بومگردی; آیا می‌توان از زمین محافظت کرد

آمار دقیقی از این مسافران در دست نیست اما بر اساس برخی برآوردها، پنج میلیون آمریکایی سفر خود را در سال گذشته در قالب سفرهای طبیعت گردی انجام دادند.
اما این علاقه رو به رشد می‌تواند همان چیزی باشد که زیبایی و حتی بقای این مکان‌ها را تهدید می‌کند. با توجه به این مسئله، آمریکایی‌های زیادی مسئولیت حفاظت از این مکان‌های ویژه را بر عهده می‌گیرند. آنها در نپال درختکاری می‌کنند. مسیرهای پیاده‌روی در اکوادور را تمیز می‌کنند و در آفریقا و آسیا درآمدهای جایگزین را برای کشاورزان متعهد می‌شوند چرا که در غیر این صورت آنها درختان را قطع می‌کنند و از خاک جنگل برای کشاورزی استفاده می‌کنند.

کلمه‌ای جدید وارد واژه‌نامه سفر شده است:بومگردی. بومگردی مولود جنبش محیط‌ زیست است و به مسافران نوید فرصتی را برای کمک به نجات زمین می‌دهد. در بومگردی یک گردشگر سالم‌تر و سبزتر پدیدار می‌شود. بومگردها سؤالات سخت‌تری را در جریان بازدیدهای خود مطرح می‌کنند و چه بسا تنها شرکت‌هایی را انتخاب کنند که بخشی از سود خود را به پروژه‌های حفاظت محل‌های مورد بازدید اختصاص دهند. بوم‌گردها با احتمال بیشتری وسائل حمل و نقل با آثار کم‌ زیست‌محیطی را انتخاب می‌کنند مثلا انتخاب یک قایق کانو به جای یک کشتی کروزیا، پیاده‌روی به جای استفاده از اتومبیل. و بومگردان سکونتگاه‌های کوچک محلی را به هتل‌های بزرگ و استراحتگاه متعلق به شرکت‌های چند ملیتی ترجیح می‌دهد.
بومگردی را می‌توان به عنوان معجزه بازاریابی سفر نامید اما این عنوان منتقدان زیادی دارد. چرا که سهم بومگردی سهم کوچکی از گردشکری است. با این حال نزدیک به پانصد شرکت کوچک در این زمینه به فعالیت پرداخته و هرساله برتعدداشان افزوده می‌شود.
مناطقی چون جنگل بارانی حوضه آمازون، جزایر گالاپاگوس و کاستاریکا از مقاصد محبوب بومگردها هستند. اما متقاضیانی نیز برای پادشاهی بوتان در کوه‌های هیمالیا، زمین‌های یخ زده Passage Northwest و جزایر بکر دریاچه نیکاراگوئه با گونه‌های پرنده نادر آن نیز وجود دارد. گروه‌های غیرانتفاعی مانند انجمن ملی Audubon، حفاظت از طبیعت و موزه تاریخ طبیعی آمریکا، مسافران بیشتری را جذب می‌کنند. نظرسنجی اخیر صندوق جهانی حیات وحش نشان داد که از ۴۳۶ مسافر مصاحبه شده در کاستاریکا، بلیز، مکزیک، اکوادور و جمهوری دومینیکن، ۴۶ درصد عنوان کرده‌اند که این سفر را برای دیدن جاذبه‌های طبیعی این کشورها انجام داده‌اند.
