مشکل آب بود یا گاندو؟!

به گزارش زیست آنلاین، در پهنه استان سیستان و بلوچستان که عنوان دومین استان پهناور کشور را یدک می کشد 5994 روستا جا خوش کرده که میانگین فاصله بین روستاها از یکدیگر 45 کیلومتر است. از شمال تا جنوب این استان 1300 کیلومتر و از غرب تا شرق آن 400 کیلومتر فاصله است.

طی سال های گذشته آسمان و زمین رنگ بخل خود را به رخ این استان کشیده اند. به طوری که خشکسالی حدود 19 سال گلوی سیستان و بلوچستان را گرفته و عاقبت این استان با حجم مرده سدها و عنوان فراخشک گره خورده بود. انچه در نهایت دست این استان را گرفت و تا حدی از گودال بحرا آب بیرون کشید بارندگی ها ابتدای سال جاری بود.

آمارها حاکی از آن است که متوسط میزان بارندگی در سال آبی 1397_1396 در سیستان و بلوچستان 27 میلیمتر بود که قابل مقایسه با مناطق پربارش کشور نیست و با اینکه این میزان در سال آبی 1398_1397 که بهترین سال آبی برای کل کشور بوده به حدود 95 میلیمتر رسید، سیستان و بلوچستان هنوز تا میانگین 10 ساله 139 میلیمتر فاصله دارد.

اما زمانی که باران بر تن خشک این استان نشست کم تر کسی گمان می کرد در قلب گودال های آبی احیا شده، موجودی به نام "گاندو" در کمین باشد تا این بار به جای حسرت آب، حسرت امنیت بر دل ساکنان سیستان و بلوچستان بنشاند. مرور اخبار این استان نشان می دهد طی دو هفته گذشته گاندوها دست یک دختربچه را خوردند و به پای پسربچه ای نیز حمله کردند.

اخباری که بلافاصله بعد از انتشار ذهن رابه سمت عدم دسترسی مردم به آب کشاند و انگشت اتهام به سمت وزارت نیرو گرفته شد. در اخبار مطرح شد مردم برای تامین آب مجبور هستند به گودال های آبی مراجعه کنند و در نهایت مورد حمله گاندو قرار می گیرند.

چابهار تشنه یک قطره آب است

در این راستا عبید ملک رئیسی،یکی از ساکنان بومی استان سیستان بلوچستان با اشاره به گفته های مسئولان درمورد تعداد افرادی که در این استان به آب آشامیدنی دستری ندارند، گفت: به حدود 700 هزار نفر در سرتاسر استان سیستان و بلوچستان با تانکر آب رسانی می شود و سهمیه هر نفر در یک شبانه روز 15 لیتر است اما در برخی اوقات این میزان هم به آن ها تعلق نمی گیرد.

وی با اشاره به مباحثی مبنی بر انتقال آب از دریا به استان های مرکزی کشور، اظهار کرد: درحالی انتقال آب دریا به استان هایی مانند سمنان و مشهد مطرح است که شهرستان چابهار در کنار آب های آزاد واقع شده اما برخی مردم در این استان به آب آشامدینی دسترسی ندارند. چرا شهری که در کنار آب های آزاد قرار دارد و با بحران بی آبی مواجه است باید بی آب بماند اما به شهرهای دیگر آب برسد؟چابهار تشنه یک قطره آب است.

این ساکن بومی استان سیستان و بلوچستان در ادامه با بیان اینکه دو سد زیردان و پیشین در استان سیستان و بلوچستان پر از آب هستند، افزود: در این استان موضوع بحران آب و بی آبی مطرح نیست بلکه مدیریت آب است.چاه های استان پر از آب هستند و می توانند حدود 60 الی 70 درصد آب زاهدان را تامین کنند با اینحال مردم زاهدان آب ندارند.

ملک رئیسی ادامه داد: بسیاری از مردم روستا از هوتگ استفاده می کنند. هوتگ گودالی است که از آب باران تشکیل شده و انسان و احشام از ان به صورت مشترک استفاده می کنند. برخی روستاها با تانکر آب رسانی می شود. گاهی سهم یک روستا 20 تانکر است اما فقط 9 تانکر آب رسانی می کنند و با رشوه امضا می گیرند که 20 تانکر به روستا آمده است.

محیط بان نداریم!

