پایش آنلاین هوا چیست؟

به گزارش زیست آنلاین، امروزه زندگی مدرن و پیشرفت های عظیم تکنولوژی، از عوامل ایجاد آلودگی هوای شهری، آلودگی های صنعتی و زیست محیطی، محسوب می شوند که سلامتی بسیاری از مردم را به خطر انداخته و موجب مرگ ومیر بسیاری شده است، به همین منظور ایستگاه‌ها و سامانه های پایش لحظه ای و کیفی آلودگی هوا به منظور اعلام وضعیت لحظه‌ای کیفیت هوای مناطق مختلف راه اندازی شده و این امر امکان آن را فراهم می سازد تا مردم بتوانند اطلاعات شاخص آلودگی هوای نزدیک محل زندگی خودشان و یا آلودگی ایجاد شده در صنایع گوناگون را در آن مشاهده نمایند.

پایش آنلاین هوا چیست و چگونه صورت می گیرد؟پایش آنلاین آلاینده های هوا در نقاط مختلف، توسط ایستگاه سنجش و پایش صورت می گیرد. این ایستگاه ها میزان غلظت ذرات معلق و گازهای آلاینده از جمله NOX ،CO ،PM۱ PM۲.۵ ،PM۱۰ ،CO۲ ،NH۳ ،H۲S ،O۳ ،SO۲ و پارامتر های دیگر هواشناسی مانند دما، فشار، رطوبت و ... اندازه گیری می کنند. ایستگاه سنجش آلودگی در محل هایی قرار می گیرند که کیفیت واقعی هوا را گسترش دهند. همچنین می توان داده های بدست آمده را توسط تابلوهای میزان آلودگی هوا در سطح شهر در معرض دید قرار داد.

بیشتر بخوانید: انواع پایش محیط زیست کدامند پایش آنلاین هوا

وضعیت پوشش ایستگاه های پایش آلودگی هوا در سراسر کشورموضوع پایش لحظه ای و یا آنلاین هوای محیطی توسط استقرار ایستگاه های آنلاین، یکی از سیاست های در نظر گرفته شده دولت در خصوص اطلاع رسانی، شفاف سازی و ارائه اطلاعات دقیق به مردم در زمان مناسب و به صورت آنلاین بود، این سیاست اجرایی دولت توانست در طول مدت کوتاهی، در سراسر استانهای کشور، پوشش بسیار مناسبی از ایستگاههای پایش کیفی هوا ایجاد گرداند، به طوری که امروزه ۱۹۰ ایستگاه در کشور مستقل هستند و از این میان ۱۱۵ ایستگاه در کل کشور آنلاین شده‌اند و اطلاعات آنها «برخط» ارائه می‌شود.

ایستگاه های پایش هوای مستقر در تهرانتعداد ۲۹ ایستگاه پایش هوا در تهران مستقر هستند و به صورت ۲۴ ساعته در خصوص پایش کیفی هوا فعالیت می کنند، لازم به ذکر است که این پایش با روش های استاندارد بین المللی APE و AN انجام می‌شود و تمام پایش های ذره ای لازم را انجام می دهند.

نحوه کارکرد ایستگاه های پایش الودگی هوابه طور کلی، شاخص کیفیت هوا شاخصی است که برای اطلاع رسانی عمومی اندازه گیری می‌شود در واقع این شاخص می تواند ساکنان یک منطقه را مطلع سازد که با چه سطحی از الودگی مواجه هستند. به همین منظور و برای ارائه این شاخص آلاینده های مونواکسید کربن، دی اکسید نیتروژن، دی اکسید گوگرد، ازن و ذرات معلق شامل ذرات زیر میکرون و ذرات زیر ۲.۵ میکرون اندازه گیری می‌شود.
به طور میانگین، روزانه در حدود ۳۰ تا ۵۰ ثانیه یک بار، غلظت این آلاینده ها توسط ایستگاه های آنلاین پایش آلودگی هوا اندازه گیری و پس از آن با استانداردهای مجاز سنجیده میگردد، در نهایت برای هر آلاینده شاخصی بدست می آید که بزرگترین عدد را به عنوان شاخص از سوی این ایستگا ها، اعلام می گردد.

