ایران و دو کشور آفریقایی رکورددار برداشت از آب‌های زیرزمینی/ فرونشست؛ از تهدید امنیتی تا سیلی دردناک محیط زیست

به گزارش زیست آنلاین، رضا حاجی‌کریم درباره اوضاع فرونشست و مخاطرات آن در کشور اظهار داشت: مسئله ما در این رابطه برداشت بی‌رویه از ذخایر تجدیدناپذیر است، در نرم بین‌المللی اگر کشوری بیش از 40 درصد از ذخایر خود برداشت کند، وارد محدوده بحران و تنش آبی می‌شود. نرم برداشت در دنیا 20 تا 30 درصد است، اما در کشور ما با برداشت‌های بیش از 80 درصد در برخی حوزه‌ها مواجهیم که سبب پایین رفتن سطح آب سفره‌های زیرزمینی و خشک شدن آنها می‌شود که سپس بواسطه اینکه حفره‌ها و آبراه‌ها خشک شده و فرومی‌ریزند و به تدریج شاهد پدیده فرونشست هستیم.

تهدید امنیتی فرونشست

وی افزود: فرونشست غیر از اینکه یک پدیده جغرافیایی است می‌تواند تهدید بزرگ امنیتی هم باشد، زیرا روی تاسیسات حیاتی مثل بزرگراه‌ها، پل‌ها، بیمارستان‌ها، باندهای فرودگاه و تمام سازه‌هایی که نقش پدافند غیرعامل را دارند اثرات تخریبی مضاعفی خواهد داشت.

کشاورزی ابرمصرف‌کننده آب در ایران

عضو هیات مدیره فدراسیون صنعت آب تصریح کرد: اگر بخواهیم مقایسه‌ای داشته باشیم نمونه نزدیک به شرایط ایران؛ کالیفرنیا است، اما آنها به محض اینکه شرایط آبی به مرحله تنش آبی می‌رسد، اولین کار اینکه به بخش کشاورزی به عنوان ابرمصرف‌کننده آب می‌پردازند و بلافاصله در دو پروژه تغییر الگوی کشت و سپس تغییر کاربری زمین‌ها در قالب طرح‌های آمایشی واکنش نشان می‌دهند، کاشت برخی مزارع را متوقف می‌کنند و یا از روش‌های مدرن کشاورزی استفاده می‌کنند، این اقدامات در حالی است که کالیفرنیای آمریکا یکی از بزرگترین نقاط دنیا در زمینه بازچرخانی و استفاده مجدد از پساب است. حتی شهری مثل اورنج‌کانتیِ کالیفرنیا با روش‌هایی مثل اولترافیلتریشن و ازن‌زنی از پساب جهت شرب و بهداشت هم استفاده می‌کنند، همه اینها نشان می‌دهد ما باید در استفاده از آب خیلی حساب‌شده‌تر عمل کنیم تا با برداشت 80 درصدی مواجه نشویم.

فقط ما و دو کشور افریقایی رکوردددار برداشت از آب‌های زیرزمینی هستیم

وی با بیان اینکه ایران و یک یا دو کشور افریقایی در زمینه برداشت از آب‌های زیرزمینی رکورددار بوده و با بیشترین فرونشست هم مواجهند، ادامه داد: با کمال تاسف فرونشست ما را از روشی که پیش می‌رفتیم باز نداشته و همچنان در همان مسیر حرکت می‌کنیم، ما هنوز در دشتی مثل کاشان توسعه کارخانه فولاد را داریم، کارخانجات فولاد مزارع کشاورزی را می‌خرند، اراضی را خشک می‌کنند و با ضریب برداشت خیلی بیشتر از کشاورزی برای صنعت استفاده می‌کنند. در نطنز همچنان شاهد افزایش مصرف صنعتی بخصوص صنایع پرآب‌بر نظیر فولاد هستیم. در دشت همدان نیروگاه منطقه را به نابودی می‌کشد و ما همچنان اصرار به ادامه داریم.

حاجی‌کریم گفت: برای جلوگیری از پیشروی فرونشست راهکارها بلندمدت است، طرحی برای تعادل‌بخشی حوزه‌های آبریز شروع شده بود که ورودی و خروجی آب از حوضه‌ها اندازه‌گیری می‌شد، تلاش می‌کردیم به سمت تعادل در برداشت از منابع حرکت کنیم، اما این طرح که نقطه شروع آن نیز در خراسان رضوی بود به نتیجه ملموس نرسید.

تا 50 سال نمی‌توانیم جلوی فرونشست را بگیریم

وی تاکید کرد: وقتی با پدیده فرونشست مواجه می‌شویم، جبران آن هم سخت و هم زمانبر است، اگر دشتی به مرحله فرونشست برسد، نمی‌توان به این فکر کرد که حداقل در بازه 50 ساله بتوانیم جلوی آن را بگیریم، شاید فقط بتوانیم با عدم برداشت جلوی سرعت پیشرفت آن را بگیریم اما بهرحال این سیلی‌ است که ما از محیط زیست می‌خوریم و تبعات آن دردناک است./ایلنا