نه تنها یکی از شورترین دریاچه های دنیا باشد؛ بلکه به یکی از مرگبارترین و وحشتناک ترین کابوس های ما نیز بدل شود؛ زیرا هر پرنده ای که به امید یافتن زندگی در دریاچه فرود آید به سرعت به سنگ تبدیل می شود.
به گزارش زیست آنلاین به نقل از مجله دانستنیها: دریاچه نطرون یکی از شورترین آب های دنیا را دارد. این دریاچه در شمال تانزانیا در نزدیکی مرز کنیا قرار دارد. گرچه آب شیرین رود قهوه ای (ایواسو انگعیرو) این دریاچه را سرپا نگاه داشته؛ ولی چشمه های سرشار از املاح معدنی کف دریاچه و نیز تبخیر شدید باعث شده اند دریاچه نطرون نه تنها یکی از شورترین دریاچه های دنیا باشد؛ بلکه به یکی از مرگبارترین و وحشتناک ترین کابوس های ما نیز بدل شود؛ زیرا هر پرنده ای که به امید یافتن زندگی در دریاچه فرود آید به سرعت به سنگ تبدیل می شود.
نام دریاچه نطرون از کجا آمده است؟
نام انگلیسی این دریاچه Natron است که خود از واژه عربی «نطرون» گرفته شده است. نطرون در عربی به معنی شوره (نیترات پتاسیم) است؛ در حالی که کلمه انگلیسی Natron به معنی کربنات سدیم و بی کربنات سدیم استفاده می شود. خوداین کلمه عربی از کلمه یونانی virpov (نیترون) گرفته شده و این کلمه نیز از کلمه «نطری» در زبان قبطی (مصری باستان) وام گرفته شده است. نام لاتین عنصر سدیم (Natrium) و نیز علامت اختصاری آن (Na) هم از همین واژه گرفته شده اند.
زمین های اطراف دریاچه خشک و بایرند و به ندرت بارانی فصلی آنها را تر می کند. دمای آب دریاچه اغلب تا ۶۰ درجه سانتیگراد می رسد و دمای هوا نیز تقریبا همین حدوداست. وقتی باران کم باشد و هوا داغ شود pH دریاچه به ۹ تا ۱۰.۵ نیز می رسد؛ یعنی درست به اندازه آمونیاک خاصیت قلیایی پیدا می کند..
آیا دریاچه نطرون واقعا مرده است؟
حیات پدیده عجیب و حیرت آوری است. ممکن است شرایطی که برای برخی جانداران مطلقا مرگ آور باد برای عده ای دیگر زندگی بخش باشد. درست در زمانی که فصل خشک آب دریاچه را به هوا می فرستد و شوری آب دریاچه افزایش می یابد، موعد پایکوبی جانداران ذره بینی نمک دوستان ساکن دریاچه نطرون فرا رسیده است.
این موجودات شامل گروهی از سیانوباکتری های نمک دوست هستند که طلایه داران فتوسنتز روی زمین به شمار می روند. سیانوباکتری ها یکی از مهمترین گروه های باکتری ها هستندکه چند میلیارد سال است روی زمین با نور آفتاب روزگار می گذرانند و دانشمندان عقیده دارند اجداد گیاهان نیز با بلعیدن سیانوباکتری ها صاحب اندامک های مخصوص فتوسنتز (کلورپلاست) شده اند. رنگ سرخ دریاچه نطرون ناشی از رنگیزه های سرخ رنگ کمکی درون این سیانوباکتری هاست. این باکتری های سرخ رنگ تنها صاحبان آفتاب در این ناحیه نیستند. در مرداب های شور و معدود برکه های آب شیرین اطراف دریاچه نیز گیاهانی اغلب نمک دوست به سر می برند.
جانورانی که قلیاب نمک را دوست دارند
دمای ۶۰ درجه ای و نمک و قلیای فراوان آب دریاچه این منطقه را برای اغلب جانوران ناخوشایند کرده است. ولی حتی همین محیط ناخوشایند خانه و کاشانه و زادگاه گروهی بزرگ از فلامینگوهاست. فلامینگوها و برخی بی مهرگان کوچک از باکتری های نمک دوست آب دریاچه تغذیه می کنند و حتی در برخی مناطق کم نمک تر حاشیه دریاچه می توان ماهی های خوشبختی پیدا کرد که کمتر پیش می آید نگران شکارچی ها باشند.