ضرورت راه اندازی ایستگاه های پایش کیفی هوا همان طور که میدانید، ذرات زیر ۱۰ میکرون در بخش های فوقانی دستگاه آلاینده تنفسی تاثیر می گذارد و ذرات زیر ۲.۵ میکرون به نواحی تحتانی دستگاه تنفسی می روند و آنجا ماندگار می شوند. این ذرات ناشی از فعالیت های صنعتی هستند که خاصیت سرطان زایی و اثرات بسیار مخرب روی دستگاه تنفسی دارند و می توانند وارد گردش خون هم بشوند. از این رو لزوم انجام اقدامات پیشگیرانه برای حفظ کیفیت محیط، آن هم به صورت حساب شده و بنیادین باشد احساس می شود.
به بیان شفاف تر، اطلاعات این سامانه می تواند در برنامه‌های شخصی شهروندان و همچنین به دلیل آنکه کشور ما در معرض طوفان های گردوغبار قرار دارد موثر واقع شود، همیچنین با استقرار آن در مراکز صنعتی و کارخانه ها، می توان بر مجموعه اقدامات صورت گرفته آن ها به شکل منظم کنترل و نظارت داشت.

تاثیر ایستگاه های پایش کیفی هوا در مدیریت آلایندگی هوا اندک استذکر این نکته ضروری است که راه اندازی این ایستگاه ها صرفا به جهت نظارت بهتر وبیشتر و مدیریت بهتر ذرات آلاینده خواهد بود و به شکل مستقیم در کاهش سطح آلایندی تاثیری ندارد و یا بهتر است بگوییم، تاثیر ایستگاه های پایش کیفی هوا در مدیریت آلایندگی هوا اندک است.
به بیان شفاف تر، از طریق ایستگاه های پایش کیفی هوا می توان سطح آلایندگی هوا و پراکنش جغرافیایی و زمانی گردوغبار را رصد و آن را به گونه ای مدیریت کرد اما نمی توان آن را به عنوان راهکار موثر در مدیریت آلودگی هوا به حساب آورد.

مزایاي ایستگاه هاي پایش آلودگی هوا:۱. حساسیت بالا (میزان بالای آشکارسازی)
۲. دقت و صحت بالای داده ها
۳. قابلیت ذخیره بلند مدت داده ها در دیتالاگر
۴. قابلیت گزارش گیری به صورت جدول و نمودار
۵. قابلیت بررسی روند تغییرات آلاینده ها در مدت زمان طولانی
۶. قابلیت اتصال به شبکه و گزارش گیری و انجام تنظیمات و چک کالیبراسیون از طریق آن مشکلات مربوط به ایستگاه های پایش هوایکی از معضلات مهم راه انداری ایستگاه های پایش لحظه ایو آنلاین آلودگی هوا هزینه بالای مور نیاز آن می باشد، علاوه بر آن، مدل‌ها و برندهای این ایستگاه‌ها نیز یکی از چالش های موجود در این زمینه به شمار می رود.
بر طبق آخرین آمار از هزینه سرمایه گذاری مورد نیاز برای راه اندازی هر ایستگاه های پایش هوای آنلاین، این مبلغ در سال ۹۱ معادل ۷۰۰ میلیون ریال و در سال ۱۳۹۶ معادل یک میلیارد تومان هزینه ثابت، گزارش شده است، نکته قابل توجه دیگر در خصوص هزینه های متغیر این ایستگاه ها می باشد، به نحوی که کلیه ایستگاه های پایش آلودگی هوا هر ساله چیزی در حدود ۴۰ میلیون تومان هزینه نگهداری نیز به خود اختصاص می دهند.