چنانچه برای مردم امکان بازدید از مناطق آسیب‌ پذیر به طور مستقیم فراهم شود، سبب تقویت انگیزه‌های آنها برای محافظت از این مناطق می‌شود. در این خصوص ریچارد رایل، رییس سازمان سفرهای بین‌المللی در آلاباما می‌گوید: "اگر مردم دربار، جنگل بارانی ندانند چگونه می‌توانند آن را نجات دهند؟" گرچه سفرهای طبیعت محور در دوران آغاز رشد خود است، اما گروه‌های حافظ محیط‌زیست آن را جایگزین بالقوه مناسب برای توسعه کشاورزی و تجاری می‌دانند، که بسیاری از طبیعی و دست نخورده را را به خطر می‌اندازد. انگیزه اقتصادی برای محافظت از محیط‌زیست می‌تواند یک قدرتمند باشد. به عنوان مثال، کنیا، اقدامات گسترده‌ای را برای مبارزه با شکار غیرفانونی در مناطق بزرگی از این کشور را آغاز کرده است. چرا که دریافته است که گردشگری یک کالای با ارزش است. با توجه به مطالعات بانک جهانی، هر شیر در پارک ملی امبسللی کنیا ۲۷۰۰۰ دلار درآمد دارد.
الیزابت بو، متخصص بومگردی در صندوق جهانی حیات وحش و نویسنده تحقیقات برجسته در این زمینه، می‌گوید: "بومگردی راهی است که مردم محلی می‌توانند با محافظت از منابع طبیعی از آن درآمد کسب کنند." اما این این امر تنها در صورتی محقق خواهد بود که طبیعت یک منطقه دست نخورده باقی بماند." این نگاه سبب می‌شود تا ساکنان محلی به جای اقدامات مخرب محیط‌زیست برای درآمدزایی از محافظت از محیط‌زیست درآمد به دست بیاورند. به طور مثال، در شبه جزیره یوکاتان مکزیک، لاک‌پشت‌ها کشته، لاک آنها به گردشگران فروخته می‌شد، اما در حال حاضر بازدیدکنندگان برای دیدن لاک‌پشت‌ها به محل نگهداری آنها رفته و برای این کار پول پرداخت می‌کنند.

بومگردی

یا در نمونه‌ای دیگر هنگامی که ساکنان فرودگاه برمودا در بلیز دریافتند که میمون‌های غول پیکر در نزدیکی آنها زندگی می‌کنند، برای آنها پناهگاهی ایجاد کرده و یک مرکز بازدید ایجاد کردند. سرخپوستان Kuna، یک بخش از جنگل‌های بکر را در جنوب پاناما به یک محل نگهداری حیات وحش تبدیل کردند، اما به علت تحولات سیاسی کشور، نتوانستند تعداد زیادی گردشگر را جذب کنند.
در بلیز، در آمریکای مرکزی، گردشگری مبتنی بر محیط‌زیست تبدیل به یک اولویت ملی شده است. تعداد گردشگران ورودی به کشور از ۶۳ هزار نفر در سال ۱۹۸۰ به بیش از ۱۰۰ هزار نفر در سال گذشته افزایش یافته است. بسیاری از آنها آمده‌اند که تنها جگوارها و دومین تپه‌های دریایی جهان را ببینند. این کشور اخیرا یک پست جدید در سطح کابینه تحت عنوان وزیر گردشگری و محیط‌زیست، ایجاد کرده است.
بسیاری از کارشناسان کاستاریکا را به عنوان یک مدل موفق برای بومگردی معرفی می‌کنند. این کشور کوچک، که تقریبا وسعتی اندازه ورمونت و نیوهمپشایر دارد، تنوع بسیار زیادی از حیات وحش، با ۱۵۰۰ گونه درختان، ۸۵۰ نوع پرندگان و ۶۰۰۰ نوع گیاهان گلدار را در خود جای داده است. سیستم پارک ملی تقریبا ۲۰ درصد از کشور را پوشش می‌دهد و پارک‌های خصوصی نیز وجود دارند. کاستاریکا نیز از لحاظ سیاسی پایدار است، و این به جذابیت آن کمک می‌کند.
