زیست آنلاین: پروژه « انتقال آب از سد لار به پایتخت» که به علاج بخشی سد لار موسوم شد حالا به درد برای استانهای هم جوار تبدیل شده و قرار است از منابع آبی که به پایین دست سد هراز می رسد برداشت و به میزان ۱۶۷ میلیون متر مکعب آب به استان تهران منتقل کند.
به گزارش زیست آنلاین، شرکت آب منطقهای تهران مجوز اجرای طرح «سامانه مهار نشت آب سد لار» برای تأمین آب آشامیدنی پایتخت را دریافت کرده، این درحالی است که استان مازندران خود با کمبود اب مواجه است.
به زعم کارشناسان، این انتقال آب علاوه بر کاهش جدی منابع آبی در دشت هراز، موجب آلودگی آب شرب شهرستانهایی مثل بابل میشود.
بابک مومنی، دکترای سازههای آبی و عضو هیئت علمی دانشگاه، که در یک لایو اینستاگرامی به میزبانی محسن شیریان، کارشناس ارشد مهندسی عمران، شرکت کرده بود با انتقاد از روش انتقال آب از سد لار به تهران گفت: رودخانه هراز بزرگترین رودخانه دائمی جاری در محدوده استان مازندران است، حوضه آبریز این رودخانه ۷ یا ۸ شهرستان استان مازندران را مشروب میکند. شهرستان آمل، نور، نوشهر، محمودآباد، فریدونکنار، بابلسر و بابل از جمله این شهرستانها هستند. سطح ناخالص دشت هراز حدود ۱۰۸ هزار هکتار است و با ۸۵ هزار هکتار اراضی خالص، بزرگترین دشت شالیزاری کشور محسوب میشود. این دشت وسیع دومین غله مهم و استراتژیک سبد غذایی مردم ایران را تامین میکند. رودخانه هراز نیز مهمترین رودخانه این دشت محسوب میشود. از بین سرشاخههای رود هراز، لار و لاسم به لحاظ کیفی مطلوبترین سرشاخههای این رودخانه محسوب میشوند و جز پرآبترین تامینکنندههای آن هستند.
این استاد دانشگاه سازههای آبی اظهار کرد: در اوایل دهه ۵۰ مطالعات سد بر روی سرشاخه لار از رودخانه هراز آغاز میشود که بعدها نیز به سد لار موسوم میشود. سال ۵۳ یک شرکت ایتالیایی عملیات اجرایی آن را آغاز میکند و تا سال ۵۹ این سد آبگیری میشود. برنامه ریزی اولیه این بوده است که این سد بتواند ۹۶۰ میلیون متر مکعب آب را تنظیم کند. در ساخت سد مصارف برقابی و کشاورزی را هم مد نظر قرار میدهند. پیش بینی این بوده است که اگر این سد بتواند ۶۵۰ تا ۷۰۰ میلیون متر مکعب ذخیره داشته باشد، نصف آن به تامین آب شرب و صنعت تهران و نصف دیگر آن هم برای کشاورزی در دشت هراز تخصیص یابد. اما در مطالعات اولیه مشخص میشود که بستر دریاچه و جناحهای این سد، سازند آهکی دارد و آب نگهدار نیست. وقتی جلوتر میآییم میبینیم که مخزن این سد در برخی از سالها حتی ۱۰۰ میلیون متر مکعب آب هم نتوانسته است نگهدارد. اگر متعادل درنظر بگیریم به نظر میآید این بستر حدود ۲۰۰ میلیون متر مکعب آب را ذخیره سازی میکند.
وی افزود: آن زمان قرار بود این سد تامین کننده اصلی منابع آبی استان تهران باشد. وقتی این اتفاق عملی نشد ۴ سد دیگر را در دستور کار قرار دادند. یعنی امروز چیزی حدود ۱ میلیارد متر مکعب آب توسط ۵ سد، منابع آبی تهران را تامین میکند. اگر جمعیت تهران را ضرب در استاندارد سرانه مصرف شرب کنید چیزی نزدیک به ۵۰ تا ۶۰ میلیون متر مکعب آب نیاز است. اگر هم با متوسط ایران بخواهید در نظر بگیرید ۱۰۰ تا ۱۵۰ میلیون متر مکعب آب برای مصارف شرب تهران کفایت میکند.
مومنی تاکید کرد: در ایران انتقال آب بین حوضهای که در دستور کار وزارت نیرو هست، فقط برای مصارف شرب باید انجام شود.