سامانه های آنلاین پایش آلودگی هوادر خصوص ملاحظات مهم مدیریت زیست محیطی با نظارت مستقیم بر کیفیت هوا، سامانه های متعدد الکترونیکی نیز در این زمینه وجود دارند، که از جمله آن ها می توان به AQMS.DOE.IR، airnow.tehran.، epmc.mashhad، اشاره نمود، این سامانه ها به صورت مستقیم و به راحتی دسترس همه شهروندان ایران است و مردم می توانند اطلاعات شاخص آلودگی هوای نزدیک محل زندگی خودشان را در آن مشاهده کنند.

معيارهاي فني انتخاب سامانه پايش لحظه اي و برخط منابع آلودگي (منابع ثابت آلودگي هوا)نحوه پایش مستمر آلاینده ها (هوای محیط – دودکش – پساب) در جهان در حال تغییر است. تغییرات حاصل در استانداردها و مقررات بین المللی برای پایش و گزارش دهی آلاینده ها باعث ایجاد تغییرات اساسی در انتخاب، نصب، معتبر سازی و کارکرد تجهیزات پایش آنلاین می شود. در بسیاری کشورهای جهان این تغییرات در حال انجام و اجرایی شدن هستند و اثر دراز مدتی در نحوه پایش آلاینده ها خواهند داشت.
همچنین در این خصوص معیارهای مناسب فنی از سوی سازمان ملي استاندارد ايران اعلام شده است، و پیروی از آن ها به منظور ایجاد رویه یکسان در امر ارزیابی فنی در فرآیند خرید سامانه پایش لحظه ای و برخط، ضروری می باشد.

پارامتر های مورد پایش:پارامتر های مورد پایش بسته به نوع پایش محیط زیستی متفاوت هستند، به طور مثال پارامتر های مورد اندازه گیری در آب های سطحی، زیر زمینی و دریایی، منابع کاملا متفاوتی از پارامتر های آلودگی هوا در بردارند، اما به طور کلی، تمامی واحد های مشمول ارزیابی محیط زیستی موظف اند تا در محدوده تاثیر گذاری ناشی از فعالیت واحد تحت پوشش، منابع زیستی (آب و هوا) را به شکل لحظه ای و برخط پایش نمایند.
لازم به ذکر است، پارامترهای شاخص هوا شامل: O۳, CO, NOx, SO۲, PM۱۰, PM۲.۵ و BTEX می باشد.

نظارت بصري بر سامانه هاي پايش لحظه اي و برخطمطابق با استاندارد، کلیه واحد های مشمول پایش لحظه ای و برخط باید از سامانه نظارت بصری توسط دوربین مدار بسته استفاده نمایند. این امر برای نظارت و تطبیق داده های نمایش داده شده بر رو نمایشگر دستگاه های پایش لحظه ای و برخط با داده های ارسالی بر بستر اینترنت استفاده می شود.
در خصوص پایش آلودگی هوا یکی دیگر از عواملی که پایش آن در این بخش مورد اهمیت می باشد، موضوع پایش گازهای خروجی از محل دودکش ها می باشد.

پایش آنلاین گازهای خروجی از دودکشپایش آنلاین گازهای خروجی از دودکش در مرحله اول توسط آنالایزرهای گاز صورت می‌گیرد. هریک از انواع آنالایزرها نوع خاصی از گاز را در دامنه و محدوده اندازه گیری معین ، محدوده دمایی خاص و دقت تعیین شده اندازه گیری می کنند. عمدتا این آنالایزرها در محدوده مادون قرمز و ماوراء بنفش طیف نوری کار می کنند. همچنین دارای پورت های ارتباطی با انواع پروتوکل ها می‌باشند. در مرحله بعد اطلاعات اندازه گیری شده توسط یک سیستم ارسال اطلاعات شامل سخت افزار و نرم افزار به مراکز نظارتی نظیر سازمان حفاظت محیط زیست ارسال می‌شوند.

