مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری گفت: اقدامات لازم به منظور کاهش و کنترل فرسایش خاک در استان به صورت بسیار ناچیز انجام میشود و دلیل آن عدم وجود اعتبار کافی است.
به گزارش زیست آنلاین، علی محمدی مقدم، مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری، اظهار کرد: خاک منبع حیات، بستر تولید محصولات کشاورزی، زیستگاه گیاهی و جانوری، پالایشگاه آلودگیهای محیطی و در نهایت منبع نگهداری آب است.
وی افزود: طی سالهای اخیر در کشور ما آنچنان که به بحث آب پرداخته شده به خاک توجه نشده تا جایی که مقام معظم رهبری مسئله خاک را حیاتیتر از آب دانستند.
محمدی مقدم با بیان اینکه خاک برعکس آب تجدیدپذیر نیست و به طور متوسط هر سانتیمتر خاک ۶۰۰ تا ۷۰۰ سال زمان نیاز دارد تا از سنگ مادر تشکیل شود، تصریح کرد: مساحت کشور ما حدود ۱۴۵ میلیون هکتار است که در یک اقلیم خشک و نیمه خشک واقع شده بنابراین از لحاظ کمی و کیفی با محدودیتهای شدید منابع پایه خاک مواجه هستیم.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان با بیان اینکه فرسایش خاک در ایران یکی از چالش های مهم و اساسی و سالانه ۱۶ تن در هکتار است، افزود: فرسایش خاک در دنیا سه تا شش تن در هکتار است و در استان نیز ۲۰ تن در هکتار است و در برخی از حوزههای همانند حوزه آبخیز شیخ علیخان تا ۲۵ تن در هکتار رسیده است.
وی اظهار کرد: شرایط اقلیمی، بارندگی، توپوگرافی (پستی و بلندی) و عدم رعایت برخی اصول فنی همچون شخم موازی با شیب، از بین رفتن پوشش گیاهی (تخریب مراتع و جنگلها) از دلایل فرسایش خاک در استان است.
محمدیمقدم در خصوص کاهش و کنترل فرسایش خاک گفت: تکنیکهای مختلفی برای این کار وجود دارد و ایجاد پوشش گیاهی، شخم عمود بر شیب و از همه مهمتر آبخیزداری (مکانیکی،بیو مکانیک و بیولوزیک) است.
وی ادامه داد: اقدامات مکانیکی همچون ایجاد سازه (سدخاکی، بندهای سنگی ملاتی، گابیون، ژئوگرید و...) و اقدامات بیومکانیک همانند ذخیره نزولات آسمانی، ایجاد سطوح آبگیر، پیتینگ و... و بیولوژیک شامل جنگل کاری، کاشت گیاهان مرتعی و ایجاد سطوح سبز وجود دارد.
محمدیمقدم بیان کرد: تمام این اقدامات در استان به صورت بسیار محدود و ناچیز انجام میشود و دلیل آن عدم وجود اعتبار کافی است.
وی با اشاره به اینکه فرسایش خاک موجب تخلیه عناصر غذایی خاک است، اضافه کرد: یکی دیگر از مضرات فرسایش خاک ورود رسوب به مخزن سدها و تاسیسات است که موجب کاهش عمر مفید سدها میشود.
محمدیمقدم گفت: براساس آمار ارائه شده از سوی وزارت نیرو درآمد خسارت ناشی از ورود رسوب به مخزن سد احداث شده کارون (کارون ۳ و ۴ و ...) سالانه ۶۴ میلیارد تومان است و جالب این است که درآمد حاصل از این سد ۹۶۰ میلیارد تومان است و متاسفانه هیچ مبلغی از این درآمدصرف تثبیت حوزههای بالا دست این سدها نمیشود و وزارت نیرو از این امر غافل است.