همانند بسیاری از پارک‌ ها و مناطق حفاظت‌شده جهان، هزینه‌های ورودی به سایت در کاستاریکا بسیار کم است و از چند سنت تا۲.۷۵ دلار متغیر است. بسیاری از محافظان - و حتی اپراتورهای تور - بر این باورند که هزینه‌های بالاتر نه تنها باعث مدیریت بهتر این پارک‌ها می‌شود، بلکه جمعیت بازدیدکننده را نیز محدود می‌کند. رواندا، در مقایسه با کنیا- که جمعیت گردشگر زیادی دارد- برخی از بالاترین هزینه‌ها در جهان را برای گردشگران در نظر گرفته است: ۱۷۰ دلار در روز برای ورود به Parc National des Volcans و دیدن گوریل‌های معروف کوهی. این دریافتی‌های بالا، که بیشتر درآمد کشور را تشکیل می‌دهند، دولت را مجبور به اضافه کردن گشت‌های ضد شکارچیان و کاهش تعداد گوریل‌های کشته‌شده توسط شکارچیان کرده است. طبق گفته موسسه منابع جهانی، مرکز تحقیقاتی سیاست غیرانتفاعی، این کشور سالانه ۱ میلیون دلار از بازدید کنندگان و ۹ میلیون دلار درآمد غیر‌مستقیم از گردشگران کسب می‌کند.
اما گیاهان و حیوانات به هیچ وجه نباید تنها علاقه برگزارکنندگان تور باشند. ویرجینیا هادسل، مدیر مرکز غیرانتفاعی گردشگری مسئول در San Anselmo، کالیفرنیا، می‌گوید: "ما فکر نمی‌کنیم که شما بتوانید به بومگردی توجه کنید بدون اینکه به مردم محلی توجه داشته باشید." به همین دلیل باید به گردشگران دربارۀ رعایب مسائل اخلاقی هر محل آگاه کرد. او بر استفاده از سکونتگاه‌های محلی و استخدام مردم محلی به عنوان راهنما تأکید می‌کند. به گفته او: "هیچکس نمی‌تواند سرزمین خود را بهتر از یک بومی توضیح دهد."
یکی از مناطقی که در آن نقش مردم بومی در گردشگری قابل توجه است، پارک ملی کاکاادو در استرالیا می‌باشد. در این پارک به گروه‌های بومی محلی برای ایجاد ۳ هزار سایت هنری مذهبی مجوز داده شده تا خدمات خود را به بازدیدکنندگان ارائه دهند.
بسیاری از برگزارکنندگان تورهای بومگردی از محدود‌کردن تعداد بازدیدکنندگان مجاز در پارک های طبیعی در راستای افزایش کیفیت سفر حمایت می‌کنند. حتی اگر به قیمت از دست دادن کسب و کارشان باشد. ویکتور امانوئل، که دارای یک شرکت گردشگری مشهور است، می‌گوید: "این مثل محدود‌کردن تعداد افراد در سالن نمایش است. اگر ۵۰۰ نفر ظرفیت داشته باشید و ۱۰۰۰ بلیط بفروشید، کیفیت برگزاری نمایش به شدت کاهش یافته و مردم از این نمایش لذت نمی‌برند."
روش دیگری نیز برای مشارکت برگزارکنندگان تورهای بومگردی برای حفظ محیط‌ زیست وجود دارد و آن مشارکت آنها در آموزش‌های محیط‌ زیستی و یا پروژه‌های زیست محیطی است. این شرکت‌ها سالیانه هزینه ۳۰۰۰ داوطلب را برای مشارکت در ۱۳۰ پروژه علمی می‌پردازند. و یا آنکه باشگاه سیرا در کنار سفرهای کوهنوردی معمول خود، ۷۰ سفر "خدمات" را انجام می‌دهد. در سفرهای "خدمات"، مسافران نیمی از وقت خود را صرف انجام پروژه‌های حفاظتی محیط‌زیست مانند پاکسازی مسیرهای جدید در جزیره سانتا کروز کالیفرنیا و یا ثبت مقاصد باستان‌شناسی در کلرادو می‌کنند.