فلامینگوهایی که با مرگ متولد می شوند
تنها خانه ۲.۵ میلیون فلامینگوی کوچک در کل شرق آفریقا همینجاست و به همین دلیل هم در معرض خطر انقراض قرار گرفته اند. جال است هر چه شوری آب بیشتر می شود، تعداد باکتری ها هم بیشتر می شود و فلامینگوها خوشحالتر هستند. هر چیزی که فلامینگوها لازم داشته باشند در همین دریاچه پیدا می شود: غذا، آرامش و امنیت، تقریبا همه شکارچی ها می دانندکه افتادن در آب دریاچه می تواند آخرین آب تنی عمرشان را رقم بزند؛ بنابراین کاری با لانه های نمک سود فلامینگوها در میان آب دریاچه ندارند و فلامینگوها نیز خوشحالند که کسی دوست ندارد به خانه هایشان نزدیک شود.
غذایی که فلامینگوها می خورند هم یکی از کامل ترین غذاهای دنیاست، خیلی ها معتقدند سیانوباکتری ها (که گاهی به غلط «جلبک سبز- آبی» نامیده می شوند) حاوی تمام مواد غذایی و معدنی و ویتامین های ضروری برای رشد ما هستندواز این رو در سراسر جهان مزارع کشت سیانوباکتر این روزها بیشتر و بیشتر می شود و درست همان غذای مورد علاقه فلامینگوها به صورت قرص های سبز رنگ فشرده به یک مکمل غذایی سالم (و به پیشنهاد برخی متخصصان تغذیه به «کامل ترین غذای آینده بشریت») به نام «اسپیرولینا» تبدیل شده اند.
فلامینگوهای کوچک تنها پرندگان خوشبخت این ناحیه نیستند. فلامینگوهای بزرگ نیز که خویشاوندان بزرگتر فلامینگوهای کوچک هستند، در همین منطقه و روی لانه هایی از گل جوجه هایشان را پرورش می دهند اما جالب ترین و عجیب ترین جانوران این دریاچه ماهی های تیلاپیای نمک دوستی هستند که البته زندگی در حاشیه چشمه های آب گرم کف دریاچه را به هر جای دیگری ترجیح می دهند.
دریاچه ای مملو از مرگ و زندگی
تصویر فلامینگوهای بی احتیاطی که کمی بیشتر از پاها و منقارهایشان را به آب دریاچه نطرون آلوده اندو بی درنگ لایه ضخیمی از شوره پر و بالشان را گرفته و همانجا زمینشان زده و پیکرشان را به کلی به مجسمه ای سنگی تبدیل کرده، از دیرباز برای مکتشفان شرق آفریقا آشنا بوده است.
حتی طرفداران مستندهای حیات وحش بارها تصویر جوجه فلامینگوهای بی احتیاطی که اندکاندک از پا به سنگ تبدیل می شوند، در این قبیل مستندها دیده انداما این بار یک عکاس حیات وحش به نام نیک برنت (Nick Brandt) با عکس هایی پرده از سرشت مرگبار این دریاچه برداشته است. او در کتاب تازه اش به نام «از سرزمین ستم زده» (Across the Ravaged Land) درباره این دریاچه می نویسد: «شوری و قلیای آب آنقدر زیاد است که جوهر روی قوطی نگاتیوهای من در چند ثانیه پاک شده است و همین قلیا هر جانداری را که درون آب افتاده باشد، بی درنگ به سنگ تبدیل می کند.»
جزییات آخرین لحظات مرگ این جانوران نگون بخت در پیکره های سنگی به جا مانده از ایشان کاملا مشهود است؛ از نوک زبان خفاش و موهای کوچک صورتش بگیرید تا پرهای عقابی که جالب ترین و مکاشفه آمیزترین اکتشافت حاشیه دریاچه نطرون به شمار می رود. هیچ راهی برای باز کردن بال ها یا گرداندن سرهای این جانوران وجودنداشت؛ بنابراین برای عکاسی از آنها فقط می شد این موجودات را برداشت و روی شاخه ای یا سنگی ثابتشان کرد و ازشان عکس گرفت.