وی با اشاره به اتفاقاتی که اخیرا در استان سیستان و بلوچستان رخ داده و گاندو به دست و پای دختر و پسربچه ای حمله کرده است، اظهار کرد: در این منطقه باید محیط بان حضور داشته باشد اما محیط بان به تعداد کافی وجود ندارد. همچنین در نقاطی که گاندوها وجود دارند باید علائم هشدار دهنده وجود داشته باشد که این اقدام هم صورت نگرفته است. از طرف دیگر اگر مردم به آب نیاز نداشته باشند به سمت این گودال ها نخواهند رفت.

خبری از تانکر نیست

این درحالی است که صادق جدگال، ساکن بومی یکی از روستاهای استان سیستان و بلوچستان از وجود آب لوله کشی در خانه مردم در برخی روستاها خبر داد و به ایسنا گفت: گاهی که آب نیست از هوتگ آب برداشت می کنیم. هوتگ ها قبلا که آب نبود ایجاد شده اند و اکنون حفاظ ندارد. البنه برخی روستاها هم آب ندارند. مردم تشنه هستند بچه ها مجبورند از هوتگ آب بردارند. به برخی روستاها با تانکر آب رسانی می شود اما در برخی روستاها خبری از تانکر نیست.

آب هست اما تصفیه شده نیست

از سوی دیگر یکی دیگر از ساکنان روستای این استان نیز از عدم وجود آب تصفیه شده خبر داد و افزود: در برخی روستاها لوله کشی آب هست اما آب تصفیه نشده است. یک نفر آب شیرین کن تاسیس کرده و ما آب را برای تصفیه می بریم که هزینه آن لیتری هزار تومان است. کدورت آب بالا است.

مشکل اب نداریم، برای گاندو فکری کنند

یکی از ساکنان بومی روستای کهیربرز، روستایی که گاندو به یک پسربچه حمله کرده بود، گفت: درحال حاضر مشکل آب نداریم و همه خانه ها لوله کشی آب دارند. بهتر است مسئولان برای گاندو فکری کنند. بچه ها برای بازی به باغ و کنار آب می روند و مورد حمله قرار می گیرند. باید آب ها حفاظ داشته باشند.

همچنین چند کودک ساکن این روستا توضیح دادند که درحالی که هوتگ در سمت دیگر جاده قرار داشته و با روستای کهیربرز فاصله دارد، چندین بار متوجه حضور گاندو در این روستا شده اند.

همت روستاییان در ذخیره آب

درحالی که لوله کشی آب به برخی روستاها رسیده است، روستاهایی هستند که همچنان از این امکان فراهم نبوده و خودشان دست به ذخیره آب زده اند. یکی از اهالی روستای سیدآباد در این مورد توضیح داد: برخی اهالی روستا با هزینه خودشان مخزن ذخیره ای ساخته اند و از رودخانه سرباز آبی را برای ذخیره و برای مصارف شرب، شست و شو و نظافت به روستا می آورند. آب تصفیه شده نیست و اگر کسی مریض شود به دکتر می رود.

وی درمورد حمله گاندو به بچه ها توضیح داد: بچه وقتی میبیند آب بعد از این همه خشکسالی آمده هیجان زده می شود و برای آب تنی به داخل هوتگ می رود.

خشکسالی خلق و خوی گاندوها را تغییر داد

یکی دیگر از اهالی روستای کهیربرز درمورد حمله گاندو به کودکان گفت: گاندوها سال های سال است که کنار مردم سیستان و بلوچستان زندگی می کنند. زمانی که خشکسالی شد محیط زیست گاندوها را جمع کرده و برای حفاظ به منطقه ای حفاظت شده برد. در آنجا نوع تغذیه گاندوها تغییر کرد و به گوشت و خون خوردن عادت کردند!

51 درصد مردم سیستان و بلوچستان در روستا زندگی می کنند

روستاییان درحالی از آب رسانی با تانکر، عدم تصیه آب و قطع بودن آب صحبت کردند که عبدالاحد ریگی، مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب روستایی استان سیستان و بلوچستان از اجرای 18 طرح آب رسانی به 2015 روستای این استان خبر داده و توضیحاتی درمورد انتقادات مردم ارائه کرد.

ریگی، با تاکید بر اینکه درحال حاضر بخشی از نیازهای مردم روستاهای سیستان و بلوچستان از طریق تانکر برطرف می شود، اظهار کرد: این روال تا زمانی که 18 طرح ابرسانی به روستاها تکمیل شود ادامه دارد. 51 درصد جمعیت سیستان وبلوچستان در روستاها زندگی می کنند. به عبارت دیگر از جمعیتی بالغ بر 2.8 میلیون نفر این استان ، یک میلیون و 417 هزار نفر در روستا زندگی می کنند که از این تعداد یک میلیون و 150 هزار نفر به آب آشامیدنی دسترسی دارند.