انجمن ملی Audubon، که هر ساله دوازده سفر به آمازون، کارائیب و قطب جنوب انجام می‌دهد، یک آیین‌نامه «اخلاق مسافرتی» را تهیه کرده است. بر اساس این آئین‌نامه حداقل یک رهبر تور برای هر ۲۵ نفر باید وجود داشته باشد و مسافران را در خرید حیوانات کوچک محدود و خرید محصولات حیوانی مانند پوست مار و لاک‌پشت را ممنوع می‌کند.
البته در این میان تردیدهایی نیز وجود دارد خانم بو از صندوق جهانی حیات وحش می‌گوید که دوست دارد صلاحیت شرکت‌هایی را که ادعا می‌کنند تورهای زیست‌محیطی ارائه می‌دهند، را بررسی کند. او معتقد است که ایجاد استانداردهایی به این منظور یک "چالش بزرگ" خواهد بود.
با این حال هر ساله کشتی‌های بیشتری به ناوگان کوچکی که از قطب جنوب می‌آیند، افزوده می‌شوند. هرچند تاکنون هزینه‌های هنگفتی که بازدید از اقیانوس‌های قطب جنوب دارد تعداد گردشگران را کنترل کرده است. یک سفر ۱۵ روزه با انجمن Expeditions بدون هزینه‌های بلیط ایر کرافت می‌تواند تا ۱۲۰۰۰ دلار هزینه داشته باشد.
جزایز گالاپاگوس نیز مقصد بسیاری از بومگردان است. وجود صدها گونه گیاهی و جانوری در این منطقه عامل این استقبال است. سالیانه ۵۰ هزار بازدیدکننده به این جزیره وارد می‌شوند. این درحالی است که دولت اکوادور که این جزیره به آن تعلق دارد این تعداد را ۲۵۰۰۰ نفر اعلام کرده است.
در این جزیره بخشی از درآمد دریافتی به شکل عوارض زیست‌محیطی دریافت شده و در راه محافظت از محیط‌زیست جزایر به مصرف می‌رسد. فرصت اقتصادی به‌وجودآمده در این جزیره سبب شده تا رشد جمعیت محلی در دهه اخیر ۳ برابر قبل بوده و به نرخ ۱۲ درصد برسد. جمعیت این جزایر در حال حاضر ۱۴۰۰۰ نفر است. اما در کنار این مسائل نگران‌کننده‌ای هم در این جزایر مشاهده می‌شود. طبق گزارش صندوق جهانی حیات وحش، در دهه گذشته به طور ناگهانی حدود ۱۰۰ گونه گیاهی جدید در این جزیره شناسایی شده است و تهدیدی برای از بین بردن گونه‌های بومی است. علیرغم ممنوعیت زباله‌ها، در مناطق ساحلی زباله‌های زیادی وجود دارد. لاک‌پشت‌های دریایی کیسه‌های پلاستیکی را به جای عروس دریایی اشتباه گرفته و بعد از بلعیدن آنها می‌میرند. مری لو هیگینز، افسر برنامه صندوق جهانی حیات وحش، می‌گوید: این بومگردی پایدار نیست. با این رشد تقاضای گردشگری، جزیره پذیرای آن نخواهد بود.
در حالی که برخی به اصل محدودیت تعداد گردشگران معتقدند، برخی دیگر از برگزارکنندگان تور معتقدند راه‌حل بهتر، افزایش هزینه‌های بازدید و نظارت بهتر گردشگران است. آقای رئل نویسنده "کتاب‌هایی که کمک می‌کنند تا یک سفر را برنامه‌ریزی کنید" می‌گوید: "شما می‌توانید ۱۰۰ نفر را به محلی ببرید و آنها آنجا را نابود کند ولی می‌توانید ۱۰۰۰۰۰ نفر به همان محل ببرید و با تمهیداتی تاثیری بر محیط باقی نگذارند." / New York Times

https://zistonline.com/vdccm4qe.2bqo18laa2.html