ملاحظات فني اختصاصي پايش لحظه اي منابع ثابت آلودگي هوا (خروجي دودکش)سامانه های پایش لحظه ای و برخط آلاینده های خروجی دودکش ها به دو دسته پایش ذرات و گاز ها تقسیم بندی شده و هریک دارای مشخصات فنی و روش های کارکرد خاص خود هستند. با توجه به تنوع سامانه ها و حساس بودن شرایط نصب و کارکرد آن ها ، استفاده از سامانه های یکپارچه برا نمونه گیری مستقیم از دودکش و اندازه گیر غلنت آلاینده خروجی از آن به صورت پیوسته پیشنهاد می گردد، و ارزیابی فنی سامانه ها مبتنی بر ضوابط و معیار های علمی و استاندارد های مرجع بسیار حایز ا همیت است.

هر سامانه پایش لحظه ای و برخط شامن بخش های زیر می باشند:سامانه نمونه گیری
سامانه ثبت و جمع آور اطلاعات
آنالایزر گاز یا ذراتسامانه نمونه گیر، شامل تجهیراتی است که نمونه را از دودکش گرفته و به آنالایزر منتقل میکند. سامانه های پایش لحظه ای و برخط بر اساس نوع طراحی، حساس بودن شرایط نصب و کارکرد به دو گروه استخراجی و در محل تقسیم بندی می شوند. سامانه های پایش لحظه ای و برخط به روش استخراجی شامل سامانه ایی نظیر پراب، شیلنگ نمونه برداری ، فیلتر و ... است که نمونه را از دودکش گرفته و آن را قبل از ورود به آنالایزر آماده سازی میکند که این امر سرب افزایش دقت نتایج حاصله از آنالایزر میشود. در سامانه های در محل آنالیز در محن نصب آنالایزر انجام میشود.
سامانه های پایش لحظه ای و برخط در محل، دارای آنالایزر هایی هستند که به صورت مستقیم در داخل دودکش نصب می شوند. سامانه های پایش لحظه ای به صورت استخراجی به وسیله پراب نمونه برداری ، نمونه را از دودکش گرفته و ضمن عبور نمونه از فیلتر های مناسب و حذ ف ناخالصی ها و آب موجود در آن، نمونه را برای آنالیز به سمت آنالایزر که در محیطی جداگانه و محافظت شده قرار داده شده است هدایت می کند.
آنالایزر شامل سامانه ها و قطعات الکترونیکی و شیمیایی است که مقدار پارامتر مورد نظر یا غلظت آلاینده را اندازه گیری می نماید.
سامانه ثبت و جمع آوری اطلاعات، ب انتقال داده به مراکم کنترل و همچنین کنترل عملکرد کلیه سامانه های پایش لحظه ای و برخط را به عهده دارد.

به طور کلی می توان گفت، ویژگی های یک سامانه پایش معتبر شامل موارد زیر است:

ویژگی های یک سامانه پایش معتبرسامانه پایش امکان نمایش پارامترهای اندازه گیری را داشته باشد.
امکان تعریف سیگنال های مورد نیاز برای نمایش آلارم را داشته باشد.

برای پایش آلاینده های خروجی از یک یا چند دودکش به طور همزمان و نیز سایر پارامتر های گاز خروجی از دودکش مانند میزان غبار، دما، فلو و فشار می توان از یک سامانه پایش لحظه ای و برخط به صورت استخراجی استفاده کرد.
یک سامانه پایش لحظه ای را میتوان برای پایش یک یا چند آلاینده به طور همزمان و نیز سایر پارامترهای جریان گاز دودکش طراحی نمود. معمولا ترکیبات گازی ، ذرات معلق، تیرگی و فلوی حجمی پارامترهایی است که توسط سامانه های پایش لحظه ای اندازه گیری می شود.

در شکل زیر انواع روش های نصب سامانه های پایش لحظه ای گاز دودکش نشان داده شده است:

انواع روش های نصب سامانه های پایش لحظه ای گاز دودکش

استاندارد محل نصب سامانه هاي پايش لحظه اي و برخط منابع ثابت آلودگي هواتعیین صحیح محل نمونه برداری از اهمیت بالایی برخوردار می باشد و عوامل بسیار زیادی در تعیین این نقطه موثر است.

