ تالاب ها و جنگل ها خواهد شد.
«سعید متصدی» معاون سازمان محیط نیز در تازه ترین اظهارات خود نسبت به تصویب هرچه سریع تر موافقتنامه پاریس از طرف شورای نگهبان ابراز امیدواری کرده است و در برشمردن مزایای این توافقنامه گفت: یکی از مزایای توافقنامه این است که در آن به کشورهای در حال توسعه و کشورهایی که هم انتشار گازهای گلخانه ای دارند و هم از اثرات نامطلوب انتشاری توسط کشورهای دیگر تاثیر می گیرند مانند ایران، کمک شود. موافقتنامه پاریس هم کمک زیادی برای ما خواهد بود که بتوانیم به اهداف خودمان که کاهش میزان انتشار گازهای گلخانه ای، جلوگیری از اثرات تغییر اقلیم و حفظ سلامت مردم است، برسیم.
موافقان پیوستن پیوستن ایران به این توافقنامه خواهان بررسی آن دور از فضاسازی سیاسی و رسانه ای و توجه به ان در فضایی علمی و فنی هستند.
بررسی نگاه مخالفان و موافقان پیوستن ایران به توافق پاریس از علمی و فنی بودن دلایل موافقان برای تحقق این امر حکایت دارد. چرا که با توجه به سیاست های ابلاغی رهبر انقلاب در حوزه محیط زیست، وجود چالش هایی چون استفاده از سوخت های فسیلی و آلودگی های ناشی از آن، بهینه نبودن مصرف انرژی، الگوی مصرف نادرست، بحرانی شدن وضعیت منابع طبیعی کشور، ادامه سیاست های حفاظتی دولت در حوزه محیط زیست در دولت بعدی و همچنین، حرکت جهان به سمت گسترش صنایع و اقتصاد سبز، پیوستن ایران به این توافقنامه را ضرورت می بخشد.

منبع: ایرنا

https://zistonline.com/vdcd5k09.yt0ss6a22y.html