آسیب های طرح
وی در تشریح پروژه انتقال آب گفت: کارفرمای این پروژه، آب منطقهای تهران است. این پروژه از سال ۹۳ آغاز به کار کرده و تا امروز ۲۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشته است. هدف آن انتقال ۱۶۷ میلیون متر مکعب آب از سرشاخههای رودخانه هراز اعم از لار و لاسم و چشمههای اطراف آن است. این آب با یک شبکه انتقال به منطقه کلان منتقل شده و از منطقه کلان آب را پشت مخزن لتیان ذخیره سازی میکنند.
سال ۱۳۹۴ وزارت نیرو یک مجوز تخصیص صادر میکند مبنی بر این که ۳۳۰ میلیون متر مکعب حقابه تهران از حوضه لار است. به دلیل این که این سد نمیتوانست این حجم از آب را ذخیره سازی کند، پس در ادامه باید یک پروژه انتقال آب باید تعریف میکردند. البته قبل از این تاریخ هم پروژه انتقال آب را شروع کرده بودند. این پروژه ۱ اسفند سال ۹۳ شروع میشود اما سال ۹۴ مجوز میگیرد.
علاج بخشی
وی بیان کرد: این پروژه که به علاج بخشی سد لار موسوم شد از منابع آبی که قرار است به پایین دست در سد هراز برسد برداشت و ۱۶۷ میلیون متر مکعب آب به استان تهران منتقل میکند. ابتدا پروژه به این شکل مطرح شد که سد دیگری در بالادست تعریف شود. اما بعدا مشخص شد اگر آنجا سد ساخته شود دوباره با این سازندها برخورد میکنند. در نهایت تصمیم گرفته شد که این ۱۶۷ میلیون متر مکعب آب انتقالی به تهران با برداشت از چشمهها و آب سرشاخههای لار و لاسم با یک خط انتقالی به منطقه کلان با سیستم پمپاژ ببرند. در آنجا یک نیروگاه برقابی وجود دارد. بعد از آنجا نیز از منطقه کلان برای مصارف شرب و کشاورزی استان تهران منتقل میکنند.
وی بیان اینکه پروژه 23 اسفند 99 مجوز زیست محیطی اخذ کرد، در صورتی که سال ۹۳ پروژه آغاز شده بود. گفت: قانون برنامه پنجم و ششم میگوید در پروژههایی در این سطح تا زمانی که مجوز زیست محیطی اخذ نشده مجری مجاز به آغاز اجرای طرح نیست. همچنین در حالی که استان مبدا دو بار مخالفت خود را با این پروژه اعلام کرده اما میبینیم باز هم مجوز پروژه اسفند ۹۹ صادر شده گشته است.
وی بیان کرد: دشت هراز در سال ۱۳۸۰ توسط سازمان حفاظت محیط زیست به عنوان یک زون یا دشت حفاظت شده تعیین شده و می دانیم که طبق مقررات مناسبات اجرایی پروژههای عمرانی در مناطق حفاظت شده کاملا متفاوت است.
مومنی با اشاره به مشکل کمبود آب که با این انتقال آب به وجود میآید، گفت: کیفیت آب لار و لاسم جز بهترین کیفیتهای آبی رودخانه هراز است. اگر این آب را برای انتقال برداشت کنید، شاید آبی که باقی میماند ارزش بهره برداری به ویژه در بخش شرب نداشته باشد. فراموش نکنیم بسیاری از مناطق بالادست حتی در شهرستان بابل، آب شرب خود را از سرشاخههای هراز تامین میکند.
این استاد دانشگاه اظهار کرد: بر اساس گزارش مستند شرکت آب و فاضلاب شهرستان بابل، در حال حاضر بابل با ۳۴۰ لیتر در ثانیه با کمبود آب مواجه است.
وی با اشاره افق ۲۰ ساله انتقال آب این سوال را مطرح کرد که تکلیف وضعیت کنونی منطقه مبدا چیست؟ و سپس افزود: مصارف شرب که اصلا به این اعداد و ارقام نیاز ندارد.لذا مشخص است که این آب را برای صنعت منتقل می شود .
این استاد دانشگاه با تاکید بر اینکه باید شفاف عمل کنیم گفت: در یک جانمایی مناسب، می توان صنعت را مثلا در چهاردانگه بنا کرد که کنار منابع آبی دشت تجن باشد همچنین صنایع را با توجه به ملاحظات زیست محیطی در حاشیه رودخانه هراز بنا کرد به جای اینکه این انتقال آب انجام شود و در عین حال این همه تمرکزگرایی در تهران اتفاق نیفتد و با این حجم از پدیده مهاجرت مواجه نشویم.