هوتگ حتی در روستاهایی که لوله کشی آب دارند وجود دارد

وی در ادامه با اشاره به استفاده مردم روستا از هوتگ، اظهار کرد: هوتگ ها که گودال های آب طبیعی یا ساخته دست بشر هستند، جزو زندگی مردم سیستان و بلوچستان شده اند. هوتگ در این استان سابقه تاریخی دارد و کار جدیدی نیست. هدف از ایجاد آن نگه داری آب در زمانی بارندگی است. سیستان و بلوچستان جزو مناطق کم بارش کشور محسوب می شود و از منطقه خشک عبور کرده و به منطقه فراخشک رسیده است. به همین دلیل مردم آب باران را ذخیره می کنند.

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب روستایی استان سیستان و بلوچستان ادامه داد: در برخی روستاها شبکه آب رسانی وجود دارد اما کنار روستا هوتگ نیز وجود دارد. در واقع مردم گودال را به دلیل نیازشان به آب پر نمی کنند.

چگونه از آب سم پاشی شده برای شرب استفاده می شود؟

ریگی درمورد مالکیت هوتگ ها توضیح داد: حقوق مالکانه هوتگ ها متعلق به اشخاص است. شخص ممکن است معتمد روستا، دهیار یا شورا باشد، گاهی هم هوتگ از سال ها قبل وجود داشته و سکونت گاه ها در کنار آن احداث شده است. در ایام گذشته بهترین منبع برای مصارف دامی و حتی باغچه های کوچک هوتگ بوده است. به مرور سطح بهداشت عمومی ارتقا پیدا کرده و خواهد کرد و یکی از شاخص های مهم سطح بهداشت عمومی نیز آب است. به همین دلیل آب هوتگ در گذشته مصارف شرب داشته اما اکنون مصارف دامی و کشاورزی دارد.

وی ادامه داد: این موضوع مطرح شده است که مردم برای تامین آب شرب به هوتگ ها مراجعه می کنند، درحالی که هوتگ ها برای جلوگیری از بیماری سم پاشی می شوند، پس چگونه می توان برای شرب مورد استفاده قرار بگیرد؟! البته ممکن است مردم در فصولی از سال استفاده بهداشتی داشته باشند و مشکلی ایجاد نمی شود.

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب روستایی استان سیستان و بلوچستان درمورد امنیت هوتگ توضیح داد: حقوق مالکانه هوتگ ها متعلق به اشخاص است و بحث حفاظت فیزیکی آن هم مهم است اما از آنجایی که متعلق به اشخاص است حفاظت فیزیکی آن هم بر عهده اشخاص است. البته لازم نیست اطراف آن دیوار بکشند و با مصالح طبیعی منطقه مانند شاخه های درخت هم می توان برای آن حصار ایجاد کرد که نه انسان نه احشام به آن دسترسی نداشته باشند چه برسد به بچه های کوچک.

به گفته ریگی هوتگ ها اکثرا در شهرستان چابهار قرار گرفته اند.712 هوتگ در این منطقه است. تعداد روستاهای این شهرستان بالغ بر 435 روستا است و به ازای هر روستا تقریبا 1.5 هوتگ وجود دارد.

انعقاد حفر 120 حلقه چاه در سطح استان سیستان و بلوچستان

وی در ادامه با بیان اینکه میانگین کشوری درصد سکونت در روستاها در کشور 25 تا 27 درصد است، عنوان کرد: این میزان در استان سیستان و بلوچستان 51 درصد است. به طور کلی یک میلیون و 150 هزار نفر روستایی در این استان دارای سامانه آبرسانی هستند. منظور از این سامانه تاسیسات آبی است.

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب روستایی استان سیستان و بلوچستان با اشاره به خشکسالی 19 ساله این استان اظهار کرد: مرکز و جنوب استان متکی به آب های زیرزمینی هستند که ارتباط مستقیم با بارندگی ها دارد. در مرکز و جنوب استان 617 چاه وجود دارد که سال گذشته 158 چاه را کف شکنی کردیم تا عمیق تر شود و بتوانیم شرایط موجود را برای مردم حفظ کنیم. اما زمانی که به سنگ کف می رسیم باید به دنبال چاه جایگزین برویم. در حال حاضر 120 حلقه چاه در سطح استان چاه جایگزین دارند و با توجه به رشد جمعیت در استان قرارداد حفر چاه منعقد کردیم. بخشی از چاه ها در تابستان امسال وارد مدار شده است و بخشی در شش ماه دوم سال وارد مدار می شود.

