راهکار رفع کمبود آب سمنان، انتقال آب دریای خزر نیست/ انتقال بین حوضه‌ای آخرین راهکار برای حل مشکل کم‌آبی

به گزارش زیست آنلاین، پروین فرشچی روز چهارشنبه درباره پروژه انتقال آب دریای خزر به سمنان به خبرنگار محیط زیست ایرنا افزود: انتقال آب خزر به سمنان یکی از مخرب‌ترین طرح های محیط زیستی است که اگر اجرا شود بخش زیادی از جنگل‌های هیرکانی، خاک و زیستگاه های طبیعی در مسیر خط لوله از بین خواهد رفت.

وی اظهار داشت: با آن حساب و کتاب هایی که برای برداشت آب از دریای خزر مثلا ۲۰۰ یا ۳۰۰ میلیون متر مکعب در سال کرده بودند نابودی این پهنه آبی رقم می‌خورد چون برای اینکه آب شیرین شود باید حداقل ۳ برابر این میزان از خزر برداشت شود، دوم اینکه اگر بخواهند آب را در مبداء شیرین کنند خودش معضلات زیادی از جمله آلودگی‌های شییمایی، شور شدن زمین‌های کشاورزی اطراف و آلودگی هوا را به همراه دارد همچنین برای لوله‌گذاری باید بخش زیادی از جنگل‌های هیرکانی تراشیده می‌شد چون لوله‌هایی که قرار بود استفاده شود قطر زیادی داشتند از این رو درختان زیادی از بین می رفت.

جنگل‌های هیرکانی را با انتقال آب خزر به سمنان نابود می‌کنیم

این استاد دانشگاه و کارشناس محیط زیست، تاکید کرد: برای اینکه بتوانیم جنگل‌های هیرکانی را در یونسکو به نام ایران ثبت جهانی کنیم تلاش زیادی انجام شد زیرا آذربایجان هم تلاش می‌کرد آنرا به نام خودش ثبت کند اما در نهایت ما موفق شدیم چون بخش زیادی از این جنگل در کشور ما است، هیرکانی جنگلی است که جایگزین ندارد و میلیون‌ها سال طول کشید تا به این شکل در آیند بنابراین باید با تمام توان از آن محافظت کنیم نه اینکه به راحتی آنرا از بین ببریم.

فرشچی که معاونت محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست را در دولت یازدهم بر عهده داشت و همان زمان هم با اجرای این طرح مخالفت کرده بود، افزود: از طرف دیگر به علت ارتفاع سطحی که برای خزر وجود دارد مجبورند برای انتقال آب از روش پمپاژ استفاده کنند که این خود علاوه بر اینکه هوای مناطق محل عبور لوله و دستگاه‌های پمپاژ بسیار گرم می‌شود، هزینه زیادی هم برای دولت به همراه دارد ، در واقع با یک حساب و کتاب سرانگشتی می توان فهمید با این روش، قیمت تمام‌شده هر متر مکعب آب به حدود ۲۰ هزار تومان می‌رسد بنابراین کدام صنعت حاضر است چنین پولی بدهد و آب بخرد؟ اگر هم دولت بخواهد به این صنایع یارانه بدهد فشار مضاعف بر شانه دولت خواهد بود.

    برای اینکه بتوانیم جنگل های هیرکانی را در یونسکو به نام ایران ثبت جهانی کنیم تلاش زیادی انجام شد چون آذربایجان هم تلاش می کرد آنرا به نام خودش ثبت کند اما در نهایت ما موفق شدیم

وی تاکید کرد: از همه مهمتر اینکه با شیرین‌سازی آب بخش زیادی از کشاورزی و باغاتی که در منطقه مبدا قرار دارند شور می‌شوند، در واقع وقتی شیرین‌سازی صورت می‌گیرد تلخابه‌هایی تولید می‌شود که باید معدوم شوند حال اگر داخل دریا ریخته شوند به مرور اکوسیستم آن منطقه را تحت تاثیر قرار می دهد و اگر داخل سرزمین تخلیه شود هم شوری خاک را به همراه خواهد داشت، ضمن اینکه تخلیه کردن این تلخابه‌ها در داخل دریا کار راحتی نیست چون باید لوله کشی شود و این خود هزینه بسیار زیادی به همراه دارد از این رو بعید به نظر می رسد که بخواهند لوله‌های چند کیلومتری برای تخلیه تلخابه ها به عمق خزر بکشند.

ترغیب کشورهای همسایه خزر به اجرای طرح انتقال آب

تمام مطالعات انجام شده و مضرات اجرای این طرح هم مطرح شده اما متاسفانه هنوز عده ای به دنبال اجرای آن هستند.

استاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات ادامه داد: یک مساله مهم دیگری که وجود دارد این است که خزر یک دریای کاملا بسته است بنابراین آبی که از آن برداشت می شود چگونه باید جبران شود تا صدمه ای به اکوسیستم آن وارد نشود، مسئله مهم دیگر هم اینکه اگر قرار باشد ایران این کار را انجام دهد قطعا کشورهای دیگر اطراف خزر هم به مرور این کار را آغاز می‌کنند که در آن صورت دیگر چیزی از خزر باقی نمی ماند.

وی اظهار داشت: البته شیرین کردن آب با رعایت پروتکل‌های محیط زیستی و استانداردها مشکلی ندارد؛ بلکه مشکل، انتقال آب بین حوضه ای آنهم به مسافت طولانی است که معمولا هم جواب نمی‌دهد، در هیچ جای دنیا هم جواب نداده است بنابراین انتقال از هیچ جهات کار درستی نیست. علاوه بر این مساله بسیار مهم تنش اجتماعی است که ایجاد می کند، الان استان های شمالی کشور هم در تامین آب مشکل دارند و دسترسی به آب شرب برایشان چندان آسان نیست بنابراین در چنین شرایطی اگر قرار باشد منبع آبی آنها را به جای دیگری منتقل کنند این خودش قطعا تنش اجتماعی ایجاد می کند، تمام مطالعات انجام شده و مضرات اجرای این طرح هم مطرح شده اما متاسفانه هنوز عده ای به دنبال اجرای آن هستند.

فرشچی درباره اینکه آیا در مجموع انتقال آب بین حوضه ای کار درستی نیست گفت: به طور کلی با قطعیت نمی توان گفت که انتقال بین حوضه ای کار درستی نیست مساله مهم در این روند مسافت و شرایط مبداء و مقصد است، مثلا با انتقال آب دریای عمان به استان سیستان و بلوچستان مخالف نیستیم چون دریای عمان به اقیانوس هند دسترسی دارد و معضلاتی مشابه دریای خزر ندارد از این رو مجوز انتقال آن به سیستان صادر شد، در واقع در مسیر اجرای این طرح جنگلی وجود ندارد که نابود شود یا خاک کشاورزی شور شود، در مجموع شرایط متفاوت است، بنابراین موقعیت مکانی مبدا و مقصد در اجرای چنین طرحی بسیار مهم است.

راهکار رفع کمبود آب سمنان، انتقال آب دریای خزر نیست/ انتقال بین حوضه‌ای آخرین راهکار برای حل مشکل کم‌آبی

وی اظهار داشت: در همه جای دنیا زمانی به انتقال آب بین حوضه ای دست می زنند که آخرین راهکار باشد اما ما الان بدون اینکه هیچ کدام از برنامه های مدیریت منابع آب را انجام داده باشیم در ابتدای راه به اجرای آخرین راه حل تاکید داریم و یک باره به انتقال آب چسبیده ایم، این در حالی است که سطح آب دریای خزر در حال پایین رفتن است و کاهش تراز همچنان ادامه خواهد داشت بنابراین اگر قرار باشد هر سال بین ۸ تا ۱۰ سانتیمتر کاهش سطح تراز خزر را داشته باشیم و در کنار آن کشورهای دیگر هم دست به انتقال بزنند ؛ تصور کنید چه اتفاقی می افتد.

وی درباره اینکه راهکار برون رفت از مشکل کم آبی در مناطق دارای کمبود آب چیست گفت: برای برون رفت از این معضل راه‌های زیادی وجود دارد از جمله مدیریت منابع آب، صرفه جویی در مصرف، بازچرخانی و تصفیه پساب ها که متاسفانه روی هیچ کدام از آنها آنطور که باید تمرکز نشده است، حالا اینکه عده ای بدون توجه به این راهکارها به آخرین مرحله تاکید دارند خود جای تامل دارد.

فرشچی اظهارداشت: البته باید به این مساله هم توجه کرد که این طرح برنامه ای حداقل ۱۵ ساله است بنابراین قطعا در این مدت مشکلات زیادی در مسیر اجرا ایجاد خواهد شد که حیات خزر را بیش از پیش به خطر خواهد انداخت، ما که خزر را فقط برای امروز و فردا نمی خواهیم بلکه برای همیشه به آن نیاز داریم بنابراین اگر قرار باشد مدام آب این دریا کم شود قطعا خطر بزرگی اکوسیستم و به طور کلی حیات این حوضه آبی را تهدید خواهد کرد.ایرنا