در این خصوص توجه به موارد زیر ضروری است:
-۱ الگو جریان گازهای دودکش در مقطع مورد نظر.
-۲ پروفایل غلظت پارامترهای مورد اندازه گیری در مقطع.
-۳ مسیر ورودی و خروجی در مقطع مورد نظر.
-۴ میزان دسترسی در مقطع اندازه گیری
-۵ دسترسی برای سرویس سامانه اندازه گیری .
-۶ وجود یا امکان ساخت سکو مناسب برا سروی یا جابجایی دستگاه.
-۷ وجود مکان مناسب برا اندازه گیری های مرجع در محل مورد نظر.
-۸ اجتناب از تداخل و مزاحمت به سبب هوای رقیق سازی .
-۹ عدم نمونه برداری در مسیر دودکش چنانچه از جریان فشار هوای محیط برای ایجاد جریان گاز دودکش به سمت بالا استفاده می گردد.
-۱۰ اندازه گیری عمود بر جریان صورت پذیرد.
-۱۱ خمش و عوامل مزاحم داخلی در محن اندازه گیری وجود نداشته باشد.
-۱۲ عدم تغییر در سطح مقطع در محل اندازه گیری .

ارزیابی یکی از راه‌های مقابله با آلودگی هوابر اساس گزارشات منتشر شده در زمینه راه های مقابله با آلودگی هوا می توان، گفت اولین گام برای حل مشکل آلودگی هوا ارزیابی است. بر این اساس از احداث سامانه های پایش می توان به عنوان اولین گام به منظور مقابله با الودگی هوا نام برد، در واقع با به دست آوردن اطلاعات از این بخش می توان در مرحله بعد می‌توان گامهایی برای کاهش آلودگی هوا برداشت که عبارتند از:
▪ کاهش آلودگی از مبدا: ساخت و طراحی وسایل نقلیه موتوری که از حداقل سوخت استفاده کنند.
▪ تبدیل سوخت خودروها به CNG در مقابل بنزین و نیز کاهش واردات بنزین.
▪ ارایه برنامه‌های آموزشی در رابطه با کاهش مصرف سوخت از طرق مختلف مانند آموزش تعمیر و نگهداری خودروها، الگوهای رانندگی و عوامل موثر بر میزان مصرف سوخت خودرو.
▪ استفاده از رسانه های همگانی (رادیو، تلویزیون، مطبوعات و... ) و فعالیت های سازمان یافته برای آموزش و افزایش دانش در باره تهدیدهای آلوده کننده های هوا.
▪ استفاده از وسایط نقلیه همگانی ، دوچرخه یا پیاده طی کردن.
▪ خارج کردن صنایع آلاینده از محدوده شهری.
▪ از رده خارج کردن خودروهای قدیمی و فرسوده با حفظ حقوق صاحبان آن ها.
▪ استفاده از انرژی های تجدید پذیر از جمله انرژی خورشید ،باد، انرژی گرمایی اقیانوس ها ،انرژی امواج آب و انرژی جذر و مد اقیانوس ها، بیوگاز.
▪ درختان و گیاهان ریه زمین هستند و یک ضرورت اساسی برای بهداشت زیستی این سیاره، پس قطع هر درخت تاثیر جهانی برجای خواهد گذاشت.
در نهایت ذکر این نکته لازم است که جهت حصول به توسعه پایدار و کاهش آلاینده های محیط زیست و گازهای گلخانه ای لازم است که پایش پیوسته آلاینده های محیط و خروجی منابع صنعتی طبق استانداردهای قابل ردیابی و معتبر انجام گیرد، در واقع با اعمال و تطابق با دستورالعمل تضمین کیفیت می توان قضاوت صحیحی از معتبر بودن نتایج تجهیزات پایش مستمر آلودگی در چهارچوب جهانی بدست آورد.
البته لازم به ذکر است که متولی حفاظت از محیط زیست و قانون گذار باید دستورالعملی برای نحوه انتخاب، نصب، تنظیم و کاربری این تجهیزات تهیه و به صنایع اعلام نماید.

https://zistonline.com/vdcdkn05.yt0no6a22y.html