وی تاکید کرد: پشنهاد میشود که پنج درصد درآمد حاصل از فروش برق و آب این سدها به تثبیت خاک در حوزههای بالا دست این سدها اختصاص داده شود تا با عملیات بیولوژیک و بیو مکانیک و حتی مکانیکی از ورود رسوب به مخزن سدها جلوگیری شود.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان تصریح کرد: یکی از مشکلات فرا روی منابع طبیعی کمبود اعتبارات آبخیزداری و آبخوانداری طی سالهای گذشته بوده به گونه ای که مجموع اعتبار تخصیص داده شده در دو دهه گذشته کمتر از ۴۰ میلیارد تومان بوده در حالی که اعتبار هزینه شده فقط برای احداث یک سد مثل کارون چهار حدود ۱۵۰۰ میلیارد تومان بوده است.
محمدیمقدم گفت: خوشبختانه امسال با توجه به دستور مقام معظم رهبری برای نخستین بار ۲۰۰ میلیون دلار از محل صندوق توسعه ملی به آبخیزداری و آبخوانداری اختصاص داده شده است که سهم استان ما ۱۷.۵ میلیارد تومان است و به منظور اجرای ۹۰ پروژه در ۳۰ حوزه آبخیز استان هزینه میشود که از این میزان، تاکنون سه میلیارد تومان به چهارمحال و بختیاری تخصیص داده شده است و در ۹ شهرستان استان در حال انجام است.
وی خاطرنشان کرد: احیای مرغ خانمیرزا و تغذیه سفرههای زیرزمینی دشت خانمیرزا از مهمترین پروژههای آبخیزداری و آبخوانداری در سال جاری در استان هستند.
چندی پیش در دی مال ۱۳۹۵، معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی چهارمحال و بختیاری اعلام کرده بود، استان چهارمحال و بختیاری با توجه به ویژگیهای طبیعی از جمله شیب زیاد و کوهستانی بودن و بارندگیهای متمرکز و شدید از نظر تخریب خاک بسیار آسیبپذیر است. در ادامه به ارائه بخش هایی از صحبت های او پرداخته شده است.
فرسایش خاک در چهارمحال و بختیاری شدید استحسین بهرامی در گفت و گو با خبرنگار ایسنا – منطقه چهارمحال و بختیاری – اظهار کرد: متأسفانه بهرهبرداری غیراصولی از اراضی کشاورزی، مراتع و جنگلهای استان باعث فرسایش شدید خاک شده است.
وی افزود: تخریب و فرسایش خاک در یک اکوسیستم، امکان برگشت اکوسیستم به حالت اولیه را غیرممکن میکند.
بهرامی میزان فرسایش خاک در استان را ۲۰ تن درهکتار در سال دانست و گفت: این میزان فرسایش در استان پنج برابر میزان طبیعی فرسایش است و با این وجود امکان جبران خاک از دسترفته توسط فرایندهای طبیعی خاکسازی نیست.
معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی استان خاطرنشان کرد: فرایند خاکسازی، فرایند پیچیده و وابسته به زمان است و برای تشکیل یک سانتیمتر خاک بسته به نوع اقلیم ۳۰۰ تا ۱۰۰۰ سال زمان لازم است.
وی با اشاره به اینکه چهارمحال و بختیاری در حوزه آبخیز زایندهرود و کارون واقع شده است، تصریح کرد: فرسایش خاک علاوه بر خسارتهای موجود مانند کاهش تولید در بخش کشاورزی و حاصلخیزی باعث افزایش هزینههای جبران حاصلخیزی خاک میشود و آثار سوء بر تغذیه آبخوانها و سفرههای آب زیرزمینی میگذارد.
بهرامی اظهار کرد: به دلیل بالادست بودن استان، خسارت ناشی از فرسایش خاک به مراتب به استانهای پایین دست نیز منتقل خواهد شد و حجم عظیمی از رسوب وارد سدهای زایندهرود، کارون ۳ و کارون ۴ که با صرف هزینه گزاف احداث شدند، میشود.
معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی استان در ادامه افزود: سالانه ۲۵ میلیون تن رسوب وارد سدهای حوزه کارون میشود که خسارت ریالی آن حداقل سالانه معادل ۶۴۰ میلیارد ریال است.
وی خاطرنشان کرد: خاک به عنوان اصلیترین منابع حیاتی است که لازم است از آن در برابر عوامل فرسایش محافظت کرد.