ریگی ادامه داد:15 هزار کیلومتر در سیستان و بلوچستان خطوط انتقال و شبکه برای یک میلیون و 150 هزار نفر وجود دارد و 1261 روستا نیز با تانکر آب رسانی می شود. البته ممکن است مردم 24 ساعت آب نداشته باشند. این برمی گردد به ذخیره و وضعیت سفره های آب های زیرزمینی. امسال که بارندگی داشتیم سطح دستری مردم به آب بیشتر شده است.

بخشی از مردم 24 ساعته دسترسی به آب ندارند

وی با بیان اینکه به ازای هر لیتر در ثانیه باید 95 تا صد خانوار تحت پوشش قرار بگیرند، گفت: چاهی داریم که از آن نیم لیتر در ثانیه برداشت می کنیم درحالی که برداشت کم تر از پنج لیتر از نظر اقتصادی توجیه ندارد. زیرا باید باید خط برق اجرا شود، پمپاژ شود، پمپ وجود داشته باشد و... این هزینه هایی است که متحمل می شویم تا سطح دسترسی مردم را آب سالم ارتقا دهیم.

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب روستایی استان سیستان و بلوچستان در ادامه با بیان اینکه طبق استانداردها میانگین دسترسی آب به ازای هر مشترک 140 لیتر در شبانه روز است، اظهار کرد: میانگین تاسیسات استان سیستان وبلوچستان 72 لیتر است. این نشان می دهد در کل بخشی از مردم 24 ساعته دسترسی به آب ندارند. این موضوع به فقر سفره آبی برمی گردد. طبیعت کاملا خشک است.

چرا پر شدن اب سدها تاثیری در زندگی مردم نداشته است؟

ریگی با اشاره به دو سد پیشین و زیردان، اظهار کرد: سدها به لحاظ موقعیت جغرافیایی- سیاسی خارج از حوزه چابهار هستند. زیردان جزو شهرستان قصرقند و پیشین جزو شهرستان سرباز است. اما پایین دست سد ها که حق آبه های خود را از این دو سد می گیرند. مصارف هر دو سد برای شرب، کشاورزی و محیط زیست بوده است. سد پیشین به دلیل بارندگی های اخیر هفته قبل سرریز شد. ذخیره آبی به تاسیسات پایین دست کمک کرد. سال گذشته همین موقع هیچ آبی در این سد وجود نداشت. درحال حضار 175 میلیون مترمکعب ذخیره ابی دارد درحالی که سال گذشته صفر و به حجم مرده سد رسیده بود.

وی درمورد اینکه چرا پر شدن اب سدها تاثیری در زندگی مردم نداشته است، توضیح داد: این موضوع ارتباط مستقیم با تاسیساتی دارد که احداث شده است. در پایین دست سد زیردان 178 روستا از 15 اسفند به بعد دسترسی به آب داشتند که این تعداد درحال افزایش است و به عدد 261 می رسد. در پایین دست سد پیشین 213 روستا وجود دارد.1450 کیلومتر عملیات لوله گذاری داریم. این حجم عملیات یک روزه انجام نمی شود. بالغ بر صد کیلومتر قرارداد داریم که عملیات اجرایی آن درحال انجام است. یکی از بزرگ ترین فاینانس های مالی صنعت ابی روستایی در کشور متعلق به سیستان بلوچستان است که فراخوان مناقصه و انتخاب پیمان کار انجام شد. حجم عملیات ریالی قرارداد بالغ بر 350 میلیارد تومان است که مورد تایید وزیر نیرو نیز قرار گرفته است.

رصد تانکرهای آب رسان

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب روستایی استان سیستان و بلوچستان در ادامه درمورد روستاهایی که در این استان با تانکر آب رسانی می شوند، توضیح داد: 1261 روستا در استان سیستان و بلوچستان با تانکر آب رسانی می شوند و سهمیه هر نفر در بین 15 تا 20 لیتر در شبانه روز است. ابرسانی سیار با 122 دستگاه تانکر صورت می گیرد. خط سیر مشخص است و میدانیم یک تانکر چه روستایی را باید هدف گذاری کند. ظرفیت تانکرها از هفت هزار لیتر آغاز می شود و تا 30 هزار لیتر گنجایش دارد.

ریگی ادامه داد: اگر بخواهیم 15 تا 20 لیتر سهم هر نفر را پنج یا 10 لیتر اضافه کنیم باید تعداد تانکرها به 200 دستگاه برسد. برای این منظور اقداماتی صورت گرفته است. مجوزی هم دریافت کردیم که فراخوان مناقصه برگزار کنیم و استان را بلوک بندی کنیم. میانگین هزینه به ازای هر مترمکعب بین 9 تا 35 هزار تومان است که به پیمان کار بخش خصوصی پرداخت می کنیم و رایگان در اختیار مردم قرار می دهیم. سالانه حدود 15 میلیارد تومان هزینه های بخش آب رسانی سیار است.اگر تانکر دچار مشکل فنی شود و نیاز به تعمیر در تعمیرگاه باشد سهمیه ماهیانه را باید جبران کند.

وی از رصد تانکرها در آینده خبر داد و گفت: در ستاد مرکزی بحران اداره مدیریت بحران و معاونت بهره برداری هم بحث کمی و هم بحث کیفی آب رصد می شود. همچنین سامانه ای طراحی انجام شده که همه مدیران امور مکلف هستند خط سیری که تعریف کردند به صورت روزانه ثبت کنند. مانند یک سیستم نظارتی که به صورت آنلاین گزارش دریافت کنیم که کدام روستا توسط کدام تانکر و کدام راننده آب رسانی شده است.مسائلی مانند رشوه و امضا گرفتن مطرح می شود که با این اقدامات رفع خواهد شد.

پرونده انتقال آب از دریا به سیستان و بلوچستان در حال بررسی است

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب روستایی استان سیستان و بلوچستان در ادامه درمورد انتقال آب دریا به استان های کم آب کشور، اظهار کرد: رویکرد اصلی وزارت نیرو برداشت از اب های درون سرزمینی است. انتقال آب از دریا هم جزو دستور کار وزارت نیرو است. انتقال آب از دریا به سیستان و بلوچستان سال گذشته در کمیسیون عمران مجلس مورد بررسی قرار گرفت و تایید شد. در حال حاضر مباحث مربوط به روش های تامین منابع مالی و بحث سرمایه گذار وجود دارد.

ریگی ادامه داد: زمانی که موضوع انتقال آب از دریا مطرح م شود ابتدا باید تاسیسات روستایی احداث شود. درحال حاضر سرمایه گذاری ها در قالب 18 مجتمع آب رسانی انجام می شود زیرا یکی از رویکردها این است که تاسیسات زیربنایی روستا ها انجام شود تا زمانی که انتقال اب از دریا انجام شد بتوانیم از استفاده کنیم.

نمی توان به ازای هر گاندو یک محیط بان گذاشت

وی در ادامه درمورد مشکلاتی که گاندوها برای مردم ایجاد کرده اند اظهار کرد:زندگی مردم با گاندو عجین شده و مردم این حیوان را بسیار دوست دارند. تا جایی که با اینکه مردم قشر مرفهی نیستند بخشی از آذوقه روزانه خود را در اختیار آن ها می گذارند. به لحاظ ساختاری ساماندهی گاندوها جزو وظایف ذاتی آب و فاضلاب نیست. محیط زیست هم برنامه های پیش گیرانه ای برای حفاظت و نگه داری دارد.

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب روستایی استان سیستان و بلوچستان ادامه داد:در منطقه پایین دستی سد پیشین در یکی دو نقطه مکان هایی برای محیط بانی و نگه داری از گاندوها وجود دارد. گاهی گاندوها به مناطق دیگری می روند و از موارد پیش بینی نشده است. نمی توان به ازای هر گاندو محیط بان گذاشت. حدود 400 گاندو در منطقه شناسنامه شده اند و نمی توان همه را در یک نقطه جمع کرد.

چرا آب گلالود است؟

به گزارش ایسنا، ریگی در ادامه درمورد اینکه چرا آب لوله کشی برخی روستاها گلالود است نیز توضیح داد: تصفیه خانه برای 178 روستا تا دو ماه آینده تاسیس می شود. ظرفیت ها را باید به مرور فراهم کرد. در بارندگی های اخیر در بالادست سد زیردان بخشی از کدورت بالا می رود و اب گلالود است اما آلوده نیست. تا تصفیه خانه راه اندازی شود مقوله حل می شود.

درباره این موضوع بیشتر بخوانید:

هشدار درخصوص نزدیک شدن به گاندوها در فصل تخم ریزی

گاندو نماد برکت و وسعت روزی در جنوب سیستان و بلوچستان

عوامل تهدیدکننده جمعیت آسیب پذیر گاندوها

حفاظت از گاندوها عزم جهانی می طلبد

منطقه حفاظت‌شده گاندو کجاست؟

گاندو نماد تیم فوتبال ذوب آهن اصفهان شد

https://zistonline.com/vdci5pav.t1azp2bcct.html